Скварка

Скварка або Шкварка — тое, што застаецца пасьля вытапліваньня з тканіны жывёлы тлушчу, галоўным чынам з сала. У залежнасьці ад ужытага суроўца можа ўтрымліваць пэўную колькасьць мяса ці тлушчу. У гастраноміі цэніцца за смакавыя якасьці. Вельмі папулярная страва ў Сярэдняй і Ўсходняй Эўропе.

Скваркі магчыма ўжываць непасрэдна ці як адзін са складнікаў стравы. Ужываецца як дадатак да мясных страваў, як тлушч да пірагоў (таксама і салодкіх), часта дадаецца да бульбы. Разам з вытапленым тлушчам і цыбуляю выкарыстоўвацца як аздабленьне і афарбоўка ежы.

Цікава, што беларусы спажываюць скваркі радзей, чым украінцы. У Беларусі перавага традыцыйна аддаецца салу і паляндвіцы^[1]. Таксама скваркі загортвалі ў дранікі, якія перад спажываньнем мачалі ў вытаплены тлушч^[2]. Выкарыстоўвалі скварку разам з сырой бульбаю для прыгатаваньня «кішкі»^[3].

У «Літоўскай гаспадыні» згадваецца, што скваркі кладуць у ежу чэлядзі^[4].

«Чарка і скварка»

Выраз шырока выкарыстоўваецца ў беларускіх прыказках і, імаверна, паходзіць ад беларускай прымаўкі «Абы скварка й чарка, дык будзе там і наш Марка» (расейскі адпаведнік Наш пострел везде поспел)^[5].

У наш час выраз «чарка і скварка» набыў нэгатыўнае адценьне і ўжываецца ў дачыненьні да апалітычнай часткі беларускага грамадзтва^[6]^[7]^[8]^[9], крытыкуючы ягонае засяроджваньне выключна на побытавых праблемах замест надаваньня ўвагі таксама пытаньням маральных і духоўных каштоўнасьцяў.

Народныя прыказкі

Абы скварка й чарка, дык будзе там і наш Марка^[5]
Гіблы не скваркі, а чаркі чакае^[10]
Дзе чарка, там і скварка
Дурны, дурны, а скваркі любіць
Вып’ем па чараццы, зьямо па сквараццы
Людзям чарка, зямлі скварка
Ня маеш скваркі, не шукай чаркі
Пільнуй гаспадаркі — будуць у гаршку скваркі

У мастацтве

Штодзень у капусце
Каб плавала скварка,
А к ёй, калі трэба,
Знайшлася б і чарка.

— «Бывайце здаровы». Словы А. Русака. Музыка І. Любана., Песні роднага краю. Спеўнік. Мн., Беларусь, 1972. С. 104--106.

Крыніцы

^ В. В. Похлёбкин. Белорусская кухня // Национальные кухни наших народов. — М.: Центрполиграф, 2009. — 640 с. — ISBN 978-5-9524-4050-0
^ Алесь Касцень. Блін(недаступная спасылка) // «Звязда» № 94, 23 траўня 2008.
^ Зьміцер Дзядзенка. Дзед сьвінушку ўбіў // «Спадчына» №2—3, 2003.
^ Ганна Цюндзявіцкая. Аб захоўванні вяндліны і саленні розных відаў мяса і рыбы // Літоўская гаспадыня. — Мн.: Полымя, 1993.
^ ^а ^б Зьміцер Санько. Малы руска-беларускі слоўнік прыказак, прымавак і фразем. — Менск: Навука і тэхніка, 1991. — ISBN 5-343-00761-9
^ «Кухня як частка нацыянальнай ідэі» // Радыё Свабода, 22 жніўня 2008.
^ Алег Аблажэй. Дэмакрат апаптоз(недаступная спасылка) // «Свабода» №42, 2007.
^ Віталь Цыганкоў. Вясковы тупік // «Свабода» №23, 4 сакавіка 1997.
^ Мікалай Куксо. Калі ідэал — «чарка і скварка» // «Народная Воля» №173—174, 14 лістапада 2008.
^ Фёдар Янкоўскі. Беларускія прыказкі прымаўкі фразеалагізмы. — Менск: Навука і тэхніка, 1992. — С. 338. — 10 000 ас. — ISBN 5-343-001769-7

[1] В. В. Похлёбкин. Белорусская кухня // Национальные кухни наших народов. — М.: Центрполиграф, 2009. — 640 с. — ISBN 978-5-9524-4050-0

[2] Алесь Касцень. Блін(недаступная спасылка) // «Звязда» № 94, 23 траўня 2008.

[3] Зьміцер Дзядзенка. Дзед сьвінушку ўбіў // «Спадчына» №2—3, 2003.

[4] Ганна Цюндзявіцкая. Аб захоўванні вяндліны і саленні розных відаў мяса і рыбы // Літоўская гаспадыня. — Мн.: Полымя, 1993.

[sanko-5] а ^б Зьміцер Санько. Малы руска-беларускі слоўнік прыказак, прымавак і фразем. — Менск: Навука і тэхніка, 1991. — ISBN 5-343-00761-9

[6] «Кухня як частка нацыянальнай ідэі» // Радыё Свабода, 22 жніўня 2008.

[7] Алег Аблажэй. Дэмакрат апаптоз(недаступная спасылка) // «Свабода» №42, 2007.

[8] Віталь Цыганкоў. Вясковы тупік // «Свабода» №23, 4 сакавіка 1997.

[9] Мікалай Куксо. Калі ідэал — «чарка і скварка» // «Народная Воля» №173—174, 14 лістапада 2008.

[10] Фёдар Янкоўскі. Беларускія прыказкі прымаўкі фразеалагізмы. — Менск: Навука і тэхніка, 1992. — С. 338. — 10 000 ас. — ISBN 5-343-001769-7

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]