Урал (рака)

Рака

Урал
Агульныя зьвесткі
Выток	Урал
Вышыня вытоку	760 м
Вусьце	Касьпійскае мора
Краіны басэйну	Расея, Казахстан
Вобласьці	Башкартастан, Чалябінская вобласьць, Арэнбурская вобласьць, Атыраўская вобласьць, Акцюбінская вобласьць і Заходне-Казахстанская вобласьць
Даўжыня	2428 км
Сярэднегадавы сьцёк	400 м³/с
Плошча басэйну	231 000 км²
Месцазнаходжаньне
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Урал (да 1775 году — Яік; па-башкірску: Яйыҡ ^{слухаць}, па-казаску: Жайық) — рака ў Башкартастане, Чалябінскай і Арэнбурскай абласьцях Расеі і Заходне-Казахстанскай і Атыраўскай абласьцях Казахстану.

Даўжыня 2428 км. Вадазбор 231 тыс. км². Сярэднегадавы расход вады ў вусьці 0,225 тыс. м³/сек.

Пачынаецца на схілах хрыбта Уралтаў, да гораду Орску цячэ ўздоўж усходніх схілаў Паўднёвага Ўралу ў вузкай даліне. Ніжэй гораду Верхнеўральск набывае рысы раўніннай ракі. Ніжэй гораду Магнітагорск цячэ сярод скалістых берагоў, шмат перакатаў. Ад гораду Уральск даліна шырокая, шмат прытокаў, старыц і азёраў. Упадае ў Касьпійскае мора ніжэй гораду Атыраў, у вусьці падзяляецца на 2 рукавы: Яіцкі і Залаты (суднаходны).

Галоўныя прытокі: Ор, Ілек (зьлева), Сакмара (справа).

Ледастаў у вярхоўях з пачатку лістапада да пачатку красавіка, у сярэднім і ніжнім цячэньні з канца лістапада да канца сакавіка. Сярэдні гадавы расход вады каля сяла Кушум 322 м³/с, ніжэй памяншаецца (каля гораду Атыраў 225 м³/с). Каля 80% сьцёку прыпадае на веснавы павадак, у час якога рака разьліваецца больш чым на 10 км, у дэльце на некалькі дзясяткаў кілямэтраў. Выкарыстоўваецца для арашэньня ў сярэднім і ніжнім цячэньні.

Вадасховішчы: Верхнеўральскае, Магнітагорскае, Ірыклінскае.

Суднаходства ад гораду Ўральск. На Ўрале — гарады Верхнеўральск, Магнітагорск, Орск, Наватроіцк, Арэнбург (Расея), Уральск, Атыраў (Казахстан)

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2003. — 576 с.: іл. ISBN 985-11-0263-6 (т. 16), ISBN 985-11-0035-8.