Саюз Абароны Радзімы і Свабоды
| Саюз Абароны Радзімы і Свабоды | |
| Союз защиты Родины и Свободы | |
| Іншыя назвы: | Народны Саюз Абароны Радзімы і Свабоды |
|---|---|
| Ідэалёгія: | Антыбальшавізм |
| Лідэры: | Барыс Савінкаў |
| Штаб-кватэра: | Масква, потым Рыбінск, затым Яраслаўль; Варшава |
| Дата фармаваньня: |
сакавік 1918 году студзень 1921 году |
| Дата роспуску: |
ліпень 1918 году 1924 год |
| Праціўнікі: | Бальшавікі |
| Колькасьць сябраў: | каля 5 тысячаў |
| Удзел у канфліктах: | Грамадзянская вайна ў Расеі |
| Буйныя акцыі: |
Яраслаўскае паўстаньне Рыбінскае паўстаньне Мурамскае паўстаньне |
«Саюз Абароны Радзімы і Свабоды» (па-расейску: Союз защиты Родины и Свободы) — вайсковая антыбальшавіцкая арганізацыя часоў Грамадзянскай вайны ў Расеі, утвораная Барысам Савінкавым у сакавіку 1918 году з дазволу камандаваньня Добраахвотніцкай арміі, генэралаў Карнілава і Аляксеева.
Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Саюз Абароны Радзімы і Свабоды[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
У ліпені 1918 году Саюз арганізаваў Яраслаўскае, Рыбінскае ды Мурамскае паўстаньні. Таксама рыхтаваліся паўстаньні ў Маскве й Казані, але арышты некаторых сяброў саюзу ў траўні 1918 году скасавалі іх. Пасьля задушэньня паўстаньняў арганізацыя фактычна распалася. Яна мела аддзяленьні ў Маскве, Рыбінску, Яраслаўлі, Мураме, Казані і іншых местах.
Народны Саюз Абароны Радзімы і Свабоды[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
У студзені 1921 году арганізацыя была адноўленая на нарадзе расейскіх эмігрантаў у Варшаве пад назвай Народны Саюз Абароны Радзімы і Свабоды (па-беларуску: Народный союз защиты Родины и Свободы). Цягам 1921—23 гадоў арганізацыя спрабавала весьці змаганьне і подрыўную дзейнасьць супраць бальшавіцкага рэжыму: добраахвотнікі з шэрагаў Народнага саюзу накіроўваліся ў СССР для арганізацыі баявых атрадаў і падпольных суполак з мэтаю процідзеяньня бальшавіцкай уладзе, набору прыхільнікаў і правядзеньня спробаў падняцьця народнага паўстаньня, каб скінуць бальшавізм[1].
Інфармацыйнае Бюро Народнага Союзу Абароны Радзімы і Свабоды кожны дзясяты дзень выдавала шматстаронкавыя (ня меней за 6-8 аркушаў) «Зводкі Інфармацыйнага Бюро НСАР і С» (па-расейску: «Сводки Информационного Бюро НСЗР и С»); Было выдадзена ня меней за 22 нумароў; Апошні зь вядомых — № 22, выдадзены 17 лістапада 1922 году.
У пачатку 1924 году асноўны кантынгент Народнага саюзу, дзейны на тэрыторыі Савецкага Союзу, быў зьнішчаны АДПК у ходзе апэрацыі «Сіндыкат-2». Лідэр НСАРіС Барыс Савінкаў быў арыштаваны ў тым жа годзе, а ў наступным забіў самога сябе.
На Беларусі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Паводле сьведчаньняў М. Баравога, усе партызанскія арганізацыі:
На тэрыторыі БССР і за мяжой былі аб’яднаны Савінкаўскім «Саюзам Абароны Радзімы і Свабоды», зь якім у цесным кантакце працавалі Булак-Балаховіч і «Беларускі Палітычны Камітэт». Агульнае караўніцтва апэрацыямі належала «Галоўнаму штабу беларускіх партызанаў за мяжой».
Але Юрка Віцьбіч вызначае, што беларускія антысавецкія партызаны не маглі мець адзіны цэнтар, а кіраўніцтва Савінкава, Булак-Балаховіча, Саюзу Абароны Радзімы і Свабоды ды Беларускага палітычнага камітэту было ад мяжы да Бярэзіны, а ў рэдкіх выпадках — да Дняпра. Таксама паводле Савінкавага абвінаваўчага акта:
За пэрыяд з 1921 па 1923 год органамі ВЧК - ГПУ ліквідаваныя былі наступныя аддзелы «Саюзу Абароны Радзімы і Свабоды», якія займаліся шкодніцка-шпіёнскай дзейнасьцю, накіраванай выключна на зьнішчэньне савецкай улады -Заходні абласны камітэт і ягоныя арганізацыі колькасьцю звыш 300 чалавек.
Структура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Штаб арганізацыі меў наступную структуру:[2]
- Барыс Савінкаў узначальваў арганізацыю і ад яе імя вёў перамовы з прадстаўнікамі Антанты.
- Флегант Клепікаў — Савінкаваў сакратар і адначасна скарбнік.
- Любоў Дыкгаф — Савінкаваў сакратар[3].
- Палкоўнік Пярхураў — начальнік штаба.
- Палкоўнік Гопэр — начальнік ваярскіх кадраў.
- Палкоўнік Страдзецкі — сувязь з Добраахвотнай арміяй(be) на ўсіх франтах.
- Падпалкоўнік Брэда — выведка, контравыведка і антыбальшавіцкая прапаганда сярод латыскіх стралковых фармаваньняў.
- Доктар Аксанін (Мікалай Сяргеевіч Рыгор’еў) — начальнік правінцыйнага аддзелу і прапаганды.
- Ротмістар Сумскога гусарскага палку Аляксандар Віленкін — кавалерыйскі цэнтар арганізацыі
- Капітан лейб-гвардыі 3-й артылерыйскай брыгады Шрэдэр — артылерыйскі цэнтар.
- Аляксандар Дыкгаф дапамагаў падтрымліваць зносіны з замежнымі прадстаўнікамі.
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Голинков Д. Л. Союз защиты Родины и Свободы // Большая советская энциклопедия / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М.: Советская энциклопедия, 1969—1978.
- ^ Союз Защиты Родины и Свободы // Клементьев В. Ф. В большевицкой Москве (1918—1920) — м: Русский путь, 1998. — 446 с — C. 119.
- ^ Виталий Шенталинский. Свой среди своих. Савинков на Лубянке. — 1996. — № 7.
Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Юрка Віцьбіч Антыбальшавіцкія паўстаньні і партызанская барацьба на Беларусі. — Нью-Ёрк: БІНіМ, 1996. — ISBN 96-83836
- «Сводки Информационного Бюро НСЗР и С».
- Савинков Б. В. Борьба с большевиками // Литература русского зарубежья. Антология в шести томах — м: Книга, 1990. — Т. 1. — Кн. 2. 1920−1925.
- «Союз защиты Родины и Свободы» и Ярославский мятеж 1918 // Пролетарская революция, 1923. — № 10.
- Коровин В. В., Русанов Э. П. Дело Бориса Савинкова // История СССР, 1967. — № 6. — С. 143−155.
- Голинков Д. Л. Крах вражеского подполья. — м, 1971. — С. 99−108, 266−274, 357−364.