Алесь Петрашкевіч

	Алесь Петрашкевіч; лац. Aleś Pietraškievič
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	1 траўня 1930; Пярэвалачня, Коханаўскі сельсавет, Талачынскі раён, Аршанская акруга, БССР, СССР;
Памёр	23 жніўня 2012 (82 гады); Менск, Беларусь;
Пахаваны	Чыжоўскія могілкі[d];
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	драматург
Гады творчасьці	1954—2012
Жанр	п’еса, драма, камэдыя, трагедыя
Мова	беларуская
Значныя творы	«Напісанае застаецца»
Прэміі	Дзяржаўная прэмія БССР (1976)
	Творы на сайце Knihi.com
	Творы на сайце Kamunikat.org

Але́сь (Алякса́ндар Леані́давіч або Ляво́навіч) Петрашке́віч (1 траўня 1930, в. Пярэвалачня, Талачынскі раён — 24 жніўня 2012^[1]) — беларускі гісторык, драматург і сцэнарыст. Кандыдат гістарычных навук (1967), заслужаны работнік культуры Беларусі (1975), ляўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР (1976) за ўдзел у падрыхтоўцы і выданьні Беларускай Савецкай Энцыкляпэдыі. Узнагароджаны Ордэнам «Знак Пашаны». Сябра Саюзу пісьменьнікаў СССР ад 1974 году.

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям’і сялянаў. У 1955 годзе скончыў юрыдычны факультэт БДУ.

Працаваў у ЦК ЛКСМБ, ЦК КПБ. У 1967 годзе ў Інстытуце гісторыі партыі пры ЦК КП Беларусі абараніў дысэртацыю на званьне кандыдата гістарычных навук па тэме «Камсамол Беларусі — актыўны памочнік Камуністычнай партыі ў мабілізацыі моладзі на выкананьне сямігадовага пляну разьвіцьця народнай гаспадаркі (1959—1965 гг.)» пад навуковым кіраўніцтвам Міхаіла Шкляра^[2]. У 1967—1975, 1979—1991 адказны сакратар, намесьнік галоўнага рэдактара ў выдавецтве «Беларуская Савецкая Энцыкляпэдыя». У 1975—1976 гадах быў рэктарам Менскага інстытуту культуры (цяпер БДУКМ). У 1991—1998 кіраўнік арганізацыйна-мэтадычнага цэнтру па выданьні кніжнай сэрыі «Памяць»^[3]. 11 сьнежня 1998 г. абраны адказным сакратаром Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны.

Творчасьць

Творчы шлях пачаў у сярэдзіне 1950-х. Аўтар п’ес «Напісанае застаецца» (1978, пастаўленая Беларускім тэатрам імя Я. Купалы ў 1979, асобнае выданьне ў 1982), «Трывога» (1974), «Злавеснае рэха» (1984), «Куды ноч, туды сон» («Ка-та-стро-фа», 1987, пастаўлена ў 1988), «Кары егіпецкія» (1966), «Адкуль грэх?» (1970, пастаўлена Беларускім тэатрам імя Я. Купалы ў 1969), «Злыдзень» (1979, пастаўленая Магілёўскім абласным тэатрам драмы і камэдыі ў 1973), «Укралі кодэкс» (1976), «Соль» (1981), «Русь Кіеўская» («Гора і слава», 1983, пастаўленая ў 1982), «Змова» (1986, пастаўленая ў 1983), «У спадчыну — жыццё» (1986, пастаўленая Беларускім рэспубліканскім тэатрам юнага гледача ў 1985), «Мой друг, Вялікі Чалавек» (пастаўленая ў 1986), «Мост упоперак ракі» (1986), «Прарок для Айчыны» (тэлеспэктакль, 1990), «Дзівак чалавек» (1996), «Інтэлігент» (1999), «Меч Рагвалода», «Воля на крыжы», «Прагноз на пасьлязаўтра» (2000), «Приласкать и уничтожить!», «На Дзяржавай ― знак Пагоні», «Крыжовы шлях на Грунвальд», «Расплата за здраду», «Каралеўска-царская пастка», «Рупнасць дзяржаўцы», «Змушаная авантура», «Час усё адкрые», «Сьмерць або Перамога», «Жазлом жалезным», «Рыцар Свабоды», «Апошні збройны чын», «Белорусский вопрос?», «Наканавана быць Прарокам», «Дагарэла свечачка…» (паст. 1997), дылёгіі «Супрацьборства» і «Вынішчэньне». Напісаў лібрэта да опэры «Новая зямля» паводле аднайменнага раману Якуба Коласа (пастаўленая Дзяржаўным тэатрам опэры і балету Беларусі ў 1982). Аўтар сцэнароў мастацкіх і дакумэнтальных фільмаў. Суаўтар сцэнара 5-сэрыйнага фільму «Час выбраў нас». Сцэнарыст мастацкага фільму «Уваскрэсная ноч» (1977), навукова-папулярнага фільму «Францыск, сын Скарынін» і дакумэнтальных фільмаў «Уздоўж і ўпоперак Дняпра» (1990), «Гетман найвышэйшы» (1992). У 2008 годзе выйшла кніга ўспамінаў «Крыніцы і каламуць».

Крыніцы

^ Анатоль Сідарэвіч. Памёр Алесь Петрашкевіч: Сыходзяць энцыклапедысты // Наша Ніва
^ Комсомол Белоруссии — активный помощник Коммунистической партии в мобилизации молодежи на выполнение семилетнего плана развития народного хозяйства (1959—1965 гг.) : автореферат диссертации … кандидата исторических наук / А. Л. Петрашкевич. — Минск, 1967.
^ Саламевіч І. У. Петрашкевіч Алесь // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 12: Палікрат — Праметэй. — 576 с. — ISBN 985-11-0198-2 С. 334.

Літаратура

Беларуская літаратура: дапам. для вучняў 11-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. і ру. мовамі навучання / пад рэд. А. Бельскага, М. Тычыны. — Мн.: Адукацыя і выхаванне, 2009. — ISBN 978-985-471-320-5
Беларуская энцыклапедыя: У 18 т.. — Мн.: 2001 Т. 12: Палікрат — Праметэй. — С. 334.

Вонкавыя спасылкі

Алесь Петрашкевіч (анг.) на сайце IMDb
Петрашкевіч Алесь // Беларускія пісьменнікі (1917—1990): Даведнік; Склад. А. К. Гардзіцкі. Нав. рэд. А. Л. Верабей. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1994.

[1] Анатоль Сідарэвіч. Памёр Алесь Петрашкевіч: Сыходзяць энцыклапедысты // Наша Ніва

[2] Комсомол Белоруссии — активный помощник Коммунистической партии в мобилизации молодежи на выполнение семилетнего плана развития народного хозяйства (1959—1965 гг.) : автореферат диссертации … кандидата исторических наук / А. Л. Петрашкевич. — Минск, 1967.

[3] Саламевіч І. У. Петрашкевіч Алесь // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 12: Палікрат — Праметэй. — 576 с. — ISBN 985-11-0198-2 С. 334.

[1]

[2]

[3]