Аляксандар Ваўкавыцкі

Аляксандр Ваўкавыцкі
Род дзейнасьці	настаўнік, заснавальнік школы
Дата нараджэньня	1895
Месца нараджэньня	Забалоччына
Дата сьмерці	17 красавіка 1945
Месца сьмерці	Нараўка, Польская Рэспубліка (1918—1939)
Занятак	палітык

Алякса́ндар Ваўкавы́цкі (1895 — 17 красавіка 1945) — беларускі настаўнік і адзін з заснавальнікаў адукацыі ў Нараўцы, беларускі актывіст.

Біяграфія

Нарадзіўся ў беларускай сям’і, у 1902 годзе ён пачаў навучаньне ў пачатковай школе ў Нараўцы. Пасьля яе заканчэньня паступіў у сьвіслацкую настаўніцкую сэмінарыю, а потым пачаў працаваць у беларускай школе ў Прыкалесі (цяпер Пружанскі раён Берасьцейскай вобласьці), пакуль яе не закрылі немцы ў 1919 г. З-за нацыянальнай палітыкі Другой Польскай Рэспублікі ён больш не мог выкладаць і да 1926 г. працаваў на фэрме, а потым працаваў у Белавескай пушчы. Ён вярнуўся працаваць восеньню 1939 г., заняўшы пасаду кіраўніка пачатковай школы ў Масева, дзе працаваў да пачатку нямецка-савецкай вайны. У 1941 г. апэрацыя, прыдуманая Германам Гёрынгам, па стварэньні бязьлюднай зоны ў Белавескай пушчы для зьнішчэньня падпольля ў ім, вымусіла яго пакінуць навакольлі лесу. Некаторы час ён жыў у Козьліках, а потым вярнуўся на радзіму. У 1942 г. працаваў на заводзе ў Скупаве, пасьля яго разбурэньня вярнуўся ў Нараўку. У 1941-44 гадах быў сябрам Беларускага камітэту — супрацоўнічай арганізацыі, якая аказвала дапамогу беларускаму народу, галоўнай задачай якой была асьветніцкая й культурная дзейнасьць і абуджэньне. Пасьля вызваленьня горада ад нацысцкай акупацыі (ліпень 1944 г.) ён пачынае працаваць у дзяржаўнай пачатковай школе ў Нараўцы. Падаў заяву на ўступленьне ў польскую рабочую партыю 22 сьнежня 1944 г, быў сакратаром клюбу польскай рабочай партыі ў Нараўцы. Ён быў забіты 17 красавіка 1945 г. вайсковай часткай арміі Краёвай пад камандаваньнем Зыгмунта Шэндзяларжа (Лупашка). Па інфармацыі Інстытуту нацыянальнай памяці Ваўкавіцкі разам з сакратаром грамадзкай рады Пётрам Кабацам, войтам гміны Янам Ляшчынскім, лясьнічым Мікалаем Леўшу былі забіты на загад спэцыяльнага ваеннага суду арміі Краёвай у Бельску Падляскім.

Абвінавачваньне

У 2015 годзе з ініцыятывы польскіх нацыяналістаў і Інстытуту нацыянальнай памяці ён стаў ахвярай кампаніі, якая скончылася ў 2017 годзе рашэньнем гміннай рады Нараўкі аб выдаленьні імя пачатковай школы Ваўкавыцкага, але ў школу вярнулі яго шыльду. Нягледзячы на ​​ператрус, не было знойдзена доказаў таго, што ён быў аўтарам даносу гестапа ў 1943 г., у выніку якога Яўгенія Сядзік, маці Дануты Сядзік (пад псэўданімам Інка) была забітая. На думку беларускага гісторыка, праф. Алега Латышонка зь Беларускага гістарычнага таварыства й на думку мясцовых беларусаў, Ваўкавыцкі быў забіты, бо выкладаў беларускую мову, бо перш за ўсё быў актыўным беларусам, які прапагандаваў беларускую адукацыю. Ён ня мог выкладаць у міжваеннай Польшчы, таму ён стварыў беларускую сыстэму адукацыі падчас акупацыі, якую ў вачах арміі Краёвай можна было трактаваць як варожую да іх ідэй.

Памяць

Яго імя носіць школа, хоць польскія нацыяналісты ня раз спрабавалі абылгаць ягонае імя.

Раней яго імем была названа вуліца ў Нараўка (цяпер вуліца Ліпавая), яго імя было надрукавана на помніку супраць фашызму аднак пасьля рэстаўрацыі 2018 г. яго імя зьнікла.