Будапэшцкі мэмарандум
| Будапэшцкі мэмарандум | |
|---|---|
| Тып дамовы | міжнародная |
| Падпісаная • месца |
5 сьнежня 1994 Будапэшт |
| Набыла моц • умовы |
з моманту падпісаньня наўзамен адмовы ад ядзернага статусу Ўкраіны гарантаваны сувэрэнітэт Украіны ад Расеі, ЗША, Вялікабрытаніі |
| Падпісанты | Л. Кучма, Б. Ельцын, Дж. Мейджар, Б. Клінтан |
| Бакі | Украіна Расея |
| Мовы | украінская, расейская |
|
Тэкст у Вікікрыніцы: uk:Будапештський меморандум |
Будапэ́шцкі мэмара́ндум — міжнародная дамова пра гарантыі бясьпекі ў сувязі з далучэньнем Украіны да «Дамовы пра нераспаўсюджаньне ядзернай зброі», падпісаная ў Будапэшце 5 сьнежня 1994 г. паміж Украінай, ЗША, Расеяй і Вялікабрытаніяй пра «бязьядзерны статус» Украіны. Дамова ўтрымоўвае пункты, якія прадстаўляюць Украіне гарантыі яе сувэрэнітэту і бясьпекі. На момант падпіcаньня мэмарандуму Ўкраіна ня мела тэхнічных магчымасцяў абслугоўваць стратэгічную ядзерную зброю і зазнала вялізны міжнародны ціск[1]. У 1993 годзе Ўкраіна падпісала Лісабонскі пратакол да Дагавора пра стратэгічныя наступальныя ўзбраеньні (СНВ-1)[2].
Дзяржавы-падпісанты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Абавязацельствы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Паводле дадзенага Мэмарандуму ЗША, РФ і Вялікабрытанія абавязаліся:
- паважаць незалежнасьць, сувэрэнітэт і існыя дзяржаўныя межы Ўкраіны;
- устрымлівацца ад пагрозы сілай і яе ўжываньня супраць тэрытарыяльнай цэласнасьці і палітычнай незалежнасьці Ўкраіны; ніякая іх зброя ніколі ня будзе выкарыстоўвацца супраць яе, акрамя мэт самаабароны ці любым іншым чынам у адпаведнасьці са статутам ААН;
- устрымлівацца ад эканамічнага ціску, накіраванага на тое, каб падпарадкаваць сваім уласным інтарэсам рэалізацыю Ўкраінай правоў, уласьцівых яе сувэрэнітэту[3].
- дамагацца з боку Рады Бясьпекі ААН неадкладных дзеяньняў з мэтай аказаньня дапамогі Ўкраіне, калі яна стане ахвярай акту агрэсіі ці аб’ектам пагрозы агрэсіі з ужываньнем ядзернай зброі;
- Не ўжываць ядзерную зброю супраць Украіны, акрамя выпадку нападу на іх саміх, іхнія і падапечныя ім тэрыторыі, узброеныя сілы, іхніх саюзьнікаў;
- Праводзіць кансультацыі ў выпадку ўзьнікненьня сытуацыі, якая закранае датычныя гэтых абавязаньняў пытаньні.
Крытыка[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- У жніўні 2009 г. Тарнопальская абласная рада дэпутатаў патрабавала разарваць Будапэшцкі мэмарандум у адказ на словы прэзыдэнта Расеі Д. Мядзьведзева[4].
- У жніўні 2009 за перагляд Будапэшцкага мэмарандуму выступаў тагачасны прэзыдэнт Украіны Віктар Юшчанка. У прыватнасьці, ён заявіў, што неабходна падпісаць двухбаковыя дамовы з краінамі-гарантамі і што паміж Украінай і ЗША такая замова ўжо заключаная[5].
- У красавіку 2010 году намесьнік міністра замежных спраў Расеі Сяргей Рабкоў заявіў, што Расея пацьвяджае гарантыі Ўкраіне, зафіксаваныя ў Будапэшцкім мэмарандуме[6].
- Пасьля зьяўленьня ахвяраў Эўрамайдану, затрыманьня «ня ўкраінскіх» снайпэраў у Кіеве афіцыйна прызнана дачыненьне спэцслужбы Расейскай Фэдэрацыі ў арганізацыі дэстабілізацыі ва Ўкраіне, якія стралялі ў дзяржаўных службоўцаў МУС Украіны і ў цывільных мітынгоўцаў[7][8][9][10]. Падпісант дадзенай дамовы Расейская Фэдэрацыя адкрыта парушыла Будапэшцкі мэмарандум, і 1 сакавіка 2014 г. стала на шлях ваеннага ўварваньня ў сувэрэнную дзяржаву Ўкраіну, суб’ект міжнароднага права[11][12][13][14][15].
Глядзіце таксама[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Кравченко, В. (4 сьнежня 2009) Будапештська броня(укр.). Дзеркало тижня.
- ^ Штогрін, І. (2 чэрвеня 2011) Україна без’ядерна/ядерна(укр.)
- ^ Чи вдосконалять Будапештський Меморандум?(укр.). Журнал Верховної Ради України «Віче» (4 лістапада 2009).
- ^ Тернопільська облрада вимагає розірвати Будапештський меморандум(укр.). korrespondent.net (28 жніўня 2009).
- ^ Ющенко готовий повернути Україні ядерний статус(укр.). Обозреватель (1 верасьня 2009).
- ^ Россия подтвердила гарантии безопасности Украины за отказ от ядерного оружия(рас.)
- ^ На Майдані з офіцера під час штурму зірвали шеврон із двоголовим орлом(укр.). Тиждень.ua (20 лютага 2014).
- ^ В «УДАРе» заявляют о задержании снайпера, стрелявшего в протестующих(рас.). сайт «LB.ua» (21 лютага 2014).
- ^ У готелі «Україна» затримали ще одного снайпера — ЗМІ(укр.). ТСН (21 лютага 2014).
- ^ Богословская: есть видео, где мужчина в форме «беркутовца» стреляет по Майдану и силовикам(рас.). сайт «LB.ua» (21 лютага 2014).
- ^ Яценюк просит страны Будапештского меморандума гарантировать целостность Украины(рас.). Українська правда (27 лютага 2014).
- ^ Совет Федерации единодушно проголосовал за введение войск в Украину, позволив Путину действовать «в легитимном поле»(рас.)
- ^ Совет Федерации одобрил введение войск РФ на Украину(рас.)
- ^ Совет Федерации проголосовал за ввод Вооруженных сил России на Украину(рас.). РБК (1 сакавіка 2014).
- ^ Совет Федерации проголосовал единогласно о вынесении вопроса о вводе войск РФ в Украину до стабилизации положения(рас.)
Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
 |
Украінская Вікікрыніца зьмяшчае арыгінальныя матэрыялы, датычныя тэмы гэтага артыкула: |
- Тэкст Мэмарандуму(рас.)
