Сэдна: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

← Папярэдняя зьмена Наступная зьмена →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Вэрсія ад 13:42, 28 лістапада 2015

Сэ́дна (Sedna, 2003 VB₁₂) — транснэптунавы аб'ект, названы па імені эскімоскай багіні марскіх зьвяроў Сэдны.

Быў адкрыты 14 лістапада 2003 году амэрыканскімі назіральнікамі Майклам Браўнам, Трухільё й Рабіновічам.

Характарыстыкі арбіты

Паводле зьвестак, атрыманых у сакавіку 2004 году, Сэдна знаходзіцца на адлегласьці 89,5 а. а. ад Сонца, г. зн. яна ў два разы далей, чым Плютон. Вялікая паўвось арбіты Сэдны складае a = 509,1 а. а., а сама арбіта вельмі выцягнутая, яе эксцэнтрысытэт e = 0,8506. Пэрыгелій арбіты складае, адпаведна, 76,1 а. а., Сэдна мінуе яго ў 2076 г., а афэлій складае 942 а. а. Абарот вакол Сонца Сэдна робіць прыкладна за 11 487 гадоў. Нахіл арбіты складае 11,932°.

Фізычныя характарыстыкі

Назіраньні абсэрваторыі ў Чылі сьведчаць, што Сэдна зьяўляецца адным з самых чырвоных аб’ектаў у Сонечнай сыстэме, амаль такім жа чырвоным, як і Марс. Яе альбеда большае за 0,2.

Дыямэтар ацэньваецца ў межах ад 1180 да 1800 км, што складае прыкладна тры чвэрці ад памеру Плютона. Такія памеры не дазваляюць адназначна аддаць Сэдне першынство па велічыні сярод аб’ектаў поясу Койпэра. Самым блізкім да яе паводле памеру зьяўляецца Аркус (2004 DW).

У красавіку 2004 было высьветлена, што Сэдна ня мае спадарожнікаў.

Клясыфікацыя

Першаадкрывальнікі Сэдны сьцьвярджаюць, што яна зьяўляецца першым аб’ектам аблокі Оорта, які назіраўся. Паколькі яе афэлій істотна далей, чым у вядомых аб’ектаў поясу Койпэра.

Іншыя дасьледнікі прылічаюць яе да поясу Койпэра і лічаць, што яго вонкавая мяжа шырэй, чым меркавалася.

Першаадкрывальнік Сэдны Майкл Браўн прыводзіць тры вэрсіі таго, як Сэдна магла апынуцца на сваёй арбіце: гравітацыйны ўплыў неадкрытай транснэптунавай плянэты, аднакратнае прыбліжэньне зоркі на адлегласьць парадку 500 а. а. ад Сонца альбо фармаваньне Сонечнай сыстэмы ў зорнай навале. Апошнюю вэрсію навуковец лічыць найболей верагоднай. Праўда, пакуль ня будуць адкрытыя іншыя аб’екты з падобнымі арбітамі, ні адну з гіпотэз пацьвердзіць немагчыма.

Адкрыцьцё Сэдны ажывіла дыскусію аб тым, якія аб’екты Сонечнай сыстэмы можна лічыць плянэтамі. Вядомы фантаст і папулярызатар навукі Айзэк Азімаў прапанаваў тэрмін «мезаплянэты» для аб’ектаў меншых за Мэркурый, але большых за Цэрэру.

Глядзіце таксама

Вонкавыя спасылкі

Сэдна — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

СЭДНА — першая плянэта з унутранай часткі воблака Аорта? — скарочаны пераклад на расейскую мову артыкула пра адкрыцьцё Сэдны
Падзел сайта NASA, прысвечаны Сэдне
Прэс-рэліз NASA аб адкрыцьці Сэдны
Хатняя старонка адкрывальніка Сэдны Браўна
Прохоров М. Е. (2004) Аб Сэдне падрабязней (анг.)

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
 [[Файл:Sedna.jpg|справа|рамка|Сэдна (NASA).]]
-'''Сэ́дна''' (Sedna, 2003 VB<sub>12</sub>) — [[транснэптунавы аб'ект]], названы па імені [[Эскімосы|эскімоскай]] багіні марскіх зьвяроў [[Сэдна (багіня)|Сэдны]].
+'''Сэ́дна''' (Sedna, 2003 VB<sub>12</sub>) — [[транснэптунавы аб'ект]], названы па імені [[Эскімосы|эскімоскай]] багіні марскіх зьвяроў [[Сэдна (багіня)|Сэдны]].
-Быў адкрыты [[14 лістапада]] [[2003]] году амэрыканскімі назіральнікамі Браўнам, Трухільё й Рабіновічам.
+Быў адкрыты [[14 лістапада]] [[2003]] году амэрыканскімі назіральнікамі Майклам Браўнам, Трухільё й Рабіновічам.
 == Характарыстыкі арбіты ==
-Паводле зьвестак, атрыманых у сакавіку 2004 году, Сэдна знаходзіцца на адлегласьці 89,5 [[Астранамічная адзінка|а. а.]] ад [[Сонца]], г. зн. яна ў два разы далей, чым [[Плютон (карлікавая плянэта)|Плютон]]. Вялікая паўвось арбіты Сэдны складае ''a'' = 509,1 а. а., а сама арбіта вельмі выцягнутая, яе [[эксцэнтрысытэт]] ''e'' = 0,8506. [[Пэрыгелій]] арбіты складае, адпаведна, 76,1 а. а., Сэдна мінуе яго ў 2076 г., а [[афэлій]] складае 942 а. а. Абарот вакол Сонца Сэдна робіць прыкладна за 11 487 гадоў. Нахіл арбіты складае 11,932°.
+Паводле зьвестак, атрыманых у сакавіку 2004 году, Сэдна знаходзіцца на адлегласьці 89,5 [[Астранамічная адзінка|а. а.]] ад [[Сонца]], г. зн. яна ў два разы далей, чым [[Плютон]]. Вялікая паўвось арбіты Сэдны складае ''a'' = 509,1 а. а., а сама арбіта вельмі выцягнутая, яе [[эксцэнтрысытэт]] ''e'' = 0,8506. [[Пэрыгелій]] арбіты складае, адпаведна, 76,1 а. а., Сэдна мінуе яго ў 2076 г., а [[афэлій]] складае 942 а. а. Абарот вакол Сонца Сэдна робіць прыкладна за 11 487 гадоў. Нахіл арбіты складае 11,932°.
 == Фізычныя характарыстыкі ==
-Назіраньні абсэрваторыі ў [[Чылі]] сьведчаць, што Сэдна зьяўляецца адным з самых чырвоных аб'ектаў у Сонечнай сыстэме, амаль такім жа чырвоным, як і [[Марс (плянэта)|Марс]]. Яе [[альбеда]] большае за 0,2.
+Назіраньні абсэрваторыі ў [[Чылі]] сьведчаць, што Сэдна зьяўляецца адным з самых чырвоных аб’ектаў у Сонечнай сыстэме, амаль такім жа чырвоным, як і [[Марс (плянэта)|Марс]]. Яе [[альбеда]] большае за 0,2.
-Дыямэтар ацэньваецца ў межах ад 1180 да 1800 км, што складае прыкладна тры чвэрці ад памеру [[Плютон (карлікавая плянэта)|Плютона]]. Такія памеры не дазваляюць адназначна аддаць Сэдне першынство па велічыні сярод аб'ектаў [[пояс Койпэра|поясу Койпэра]]. Самым блізкім да яе паводле памеру зьяўляецца [[Аркус|Аркус (2004 DW)]].
+Дыямэтар ацэньваецца ў межах ад 1180 да 1800 км, што складае прыкладна тры чвэрці ад памеру [[Плютона]]. Такія памеры не дазваляюць адназначна аддаць Сэдне першынство па велічыні сярод аб’ектаў [[пояс Койпэра|поясу Койпэра]]. Самым блізкім да яе паводле памеру зьяўляецца [[Аркус|Аркус (2004 DW)]].
-У красавіку 2004 было ўсталявана, што Сэдна ня мае спадарожнікаў.
+У красавіку 2004 было высьветлена, што Сэдна ня мае спадарожнікаў.
 == Клясыфікацыя ==
-Першаадкрывальнікі Сэдны сьцьвярджаюць, што яна зьяўляецца першым аб'ектам [[воблака Аорта|аблокі Аорта]], які назіраўся. Паколькі яе [[афэлій]] істотна далей, чым у вядомых аб'ектаў [[пояс Койпэра|поясу Койпэра]].
+Першаадкрывальнікі Сэдны сьцьвярджаюць, што яна зьяўляецца першым аб’ектам [[воблака Оорта|аблокі Оорта]], які назіраўся. Паколькі яе [[афэлій]] істотна далей, чым у вядомых аб’ектаў [[пояс Койпэра|поясу Койпэра]].
 Іншыя дасьледнікі прылічаюць яе да [[пояс Койпэра|поясу Койпэра]] і лічаць, што яго вонкавая мяжа шырэй, чым меркавалася.
-Першаадкрывальнік Сэдны [[Майкл Э. Браўн|Майкл Браўн]] прыводзіць тры вэрсіі таго, як Сэдна магла апынуцца на сваёй арбіце: гравітацыйны ўплыў неадкрытай транснэптунавай плянэты, аднакратнае прыбліжэньне зоркі на адлегласьць парадку 500 а. а. ад Сонца альбо фармаваньне Сонечнай сыстэмы ў зорнай навале. Апошнюю вэрсію навуковец лічыць найболей верагоднай. Праўда, пакуль ня будуць адкрытыя іншыя аб'екты з падобнымі арбітамі, ні адну з гіпотэз пацьвердзіць немагчыма.
+Першаадкрывальнік Сэдны [[Майкл Э. Браўн|Майкл Браўн]] прыводзіць тры вэрсіі таго, як Сэдна магла апынуцца на сваёй арбіце: гравітацыйны ўплыў неадкрытай транснэптунавай плянэты, аднакратнае прыбліжэньне зоркі на адлегласьць парадку 500 а. а. ад Сонца альбо фармаваньне Сонечнай сыстэмы ў зорнай навале. Апошнюю вэрсію навуковец лічыць найболей верагоднай. Праўда, пакуль ня будуць адкрытыя іншыя аб’екты з падобнымі арбітамі, ні адну з гіпотэз пацьвердзіць немагчыма.
-Адкрыцьцё Сэдны ажывіла дыскусію аб тым, якія аб'екты [[Сонечная сыстэма|Сонечнай сыстэмы]] можна лічыць плянэтамі. Вядомы фантаст і папулярызатар навукі [[Айзэк Азімаў]] прапанаваў тэрмін '''«мезаплянэты»''' для аб'ектаў меншых за [[Мэркурый (плянэта)|Мэркурый]], але большых за [[Цэрэра (карлікавая плянэта)|Цэрэру]].
+Адкрыцьцё Сэдны ажывіла дыскусію аб тым, якія аб’екты [[Сонечная сыстэма|Сонечнай сыстэмы]] можна лічыць плянэтамі. Вядомы фантаст і папулярызатар навукі [[Айзэк Азімаў]] прапанаваў тэрмін '''«мезаплянэты»''' для аб’ектаў меншых за [[Мэркурый (плянэта)|Мэркурый]], але большых за [[Цэрэра (карлікавая плянэта)|Цэрэру]].
 == Глядзіце таксама ==
 * [[Транснэптунавы аб'ект]]
 * [[Пояс Койпэра]]
-* [[Воблака Аорта]]
+* [[Воблака Оорта]]
 * [[Плянэтоід]]
 == Вонкавыя спасылкі ==
 {{Commons|Category:Sedna|выгляд=міні}}
-* [http://www.astronet.ru:8100/db/msg/1197993 СЭДНА - першая плянэта з унутранай часткі воблака Аорта?] - скарочаны пераклад на расейскую мову артыкула пра адкрыцьцё Сэдны
+* [http://www.astronet.ru:8100/db/msg/1197993 СЭДНА — першая плянэта з унутранай часткі воблака Аорта?] — скарочаны пераклад на расейскую мову артыкула пра адкрыцьцё Сэдны
 * [http://www.nasa.gov/vision/universe/solarsystem/planet_like_body.html Падзел сайта NASA, прысвечаны Сэдне]
 * [http://www.spitzer.caltech.edu/Media/releases/ssc2004-05/release.shtml Прэс-рэліз NASA аб адкрыцьці Сэдны]
 * [http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/ Хатняя старонка адкрывальніка Сэдны Браўна]
-* [http://www.astronet.ru/db/msg/1197212 Аб Сэдне падрабязней] (па-расейску)
+* {{спасылка|url=http://www.astronet.ru/db/msg/1197212|загаловак=Аб Сэдне падрабязней|аўтар=Прохоров М. Е.|мова=en|дата публікацыі=2004}}
 {{Сонечная сыстэма}}

п а р Сонечная сыстэма

Сонца Мэркурый Вэнэра Зямля Марс Цэрэра Юпітэр Сатурн Уран Нэптун Плютон Хаўмэя Макемаке Эрыс
Спадарожнікі Зямлі Марса Юпітэра Сатурна Урана Нэптуна Плютона Хаўмэі Эрысу Кольцы Юпітэра Сатурна Урана Нэптуна
Мэтэароіды Плянэтоіды Астэроіды Пояс астэроідаў Кентаўры Транснэптунавыя аб’екты Пояс Койпэра Расьсеяны дыск Камэты Воблака Оорта
Зьвязаныя артыкулы: астранамічны аб’ект, зорка, плянэта, карлікавая плянэта, малыя целы і плянэтная сыстэма Глядзіце таксама сьпіс астэроідаў, сьпіс пэрыядычных камэтаў