Агрэст: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Вэрсія ад 16:10, 5 красавіка 2011

Агрэ́ст (па-лацінску: Ribes grossularia ці Ribes uva-crispa) — род шматгадовых расьлін сямейства агрэставых.

У Беларусі пашыраны агрэст звычайны, ці эўрапейскі — родапачынальнік большасьці культурных гатункаў — ягаднае шматгадовае кустоўе вышынёй да 120 см з парасткамі, пакрытымі шыпамі. Дзікі агрэст зрэдку трапляецца па схілах, сярод хмызнякоў. Назва паходзіць ад францускага groseillier à maquereaux — “парэчкі для макрэлі” (у францускай кухні гатуюць макрэль у агрэставым соусе). У ежу ідуць ягады круглай ці падоўжанай формы, часам пакрытыя валаскамі. Колер пладоў — зялёны, жоўты, чырвоны і нават пурпуровы. Ягады зьмяшчаюць да 9 % цукроў (фруктоза і глюкоза), арганічныя кіслоты, мінэральныя рэчывы (фосфар, жалеза, кальцый, да 260 мг% калію, медзь), пектынавыя і дубільныя рэчывы, 30 мг% вітаміну C (ня менш чым у лімоне), каратын, вітаміны B1, P, E.

Як ягадная культура вядомы на тэрыторыях усходніх славян з 11 стагодзьдзя. Набыў шырокае распаўсюджаньне ў Беларусі ў 19 стагодзьдзі, калі пачалі культывавацца заходнеэўрапейскія гатункі. Найбольш традыцыйнымі лічацца гатункі ангельскі жоўты (ягады зеленавата-жоўтыя на пачатку высьпяваньня, сьпелыя ягады маюць бурштынава-жоўты колер), варшаўскі (сьпелыя ягады маюць чырвоны колер), зялёны бутэлечны (цёмна-зялёныя ягады з чырванавата-карычневымі кропкамі па жылках, ня маюць валаскоў). Спажываюць у сырым выглядзе (толькі сьпелыя, мяккія, з характэрным для гатунку колерам). Прыдаецца для гатаваньня джэмаў, канфіцюраў, жэле, мармеладаў, кампотаў, сочыва, павідла, засушкі (для гатаваньня лепш надаюцца недасьпелыя, яшчэ цьвёрдыя ягады). Сушаны агрэст ужываюць для мясных і рыбных соусаў. Таксама з агрэсту робяць шыпучае віно, наліўкі. У “Літоўскай гаспадыні” згадваецца спосаб захаваньня агрэсту на зіму. Захаваны агрэст выкарыстоўваюць для пенак: ягады агрэсту вараць у вадзе да мяккасьці, праціраюць праз сіта, атрыманым мармэлядам запраўляюць пенкі, узьбітыя з бялкоў, дадаўшы ваніль.

Артыкул створаны з дапамогай матэрыялаў з: Зьміцер Дзядзенка, праект «Наша ежа»

Вонкавыя спасылкі

Агрэст — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

@@ Радок 15: / Радок 15: @@
 [[Катэгорыя:Ягады]]
+[[Катэгорыя:Расліны паводле алфавіту]]
 [[az:Əyri rus alçası]]