Лясная быль (фільм)

	Лясная быль
	Лесная быль
Жанр	нямое кіно і драматычны фільм
Рэжысэр	Юры Тарыч
Сцэнарыст	Юры Тарыч; Міхась Чарот;
У ролях	Т. Кацельнікава; Л. Данілаў;
Апэратар	Давід Шлюглейт
Вытворчасьць	Белдзяржкіно
Дата выхаду	1926
Працягласьць	8 частак
Краіна	БССР
Мова	няма, тытры па-расейску
	Старонка на IMDb

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Лясная быль.

Лясна́я быль — першы беларускі мастацкі фільм. Зьняты па аповесьці Міхася Чарота «Сьвінапас» рэжысэрам Юрыем Тарычам.

Сюжэт

1920 год. Падчас савецка-польскай вайны землі Беларусі акупаваныя польскімі войскамі. У свой маёнтак вяртаецца пан Драбскі з дачкой Вандай, ахмістрыняю й ксяндзом Жабіньскім. Польскі атрад пад камандаваньнем палкоўніка Ястржэмскага разьмяшчаецца ў яго маёнтку.

У лесе ўзьнікаюць бальшавіцкія партызанскія атрады. Патрулям загадана хапаць усіх падазроных. Пастух Лявон даручае свайму сыну Грышке праводзіць бальшавіка-падпольшчыка Сьцяпана да каваля Андрэя. Панскі аб’ездчык Казюк паведамляе пра гэта палякам і Сьцяпана хапаюць. Грышка сьпяшаецца папярэдзіць партызанаў. Карны атрад акружае лес. На зваротным шляху Грышка трапляе ў аблаву. Ён хаваецца ў сядзібе лясьніка, бацькі сваёй сяброўкі Гэлькі. Яго знаходзяць і арыштоўваюць ўсіх траіх, а потым і бацьку Грышкі. Андрэя папярэджвае служка з маёнтку й ён сыходзіць у лес. Партызаны адбіваюць Сьцяпана. Прыгожую Гэльку пакідаюць прыслугоўваць у маёнтку Драбскага. Астатніх вызваляюць. Грышка сыходзіць у лес.

Польскаму камандуючаму дакладваюць, што партызанская барацьба ўзмацняецца. Ён загадвае расстрэльваць на месцы ўсіх, каго зловяць. Партызанскі штаб вырашае распаўсюджваць праклямацыі для «моцнай сувязі з сялянствам». На вясковай вечарыне Грышка ліха скача, не забываючы пра заданьне. Па даносе Казюкі палякі атачаюць вёску й хапаюць усіх, у каго ёсьць праклямацыі. Грышка ўцякае, а арыштаваных расстрэльваюць. У Гэлькі атрымоўваецца здабыць мапу разьмяшчэньня польскіх частак. Андрэй адпраўляе яе да чырвоных войскаў, якія знаходзяцца ўжо непадалёк.

За нежаданьне зьбіраць панскі хлеб арыштоўваюць мужыкоў з кожнай пятай хаты. Партызаны вызваляюць іх і, пераапрануўшыся ў польскую форму, нечакана нападаюць на нешматлікіх польскіх вайскоўцаў са сваёй вёскі. Ястржэмскі ўзяты ў палон. Драбскі й яго дачка Ванда ў паніцы ўцякаюць зь сядзібы разам з ксяндзом і ахмістрыняй.

На дапамогу палякам ідзе атрад пяхоты. Партызаны абараняюцца ў вёсцы. Грышка пасылае астатніх дазорцаў з данясеньнем, а сам кідае гранату. Параненага, конь выносіць яго з бою. Грышка трапляе ў рукі Казюкі, які вязе яго ў Менск, у дэфэнзыву. У Грышкі атрымоўваецца разьвязаць рукі й бегчы. У партызанаў канчаюцца патроны.

Зьяўляюцца чырвоныя кавалерысты, а зь імі Гэлька. Палякі адступаюць па ўсёй Беларусі. У Менску яны ладзяць пагром. Але 11 ліпеня ў горад ужо ўваходзяць разьведчыкі чырвоных. Сярод іх Грышка. У вызваленым Менску, у губэрнскім ваенна-рэвалюцыйным камітэце, дзе засядаюць яго кіраўнікі Аляксандар Чарвякоў, Язэп Адамовіч і Вільгельм Кнорын, на варце стаіць Грышка. Тут і сустракаюцца яны з Гэлькай.

Акторы

Л. Данілаў — Грышка
Т. Кацельнікава — Гэлька
Аляксандар Жукаў — Казюк, панскі аб’ездчык
Іван Клюквін — Андрэй, каваль
Мсьціслаў Кацельнікаў — Сьцяпан, бальшавік-падпольшчык
Уладзімер Корш-Саблін — ад’ютант
П. Ражыцкі — Жабіньскі, ксёндз
Н. Арменяў — пан Драбскі
Галіна Краўчанка — Ванда
С. Барысаў — вахмістр
А. Закатаў — паручнік
А. Атрадзін — пастух Лявон, бацька Грышкі
К. Чабышава — ахмістрыня
Аляксандар Чарвякоў — кіраўнік рэўкома
Язэп Адамовіч — кіраўнік рэўкома
Вільгельм Кнорын — кіраўнік рэўкома
Васіль Макараў — лясьнік
Іван Кедраў — эпізод
Валянцін Сьвідэрскі — эпізод

Здымкі фільму

Здымкі фільму праходзілі ў маёнтку Чапскіх у Прылуках.

У фільме Лясная быль здымаліся вышэйшыя службовыя асобы беларускай дзяржавы Аляксандар Чарвякоў, старшыня Цэнтральнага выканаўчага камітэту БССР (афіцыйна, першая асоба ў краіне), Язэп Адамовіч, старшыня Савету народных камісараў БССР (ураду), Вільгельм Кнорын, былы кіраўнік Камуністычнай партыі (бальшавікоў) Беларусі. Першапачаткова беларускіх партыйных кіраўнікоў запрасілі ў якасьці гістарычных кансультантаў, аднак ім так спадабалася праца над фільмам, што яны ў якасьці актораў згулялі ролі начальнікаў Ваенна-рэвалюцыйнага камітэту, прычым саміх сябе. Згодна сюжэту, А. Чарвякоў размаўляў зь беларускім партызанам, Я. Адамовіч дыктаваў загад машыністцы, а В. Кнорын аддаваў распараджэньне па тэлефоне.

Дадатковыя зьвесткі

Фільм упершыню паказалі ў кінатэатры «Культура» ў Менску 26 сьнежня 1926 году.
Да 50-годзьдзя выхаду на экран фільму «Лясная быль» было прымеркаванае адкрыцьцё Музэю гісторыі беларускага кіно.

Літаратура

А. Зігмунд. «Лясная быль». Водгук намесьніка фільмавага тав-ва Нямеччыны. // Савецкая Беларусь : газэта. — 1927, 11 чэрвеня. — № 130 (2022). — С. 6.
С. Б. і К. Першая беларуская кіно-карціна «Лясная Быль» (бел.) // Чырвоны сейбіт : двухтыднёвы літаратурна-мастацкі дадатак да газэты «Беларуская вёска». — 1927. — № 6—7. — С. 23—25.