Перайсьці да зьместу

Рэформа царкоўнага календара ва Ўкраіне

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
(Перанакіравана з «Каляндарная рэформа ва Ўкраіне»)
Каляндарная рэформа ва ўкраінскіх цэрквах
Дата з 16 лістапада 2017 па цяперашні час
Удзельнікі 1. Грэка-каталіцкія цэрквы
2. Праваслаўная царква Ўкраіны
3. Пратэстантызм(uk)

Каляндарная рэформа ва ўкраінскіх цэрквах — працэс укараненьня новага стылю, грыгарыянскага й новаюліянскага(uk) календароў, замест старога стылю ў царкоўнае жыцьцё ўкраінцаў. З пачаткам расейска-ўкраінскай вайны й пасьля таго, калі 16 лістапада 2017 году Божае Нараджэньне 25 сьнежня па грыгарыянскім календары стала дзяржаўным выходным ва Ўкраіне, пытаньне пераходу ўкраінскіх цэркваў на грыгарыянскі/наваюліянскі каляндар актывізавалася штогод з набліжэньнем Нараджэньня Хрыстовага. Пытаньне(uk) каляндарнай рэформы востра паўстала пасьля пачатку поўнамаштабнага ўварваньня Расеі ва Ўкраіну ў 2022 годзе[1], бо, як сьцьвярджаюць некаторыя публіцысты й царкоўнікі, праз выкарыстаньне старога стылю разам з Расейскай праваслаўнай царквой Украіна знаходзіцца ў сфэры расейскага сьвету[2][3][4][5][6].

2 лютага 2023 г. Сьвяты Сынод ПЦУ(uk) дазволіў і зацьвердзіў парадак благаславеньня прыходам і манастырам на поўнае выкарыстаньне новаюліянскага календара,[7] а 24 траўня 2023 году вырашыў правесьці пасяджэньне Архіерэйскага Сабора, дзе будзе вынесена пытаньне каляндарнай рэформы.[8][9][10] 24 траўня 2023 году на Архіерэйскім Саборы ў Скінскай царкве Кіева-Пячэрскай лаўры Праваслаўная царква Ўкраіны вырашыла перайсьці з 1 верасьня на новаюліянскі каляндар.[11][12][13][14] 27 ліпеня 2023 года Памесны Сабор зацвердзіў пераход.[15][16]

1-2 лютага 2023 г. у Львове-Брухавычах(uk) Сынод біскупаў УГКЦ пастанавіў, што з 1 верасьня 2023 г. Украінская грэка-каталіцкая царква ва Ўкраіне пераходзіць на новы стыль (новаюліянскі каляндар(uk)) для нерухомых сьвятаў з захаваньня Пасхаліі, абвешчанай Вярхоўным Архіэпіскапам Сьвятаславам(uk) 6 лютага 2023.[17][18][19][20] Усьлед за ЎГКЦ ва Ўкраіне рашэньне аб пераходзе на новы стыль прынялі ЎГКЦ у Польшчы(uk)[21][22], УГКЦ у Аўстраліі й Акіяньні(en)[23], УГКЦ у Нямеччыне й Скандынавіі(uk)[24][25], УГКЦ у Вялікабрытаніі(uk)[26] й Апостальская адміністратура ў Казахстане й Сярэдняй Азыі(en)[27].

Таксама на новы стыль перайшоў шэраг пратэстанцкіх цэркваў, напрыклад Украінская лютэранская царква(uk) (снежань 2017)[28][29], Усеўкраінскі саюз цэркваў эвангельскіх хрысьціян-баптыстаў(uk) (чэрвень 2022)[30][31][32], Украінская царква хрысьціян веры эвангельскай(uk) (ліпень 2022)[33][34] г.д.

Гісторыя

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Асноўны артыкул: Раство ва Ўкраіне

З пачаткам расейска-ўкраінскай вайны й пасьля таго, калі 16 лістапада 2017 году Божае Нараджэньне 25 сьнежня па грыгарыянскім календары стала дзяржаўным выходным ва Ўкраіне, пытаньне пераходу ўкраінскіх цэркваў на грыгарыянскі і наваюліянскі календары актывізуецца штогод з набліжэньнем Нараджэньня Хрыстовага.

Прадстаяцель Украінскай праваслаўнай царквы Кіеўскага патрыярхата патрыярх Кіеўскі(uk) Філарэт у чэрвені 2018 году выказаў меркаваньне, што пераход на новаюліянскій каляндар магчымы, калі ўкраінцы будуць згодны перайсьці, нагадаўшы, што пераважная большасьць аўтакефальных праваслаўных цэркваў (9 з 15) перайшлі на новаюліянскій каляндар, акрамя Ерусалімскай, Расейская, Украінскай, Сэрбскай і Грузінскай[35][36][37].

Прадстаяцель Праваслаўнай царквы Ўкраіны мітрапаліт Епіфаній у сьнежні 2020 году заявіў, што такая зьмена даты ва Ўкраіне магчыма пасьля таго, калі да такога рашэньня будзе гатова як царква, так і вернікі пасьля правядзеньня асьветніцкай працы. Было адзначана, што перанос Нараджэньне Хрыстова пацягне за сабой зьмяненьне дат усіх нерухомых сьвят на 13 дзён таму[38].

У сьнежні 2021 году мітрапаліт Епіфаній выказаў надзею, што на працягу наступных 10 гадоў большасьць украінцаў змогуць перайсьці на сьвяткаваньне Калядаў 25 сьнежня, і падкрэсьліў, што асабіста падтрымлівае пераход сьвяткаваньня Нараджэньне Хрыстова па новаюліянскім календары, па якім сьвяткуе 9 з 15 аўтакефальных. павінен адбывацца паступова[39].

Прадстаяцель УГКЦ вярхоўны архіяпіскап(en) Сьвятаслаў(uk) у сьнежні 2020 году заявіў, што грэка-каталіцкая царква будзе вырашаць пытаньне пераходу на новы стыль ”разам з нашымі праваслаўнымі братамі”[40]. Ён таксама заўважаў, што гэтае пытаньне не адносіцца да дагматычных, яно павінна пераадольваць царкоўныя расколы, а не выклікаць новыя й на яго думку, пераход да сьвяткаваньня Нараджэньне Хрыстова па новым стылі, гэта значыць 25 сьнежня, павінен адбывацца па ініцыятыве парафіян[41].

31 мая 2021 г. Апостальскі экзархат у Італіі(uk) прыняў рашэньне аб пераходзе з 1 верасьня 2021 г. на грыгарыянскі каляндар.[42]

Пытаньне(uk) каляндарнай рэформы востра паўстала пасьля пачатку поўнамаштабнага ўварваньня Расеі ва Ўкраіну ў 2022 годзе[1], бо, як сьцьвярджаюць некаторыя публіцысты й царкоўнікі, праз выкарыстаньне старога стылю разам з Расейскай праваслаўнай царквой Украіна знаходзіцца ў сфэры расейскага сьвету[2][3][4][5][6].

Сьвяты Сынод Праваслаўнай царквы Ўкраіны(uk), на пасяджэньні 18 кастрычніка 2022 г., дазволіў па жаданьні прыходаў сьвяткаваць Божае Нараджэньне згодна з новаюліянскім календаром – 25 сьнежня, вызваліўшы ўдзельнікаў богаслужэньня ад абмежаваньняў паста[43][44].

Рэктар Адкрытага праваслаўнага ўнівэрсытэта сьвятой Сафіі-Прамудрасьці(uk) Георгі Каваленка(uk) ў сьнежні 2022 году выказаў меркаваньне, што пакуль Калядныя богаслужэньні мэтазгодна праводзіць двойчы — 25 сьнежня й 7 студзеня, а ў далейшым праводзіць абмеркаваньне магчымасьці далейшага пераходу на новаюліянскі каляндар. Пры гэтым, як лічыць сьвятар, рашэньне павінна прымацца не асобна адной царквой, а, напрыклад, усёй рэлігійнай супольнасьцю — альбо ўсімі праваслаўнымі, альбо праваслаўнымі й грэка-каталікамі, альбо хрысьціянам у рамках Усеўкраінскай рады цэркваў і рэлігійных арганізацый(uk)[45].

24 сьнежня 2022 году вярхоўны архіэпіскап Сьвятаслав падчас аўдыенцыі перадаў мітрапаліту(uk) Епіфанію для азнаямленьня ліст з выкладам меркаваньняў герархаў УГКЦ датычна каляндарнай рэформы. Прадстаяцелі вырашылі стварыць сумесную рабочую групу па канкрэтных прапановах каляндарнай рэформы. Сумесную групу ініцыююць з нагоды сьвяткаваньня 1700-годзьдзя Першага Сусьветнага Сабору, які адбыўся ў Нікеі ў 325 годзе. У гэтым Саборы, таксама, былі вызначаныя каляндарныя прынцыпы царкоўнага жыцьця.[46][47][48][49][50]

25 сьнежня мітрапаліт(uk) Епіфаній паведаміў, што на наступным пасяджэньні Сынода ПЦУ вывучыць атрыманы вопыт па правядзеньні калядных літургій 25 сьнежня ў 2022 годзе па новым стылі — як станоўчы, так і адмоўны. І ў далейшым ПЦУ выключна саборна будзе вызначацца адносна далейшых крокаў у каляндарнай рэформе, маючы на мэце галоўнае: не дазволіць праціўнікам альбо неразумным рупліўцам розных ідэй прымножыць падзелы ў Царкве».[51]

6 студзеня 2023 году мітрапаліт Епіфаній паведаміў, што прыходы Праваслаўнай царквы Ўкраіны, якія захочуць поўнасьцю перайсьці на новаюліянскі каляндар, неўзабаве змогуць гэта зрабіць пасьля рашэньня бліжэйшага пасяджэньня Сынода, адзначыўшы, што ПЦУ ўжо стала на шлях рэформы царкоўнага календара й будзе рабіць усё для таго, каб увасобіць яе на працягу 2023 году ў жыцьцё.[52][53] Сьпікер ПЦУ Еўстрацій Зара лічыў, што пытаньне каляндарнай рэформы будзе прасоўвацца пасьпяхова й дастаткова хутка, але важна, каб гэтае пытаньне не падзяліла грамадзтва й ПЦУ, таму ўсё гэта павінна быць прадумана.[54]

2 лютага 2023 г. Сьвяты Сынод ПЦУ(uk) дазволіў і зацьвердзіў парадак благаславеньня прыходам і манастырам на поўнае выкарыстаньне новаюліянскага календара,[7] а 24 траўня 2023 году вырашыў правесьці пасяджэньне Архіерэйскага Сабора, дзе будзе вынесена пытаньне каляндарнай рэформы.[8][9][10]

24 траўня 2023 году на Архіерэйскім Саборы ў Скінскай царкве Кіева-Пячэрскай лаўры Праваслаўная Царква Ўкраіны вырашыла перайсьці з 1 верасьня на новаюліянскі каляндар.[11][12][13][14][55] 27 ліпеня 2023 года Памесны Сабор зацвердзіў пераход.[15][16]

28 чэрвеня 2023 году прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі ўнёс у Вярхоўную Раду Ўкраіны законапраект, які пераносіць з 28 ліпеня на 15 ліпеня Дзень украінскай дзяржаўнасьці, з 14 кастрычніка на 1 кастрычніка — Дзень абаронцаў Украіны й адмяняе сьвята Раства Хрыстова 7 студзеня.[56][57][58] У царкоўных колах не чакалі, што прэзідэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі вырашыцца хутка адмяняць выходны на Каляды 7 студзеня.[59] Законапраект быў прыняты Вярхоўнай Радай Украіны 14 ліпеня 2023 году.[60][61] Зяленскі падпісаў закон 28 ліпеня 2023 года.[62]

12 лістапада 2023 года Кіева-Пячэрская лаўра абьвясціла аб пераходзе на новаюліянскі каляндар з 15 лістапада 2023 года, калі пачынаецца Калядны пост.[63]

Мітрапаліт Іларыён 25 жніўня 2023 году заклікаў духавенства правесьці на парафіях абмеркаваньне магчымасьці пераходу на новаюліянскі каляндар пасьля пераходу хрысьціянскіх цэркваў ва Ўкраіне. 1 сьнежня 2023 г. стала вядома, што з 20 сьнежня 2023 году ЎПЦ Канады(en) пераходзіць на новаюліянскі каляндар.[64][65]

Перашкаджэньне

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Расейская праваслаўная царква й яе частка ў Украіне — Расейская праваслаўная царква ў Украіне(uk) заўсёды сьпекулююць на тэме каляндарнай рэформы й каталіцтва. Нягледзячы на тое, што большасьць аўтакефальных праваслаўных цэркваў (9 з 16) адзначаюць рэлігійныя сьвяты менавіта па новаюліянскім календары, які адпавядае грыгарыянскаму календару, Маскоўскі патрыяхат і расейская прапаганда(uk) бачыць у гэтым каталіцтва. Напрыклад, расейскія прапагандысты распаўсюджвалі ў лістападзе й сьнежні 2018 году фейкі аб тым, што з прыняцьцем Томаса аб аўтакефаліі Праваслаўнай царквы Ўкраіны Божае Нараджэньне адразу ж перанясуць з 7 студзеня на 25 сьнежня з аб’ектывацыяй ”як у каталікоў”. Прэс-сакратар Украінскай праваслаўнай царквы Кіеўскага патрыярхата Еўстраці Зара(uk) абверг гэтую інфармацыю[66][67].

Каля ста румынскіх прыходаў ва Ўкраіне, якія ўваходзяць у склад Украінскай праваслаўнай царквы Маскоўскага патрыярхата, заўсёды сьвяткавалі Ражджаство Хрыстова 25 сьнежня па новаюліянскім календары, як і Румынская праваслаўная царква.[68]

Грамадзкая думка

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У канцы 2021 году ідэю пераносу сьвяткаваньня Божага Нараджэньня з 7 студзеня на 25 сьнежня падтрымлівалі чвэрць апытаных, у той час як 58 адсотакаў рэспандэнтаў былі супраць, а 15 адсотакаў было абыякава. Аднак за апошнія пяць гадоў зьменшылася колькасьць тых, хто супраць пераносу даты сьвяткаваньня Божага Нараджэньня (з 69 да 58 адсотакаў) і крыху ўзрасла колькасьць прыхільнікаў (з 15 да 26 адсотакаў). Больш за ўсё прыхільнікаў ідэі пераносу Божага Нараджэньня на Захадзе й у Кіеве — каля 40 адсотакаў.[69]

У 2022 годзе падчас шырокамаштабнага ўварваньня Расеі на Ўкраіну па выніках апытаньня, праведзенага сацыялягічнай групай Рэйтынг(uk), 20-21 лістапада большая частка ўкраінцаў падтрымала ідэю аб пераносе сьвяткаваньня Божага Нараджэньня на 25 сьнежня: падтрымалі 44 адсотакаў украінцаў, у той жа час 31 адсотакаў апытаных выступалі супраць, 23 адсотакаў рэспандэнтаў адказалі, што ім абыякавае гэтае пытаньне, а 2 адсотака не змаглі адказаць.[70][71][72][73]

Па выніках дасьледаваньня, праведзенага 1-2 чэрвеня 2023 г. сацыялягічнай групай ”Рэйтынг”, правядзеньне каляндарнай рэформы падтрымліваюць 63% украінцаў, 18% – супраць, а яшчэ 17% – ставяцца да гэтага абыякава. Больш за ўсё прыхільнікаў пераходу сярод грэка-каталікоў – 92%, пакуль толькі 4% супраць. Сярод вернікаў ПЦУ больш за 60% падтрымліваюць ініцыятыву пераходу на новы каляндар, а 29% супраць. Акрамя таго, за зьмену календара больш за 40% прыхаджан УПЦ (МП). У той жа час сярод іх больш за тых, хто супраць гэтай ініцыятывы – 35%. У цэлым больш за ўсё прыхільнікаў пераходу сярод жыхароў захаду Ўкраіны – 78%. Меншая падтрымка людзей з усходніх і паўднёвых абласьцей, аднак каля паловы ”за” перанос даты сьвяткаваньня Раства.[74]

Паводле дасьледаваньня міжнароднай кампаніі Deloitte у лістападзе 2023 году, пасьля пераходу ўкраінскіх хрысьціянскіх цэркваў на новы стыль большасьць украінцаў (каля 45%) будуць сьвяткаваць Раство 25 сьнежня і толькі 17% — 7 студзеня, а 32% плануюць сьвяткаваць двойчы.[75][76]

Дія

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У мабільным дадатку Дія(uk) 24 сьнежня 2022 г. пачалі апытаньне, якое працягнецца да 30 сьнежня, у якім украінцы адзначылі, калі яны хацелі б сьвяткаваць Божае Нараджэньне.[77][78] У дзень Вігіліі па грыгарыянскім і новаюліянскім календары, 24 сьнежня, за сьвяткаваньне Нараджэньня Хрыстова 25 сьнежня прагаласавалі каля 60% (450 тыс.) з больш за 750 тысячаў украінцаў, якія ўжо прынялі ўдзел у апытаньні.[79]

У выніку апытаньня, якое завяршылася 30 сьнежня, 60% украінцаў аддалі перавагу Раству 25 сьнежня, а толькі 25% — 7 студзеня. За два дні сьвяткаваць гатовы амаль 13% апытаных. Не сьвяткуюць — прыкладна 3%. У апытаньні прынялі рэкордныя 1,5 млн. чалавек.[80]

Глядзіце таксама

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ а б Меланка — 1 студзеня, Вадохрышча — 6-га. Царквы Ўкраіны рыхтуюцца да адмовы ад юліянскага календара
  2. ^ а б Пераход на новы царкоўны каляндар стане ўдарам па расейскаму свету, - святар Віталь Сабко (укр.) Праверана 2022-12-11 г.
  3. ^ а б "Тое, што праваслаўныя карыстаюцца юліянскім календаром, гэта абсурд!" - вучоны (укр.) Праверана 2022-12-11 г.
  4. ^ а б Калі сьвяткаваць Ражство Хрыстова: выбар паміж Масквой і Эўропай? (укр.) Праверана 2022-12-11 г.
  5. ^ а б Толькі тыя Цэрквы, на якія ўплывала Масква, карыстаюцца «старым» календаром, - біскуп УГКЦ (укр.) Праверана 2022-12-11 г.
  6. ^ а б Каляндар здаровага розуму Праверана 2022-12-11 г.
  7. ^ а б Постановление Священного Синода о порядке предоставления благословения приходам и монастырям на использование новоюлианского календаря
  8. ^ а б Официальное уведомление о заседании Священного Синода 2 февраля 2023 г.
  9. ^ а б ПЦУ обсудит в мае календарную реформу
  10. ^ а б Стало известно, когда ПЦУ обсудит календарную реформу
  11. ^ а б Праваслаўная царква Украіны пераходзіць на новы каляндар | Навіны Беларусі | euroradio.fm
  12. ^ а б Відбувся Архієрейський Собор Православної Церкви України (укр.) Праверана 2023-05-28 г.
  13. ^ а б Доповідь Предстоятеля на Архієрейському Соборі (укр.) Праверана 2023-05-28 г.
  14. ^ а б Постанови Архієрейського Собору від 24 травня 2023 р. (укр.) Праверана 2023-05-28 г.
  15. ^ а б Orthodox Church of Ukraine finally adopts new calendar
  16. ^ а б Поместный собор ПЦУ подтвердил переход на новоюлианский календарь 156 голосами из 161. Интерфакс-Украина (2023-07-27). Праверана 2023-07-29 г.
  17. ^ Історичне рішення: УГКЦ в Україні переходить на новий календар (укр.) Праверана 2023-02-06 г.
  18. ^ Українська греко-католицька церква переходить на новий календар: подробиці історичного рішення (укр.) Праверана 2023-02-06 г.
  19. ^ Ukraine's main Catholic church moves Christmas to Dec. 25 in pivot to West (анг.) 2023-02-06 г. Праверана 2023-02-06 г.
  20. ^ Ukraine Catholic Church moves from Russian-affiliated Julian calendar (анг.)
  21. ^ УГКЦ у Польщі також переходить на новий календар (укр.) Праверана 2023-03-22 г.
  22. ^ ДЕКРЕТ ВЛАДИК У ПОЛЬЩІ В КАЛЕНДАРНОМУ ПИТАННІ (пол.) Праверана 2023-03-22 г.
  23. ^ УГКЦ в Австралії та Океанії переходить на григоріанський календар
  24. ^ Апостольський екзархат переходить на григоріанський календар (укр.) Праверана 2023-04-23 г.
  25. ^ Апостольський екзархат у Німеччині та Скандинавії переходить на григоріанський календар (укр.) Праверана 2023-04-23 г.
  26. ^ Єпархія Пресвятої родини в Лондоні переходить на григоріанський календар (укр.) Праверана 2023-06-10 г.
  27. ^ Парафії УГКЦ у Казахстані та Центральній Азії також житимуть за новим стилем (укр.) Праверана 2023-03-22 г.
  28. ^ Украінская Лютэранская Царква перайшла на новы юліянскі каляндар - РІСУ (укр.) Праверана 2022-12-11 г.
  29. ^ Украінская Лютэранская царква першай адмовілася ад сьвяткаваньня Раства 7 студзеня. (укр.) Праверана 2022-12-11 г.
  30. ^ Кіраўніцтва Зьвяза баптыстаў вырашыла перайсьці на грыгарыянскі каляндар са сьнежня 2022 году - УСЦ ЕХБ (укр.) Праверана 2022-12-11 г.
  31. ^ Баптысты Ўкраіны пераходзяць на грыгарыянскі каляндар са сьнежня 2022 году (укр.) Праверана 2022-12-11 г.
  32. ^ Управа ЎСЦ ЕХБ апублікавала рэкамэндацыі па сьвяткаваньні хрысьціянскіх сьвятаў па новым стылі - РІСУ (укр.) Праверана 2022-12-11 г.
  33. ^ Украінская Царква Хрысьціян Веры Эвангельскай пераходзіць на грыгарыянскі каляндар - РІСУ (укр.) Праверана 2022-12-11 г.
  34. ^ Украінская царква хрысьціян веры эвангельскай пераходзіць на грыгарыянскі каляндар (укр.) Праверана 2022-12-11 г.
  35. ^ Патрыярх Філарэт назваў умову, пры якой Украінская Царква пяройдзе на новы каляндар - РІСУ (укр.) Праверана 2022-12-11 г.
  36. ^ Украінская царква пяройдзе на новы каляндар: Філарэт назваў умову (укр.) Праверана 2022-12-11 г.
  37. ^ Патрыярх Філарэт: Калі Томасу нам не дадуць, гэта значыць, што Масква перамагла Сусьветнага патрыярха. (укр.) Праверана 2022-12-11 г.
  38. ^ Епіфаній расказаў, калі й пры якіх умовах можа зьявіцца рашэньне аб сьвяткаваньні Калядаў 25 сьнежня. (укр.) Праверана 2022-12-11 г.
  39. ^ «Расейскую імпэрыю зла» Пуцін і Кірыл ня бачаць без Украіны - Епіфаній (radiosvoboda.org)
  40. ^ Наўздагон сонцу: ці пяройдуць цэрквы на "новы" каляндар? (укр.) Праверана 2022-12-11 г.
  41. ^ Найблажэйшы Сьвятаслаў мяркуе пераходны пэрыяд для ”грыгарыянскага” Раства.
  42. ^ Від сьогодні всі громади УГКЦ в Італії переходять на григоріанський календар (укр.) Праверана 2023-04-23 г.
  43. ^ ПЦУ дазволіла калядныя богаслужэньні 25 сьнежня
  44. ^ ПЦУ дазволіла сёлета праводзіць калядную службу 25 сьнежня
  45. ^ У гэтым годзе Калядныя богаслужэньні мэтазгодна зьдзяйсьняць двойчы - сьвятар ПЦУ (укр.) Праверана 2022-12-11 г.
  46. ^ Створаць працоўную групу. Кіраўнікі ПЦУ і ЎГКЦ абмеркавалі рэформу царкоўнага календара
  47. ^ ПЦУ і ЎГКЦ будуць разам думаць над рэформай царкоўнага календара
  48. ^ Кіраўнікі ПЦУ і ЎГКЦ абмеркавалі рэформу царкоўнага календара
  49. ^ Падчас сустрэчы Блажэннага Сьвятаслава з Блажэнным Епіфаніем гаварылі аб рэформе царкоўнага календара (укр.)
  50. ^ Адбылася сустрэча Прадстаяцеля ПЦУ з Айцом і Кіраўніком УГКЦ (укр.)
  51. ^ Прамова Прадстаяцеля аб святкаванні Божага Нараджэння і тэме змены календара (укр.) Праверана 2022-12-30 г.
  52. ^ ”Дата — няважная, гэта — не догма”: Епіфаній распавёў, калі Ўкраіна будзе сьвяткаваць Раство й Пакрову
  53. ^ ПЦУ на бліжэйшым Сынодзе дазволіць парафіям поўнасьцю перайсьці на новаюліянскі каляндар — мітрапаліт Епіфаній.
  54. ^ "БУДЕТ ПОЛНАЯ КАЛЕНДАРНАЯ РЕФОРМА": ЕВСТРАТИЙ (ЗОРЯ) АНОНСИРОВАЛ СОБОР ПО РОЖДЕСТВУ
  55. ^ ПЦУ переходить на новий календар. Коли буде Різдво, Великдень, Покрова і Миколая (укр.)  Праверана 2023-05-28 г.
  56. ^ Зеленський запропонував змінити дату святкування Різдва та ще двох свят (укр.) Праверана 2023-06-29 г.
  57. ^ Зеленський пропонує святкувати Різдво 25 грудня, а не 7 січня – законопроєкт (укр.) 2023-06-28 г. Праверана 2023-06-29 г.
  58. ^ Зеленський зареєстрував у Раді законопроєкт про зміну дати святкування Різдва (укр.) Праверана 2023-06-29 г.
  59. ^ Різдво і Покрова по-новому. Яку календарну реформу пропонує Зеленський (укр.)  Праверана 2023-06-29 г.
  60. ^ Вярхоўная Рада Ўкраіны перанесьла сьвяткаваньне Раства на 25 сьнежня
  61. ^ Рада змінила дати трьох свят – Різдва, Дня Української Державності, Дня захисників і захисниць
  62. ^ Ukraine moves official Christmas Day holiday to Dec. 25, denouncing Russian-imposed traditions
  63. ^ Києво-Печерська лавра оголосила про перехід на новоюліанський календар 2023-11-12 г. Праверана 2023-12-13 г.
  64. ^ PRIMATIAL ENCYCLICAL: Annoucement of the adoption of the Revised Julian Calendar by the Ukrainian Orthodox Church of Canada (анг.) Праверана 2023-12-13 г.
  65. ^ УПЦ в Канаде переходит на Новоюлианский календарь - РИСУ (укр.) Праверана 2023-12-13 г.
  66. ^ Перанос Раства на 25 сьнежня не разглядаецца - УПЦ КП Праверана 2022-12-11 г.
  67. ^ Ва ЎПЦ КП абверглі перанос Раства на 25 сьнежня ў сувязі з атрыманьнем аўтакефаліі Праверана 2022-12-11 г.
  68. ^ «Є сподівання, що ПЦУ і УГКЦ перейдуть на святкування Різдва 25 грудня» – професор Петро Кралюк 2023-01-02 г. Праверана 2023-03-27 г.
  69. ^ Большасьць украінцаў супраць пераносу Калядаў на 25 сьнежня - DW - 23.12.2021 (укр.) Праверана 2022-12-11 г.
  70. ^ Дата сьвяткаваньня Раства: сацыяльнае апытаньне 2022 году
  71. ^ Большасьць украінцаў падтрымліваюць перанос сьвяткаваньня Раства на 25 сьнежня – апытаньне (укр.)
  72. ^ 25 сьнежня ці 7 студзеня. Украінцы распавялі, як і калі будуць сьвяткаваць Каляды (укр.)  Праверана 2022-12-19 г.
  73. ^ Дзевятнаццатае агульнанацыянальнае апытаньне. Сьвяткаваньне Раства ва Ўкраіне (20-21 лістапада 2022 года)
  74. ^ Понад 60% українців підтримують перехід на новий церковний календар – опитування Праверана 2023-06-09 г.
  75. ^ Больш данатаў на ЎСУ, новыя традыцыі і працяг байкоту прадаўцоў, якія да гэтага часу працуюць у Расеі - даследаванне «Делойт» аб навагоднім шопінг украінцаў (укр.) Праверана 2023-12-13 г.
  76. ^ Пераважная большасьць украінцаў будзе сьвяткаваць Раство 25 сьнежня - апытаньне (укр.) Праверана 2023-12-13 г.
  77. ^ У «Дія» можна прагаласаваць, калі б вы хацелі сьвяткаваць Нараджэньне Хрыстова: 25 сьнежня ці 7 студзеня
  78. ^ У ”Дія” стартавала апытаньне аб даце сьвяткаваньня Ражства Хрыстова
  79. ^ Большасьць украінцаў ужо сьвяткуюць Каляды 25 сьнежня, - працягвае апытаньне ў Дія
  80. ^ Амаль 60% украінцаў хочуць сьвяткаваць Раство 25 сьнежня: вынікі галасаваньня ў «Дія» Праверана 2022-12-30 г.
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Рэформа_царкоўнага_календара_ва_Ўкраіне&oldid=2561469»