Антон Антановіч

Антон Антановіч
	Антон Антановіч
Дата нараджэньня	4 чэрвеня 1910
Месца нараджэньня	Казлы, Наваградзкі павет, Менская губэрня, Расейская імпэрыя;
Дата сьмерці	27 сьнежня 1980 (70 гадоў)
Месца сьмерці	Вільня, Летувіская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка, СССР;
Занятак	славіст, мовазнавец
Навуковая сфэра	беларускі арабскі альфабэт, кітабы, беларускія татары, старабеларуская мова, беларуская мова, мовазнаўства
Месца працы	Беларускі музэй у Вільні (1942-1944), Віленскі ўнівэрсытэт (1945-1980 )
Вядомы як	славіст, мовазнаўца і дасьледнік старабеларускай мовы і Кітабаў
Навуковая ступень	доктар філялягічных навук

Анто́н Канстанці́навіч Антано́віч (24 траўня 1910, Казлы, Наваградзкі павет, Менская губэрня, Расейская імпэрыя — 27 сьнежня 1980, Вільня, ЛССР) — беларускі мовазнаўца, доктар філялягічных навук (1969), прафэсар^[1].

Жыцьцяпіс

Нарадзіўся ў сялянскай сям’і. У 1928 годзе скончыў польскую сяміклясавую школу. Паступіў у Тэхнічную школу у Вільні, якую скончыў у 1932 па спэцыяльнасьці «тэхнік-паравозьнік», аднак ва ўмовах панскай Польшчы знайсьці працу па атрыманай спэцыяльнасьці не змог. Папераменна быў чорнарабочым на будаўніцтве, дыспэтчарам на чыгунцы, настаўнікам пачатковай школы на Ашмяншчыне, супрацоўнікам Беларускага музэю ў Вільне (1942—1944)^[2]. Увесь гэты час настойліва займаўся самаадукацыяй і ў 1944 годзе здаў пры Віленскай мужчынскай гімназіі экстэрнам іспыты на атэстат сталасьці. Пасьля службы ў Савецкай Арміі (1944―1945) паступіў на філялягічны факультэт Віленскага ўнівэрсытэту. Скончыў яго, працаваў старшым бібліёграфам у рукапісным адзьдзеле навуковай унівэрсытэцкай бібліятэкі. Пасьля абароны ў 1961 годзе кандыдацкай дысэртацыі, абраны старшым выкладнікам, затым дацэнтам Віленскага ўнівэрсытэту. У 1969 годзе абараніў доктарскую дысэртацыю^[3].

Прафэсар А. Антановіч 35 гадоў жыцьця аддаў Віленскаму ўнівэрсытэту^[4].

Пахаваны на Эўфрасіньнеўскіх могілках у Вільні^[5].

Навуковая дзейнасьць

Кандыдацкая дысэртацыя А. Антановіча зьяўляецца першым спэцыяльным дасьледаваньнем помнікаў старога беларускага пісьменства, якія ўзьніклі на Літве^[6]. За аснову ўзятая актавая кніга Ковенскага земскага суду 1566―1567 гг. Гэта рукапіс на паперы аб’ёмам у 237 лістоў вялікага фармату, выкананы беларускім скорапісам XVI стагодзьдзя. А. Антановіч дэталёва прааналізаваў графіку, артаграфію, фанэтыку, марфалёгію і лексыку гэтага помніка. Па тэме дысэртацыі ім апублікаваныяь два змястоўныя артыкулы: «Пытаньні фанэтыкі беларускай актавай мовы XVI ст.» (1960) і «Графіка і артаграфія судовай (актавай) кнігі Ковенскага земскага суду» (1961)^[7].

Тэмай доктарскай дысэртацыі сталі помнікі татарска-мусульманскай пісьменнасьці на беларускай мове. Вынікі гэтага дасьледаваньня выкладзеныя Антановічам у кнізе «Беларускія тэксты, пісаныя арабскім пісьмом, і іх графіка-арьаграфічная сыстэма» (1968). Антановічам выяўленыя ў архівах, бібліятэках, музэях, а таксама ў прыватных асобаў 24 вядомыя і невядомыя дагэтуль рукапісы XVII―пачатку XX ст., з іх 10 хамаілаў (дапаможнікаў служыцелям рэлігійнага культу), 8 кітабаў (рукапісных зборнікаў пра жыцьцё Магамэта, апісаньне абрадаў і інш.), тэфсіры, 1 тэджвід, беларуска-турэцкі слоўнік 1836 году^[8].

А. Антановіч пакінуў багатую навуковую бібліятэку і многа каштоўных навуковых матэрыялаў, ― усё гэта было куплена Віленскім унівэрсытэтам^[9].

Працы

• Вопросы фонетики белорусского актового языка XVI в. По материалам судебной (актовой) книги Каунасского земского суда 1566—1567 гг., 1960.

• Графика и орфография судебной (актовой) книги Каунасского земского суда 1566—1567 гг., 1961.

• Белорусские тексты, писанные арабским письмом, и их графико-орфографическая система (Беларускія тэксты, пісаныя арабскім пісьмом, і іх графіка-артаграфічная сыстэма), Вільня, 1968.

Крыніцы

^ Прыгодзіч М. Даследчык беларускіх кітабаў Антон Антановіч // Роднае слова. — 2010. — № 6. — С. 35-36.
^ Антон Антановіч // Наша слова. — Мн.: ТБМ, 1990. — № 10.
^ Германовіч І. К. Антановіч Антон Канстанцінавіч // Энцыклапедыя Літаратуры і мастацтва. — Мн.: БелЭн, 1984. — Т. 1.
^ Войцік Г., Луцкевіч Л. Антон Антановіч. Серыя «Партрэты Віленчукоў». — Вільня: Выдавецтва Беларусаў Літвы «Рунь», 2002.
^ Войцік Г., Луцкевіч Л. Антон Антановіч. Серыя «Партрэты Віленчукоў». — Вільня: Выдавецтва Беларусаў Літвы «Рунь», 2002.
^ Германовіч І. К. Антановіч Антон Канстанцінавіч // Энцыклапедыя Літаратуры і мастацтва. — Мн.: БелЭн, 1984. — Т. 1.
^ Жураўскі А. І. Беларуская мова ў мусульманскай літаратуры // Весці АН БССР. Серыя грамадских навук, 1969, № 4.
^ Прыгодзіч М. Даследчык беларускіх кітабаў Антон Антановіч // Роднае слова. — 2010. — № 6. — С. 35-36.
^ Войцік Г., Луцкевіч Л. Антон Антановіч. Серыя «Партрэты Віленчукоў». — Вільня: Выдавецтва Беларусаў Літвы «Рунь», 2002.

[1] Прыгодзіч М. Даследчык беларускіх кітабаў Антон Антановіч // Роднае слова. — 2010. — № 6. — С. 35-36.

[2] Антон Антановіч // Наша слова. — Мн.: ТБМ, 1990. — № 10.

[3] Германовіч І. К. Антановіч Антон Канстанцінавіч // Энцыклапедыя Літаратуры і мастацтва. — Мн.: БелЭн, 1984. — Т. 1.

[4] Войцік Г., Луцкевіч Л. Антон Антановіч. Серыя «Партрэты Віленчукоў». — Вільня: Выдавецтва Беларусаў Літвы «Рунь», 2002.

[5] Войцік Г., Луцкевіч Л. Антон Антановіч. Серыя «Партрэты Віленчукоў». — Вільня: Выдавецтва Беларусаў Літвы «Рунь», 2002.

[6] Германовіч І. К. Антановіч Антон Канстанцінавіч // Энцыклапедыя Літаратуры і мастацтва. — Мн.: БелЭн, 1984. — Т. 1.

[7] Жураўскі А. І. Беларуская мова ў мусульманскай літаратуры // Весці АН БССР. Серыя грамадских навук, 1969, № 4.

[8] Прыгодзіч М. Даследчык беларускіх кітабаў Антон Антановіч // Роднае слова. — 2010. — № 6. — С. 35-36.

[9] Войцік Г., Луцкевіч Л. Антон Антановіч. Серыя «Партрэты Віленчукоў». — Вільня: Выдавецтва Беларусаў Літвы «Рунь», 2002.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]