Адам Дасюкевіч: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
д афармленьне
Радок 1: Радок 1:
'''Адам Дасюкевіч''' ([[5 чэрвеня]] [[1911]], в. [[Копцевічы (Гарадзенская вобласьць)|Копцевічы]], [[Ашмянскі павет]], цяпер [[Смаргонскі раён]] — [[31 кастрычніка]] [[1943]], [[Паставы]]) — беларускі грамадзка-палітычны дзяяч, журналіст, пэдагог.
'''Адам Дасюкевіч''' (5 чэрвеня 1911, в. [[Копцевічы (Гарадзенская вобласьць)|Копцевічы]], [[Ашмянскі павет]], цяпер [[Смаргонскі раён]] — 31 кастрычніка 1943, [[Паставы]]) — беларускі грамадзка-палітычны дзяяч, журналіст, пэдагог.


== Жыцьцяпіс ==
== Жыцьцяпіс ==
Радок 6: Радок 6:
Падчас [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]], пакуль бацька быў у войску, загінула маці Адама (сястра кс. [[Адам Станкевіч|Адама Станкевіча]]) і дзьве сястры. Яго з братам прытулілі чужыя людзі. Бацька Ян пасьля вяртаньня з вайны адшукаў сваіх сыноў.
Падчас [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]], пакуль бацька быў у войску, загінула маці Адама (сястра кс. [[Адам Станкевіч|Адама Станкевіча]]) і дзьве сястры. Яго з братам прытулілі чужыя людзі. Бацька Ян пасьля вяртаньня з вайны адшукаў сваіх сыноў.


У [[1933]] скончыў [[Віленская беларуская гімназія|Віленскую беларускую гімназію]]. Ужо тады пачаў друкавацца ў беларускім друку. Часопіс «[[Шлях моладзі]]» пісаў у верасьні 1933: «''…15-га верасьня с. г. атрымалі матуру гадунцы Беларускай Філіі Дзяржаўнай гімназіі імя Славацкага ў Вільні А. Марцінчык і А. Дасюкевіч''»<ref>Шлях моладзі (Вільня), № 9 (56), верасень 1933. С. 15.</ref>.
У 1933 скончыў [[Віленская беларуская гімназія|Віленскую беларускую гімназію]]. Ужо тады пачаў друкавацца ў беларускім друку. Часопіс «[[Шлях моладзі]]» пісаў у верасьні 1933: «''…15-га верасьня с. г. атрымалі матуру гадунцы Беларускай Філіі Дзяржаўнай гімназіі імя Славацкага ў Вільні А. Марцінчык і А. Дасюкевіч''»<ref>Шлях моладзі (Вільня), № 9 (56), верасень 1933. С. 15.</ref>.


=== Юнацтва ===
=== Юнацтва ===
Затым вучыўся ў [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскім унівэрсытэце]], быў сябрам [[Беларускі студэнцкі саюз|Беларускага студэнцкага саюзу]] (''БСС''). У сакавіку [[1936]] — намесьнік старшыні [[Беларускі студэнцкі саюз|БСС]], сябра рэдкалегіі часопісу «[[Студэнцкая думка (Вільня)|Студэнцкая думка]]». У [[1937]]—[[1939]] — старшыня [[Беларускі студэнцкі саюз|БСС]].
Затым вучыўся ў [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскім унівэрсытэце]], быў сябрам [[Беларускі студэнцкі саюз|Беларускага студэнцкага саюзу]] (''БСС''). У сакавіку 1936 — намесьнік старшыні [[Беларускі студэнцкі саюз|БСС]], сябра рэдкалегіі часопісу «[[Студэнцкая думка (Вільня)|Студэнцкая думка]]». У 1937—1939 — старшыня [[Беларускі студэнцкі саюз|БСС]].


Зь верасьня [[1936]] да [[1938]] рэдактар газэты «[[Беларуская крыніца]]» (з 39-га нумару) — органа [[Беларуская хрысьціянская дэмакратыя (1927)|Беларускай хрысціянскай дэмакратыі]].
Зь верасьня 1936 да 1938 рэдактар газэты «[[Беларуская крыніца]]» (з 39-га нумару) — органа [[Беларуская хрысьціянская дэмакратыя (1927)|Беларускай хрысціянскай дэмакратыі]].


Напрыканцы [[1937]] году памёр бацька Адама. Часопіс «[[Шлях моладзі]]» пісаў: «''7 сьнежня 1937 г. у в. Копцевічы, Ашмянскага пав., памёр сьв. п. Ян Дасюкевіч, бацька старшыні Беларускага Студэнцкага Саюзу ў Вільні студэнта Адама Дасюкевіча''»<ref>Шлях моладзі, № 17 (116), 16 сьнежня 1937. С. 16</ref>.
Напрыканцы 1937 году памёр бацька Адама. Часопіс «[[Шлях моладзі]]» пісаў: «''7 сьнежня 1937 г. у в. Копцевічы, Ашмянскага пав., памёр сьв. п. Ян Дасюкевіч, бацька старшыні Беларускага Студэнцкага Саюзу ў Вільні студэнта Адама Дасюкевіча''»<ref>Шлях моладзі, № 17 (116), 16 сьнежня 1937. С. 16</ref>.


За вострыя артыкулы ў газэце Дасюкевіч неаднаразова трапляў пад суд. [[19 красавіка]] [[1938]] асуджаны на 6 месяцаў турмы з адтэрміноўкай на 2 гады. Сябра [[Беларускі нацыянальны камітэт (Вільня)|Беларускага нацыянальнага камітэту]] ў [[Вільня|Вільні]].
За вострыя артыкулы ў газэце Дасюкевіч неаднаразова трапляў пад суд. 19 красавіка 1938 асуджаны на 6 месяцаў турмы з адтэрміноўкай на 2 гады. Сябра [[Беларускі нацыянальны камітэт (Вільня)|Беларускага нацыянальнага камітэту]] ў [[Вільня|Вільні]].


[[15 сьнежня]] [[1939]] атрымаў дыплём інжынэра аграноміі. У [[1940]] віцэ-старшыня беларускай групы пры Літоўскім Чырвоным крыжы.
15 сьнежня 1939 атрымаў дыплём інжынэра аграноміі. У 1940 віцэ-старшыня беларускай групы пры Літоўскім Чырвоным крыжы.


[[11 красавіка]] [[1940]] году ў віленскім Бэрнардынскім касьцёле браліся шлюбам зь [[Лідзія Сікора|Лідзіяй Сікорай]]. Празь цяжкасьці з працаю ў студзені [[1941]] сям’я выехала ў [[БССР]], у [[Малыя Алашкі]], да бацькі Лідзіі [[Іван Сікора|Івана Паўлавіча Сікоры]]. Там Адам дапамагаў цесьцю даглядаць ягоны вялікі й знакаміты сад.
11 красавіка 1940 году ў віленскім Бэрнардынскім касьцёле браліся шлюбам зь [[Лідзія Сікора|Лідзіяй Сікорай]]. Празь цяжкасьці з працаю ў студзені 1941 сям’я выехала ў [[БССР]], у [[Малыя Алашкі]], да бацькі Лідзіі [[Іван Сікора|Івана Паўлавіча Сікоры]]. Там Адам дапамагаў цесьцю даглядаць ягоны вялікі й знакаміты сад.


Пасьля пачатку [[ВАВ]] арыштаваны немцамі на [[Шаркаўшчына|Шаркаўшчыне]] паводле польскага даносу, але з дапамогай сваякоў, якія падкупілі за золата немцаў, Адама вызвалілі. Працаваў настаўнікам у [[Варапаева|Варапаеве]]. З [[1942]] — старшыня Пастаўскага павету, бурмістар [[Паставы|Паставаў]]. Сябра невядомай падпольнай беларускай арганізацыі<ref>[[Сяргей Ёрш]]. [http://autary.iig.pl/jorsz/vydanni_kambatant4.htm#3 Жыцьцё і сьмерць Адама Дасюкевіча] //[[Голас Камбатанта]] № 4, верасень-кастрычнік [[2000]] г.</ref>.
Пасьля пачатку [[ВАВ]] арыштаваны немцамі на [[Шаркаўшчына|Шаркаўшчыне]] паводле польскага даносу, але з дапамогай сваякоў, якія падкупілі за золата немцаў, Адама вызвалілі. Працаваў настаўнікам у [[Варапаева|Варапаеве]]. З 1942 — старшыня Пастаўскага павету, бурмістар [[Паставы|Паставаў]]. Сябра невядомай падпольнай беларускай арганізацыі<ref>[[Сяргей Ёрш]]. [http://autary.iig.pl/jorsz/vydanni_kambatant4.htm#3 Жыцьцё і сьмерць Адама Дасюкевіча] //[[Голас Камбатанта]] № 4, верасень-кастрычнік 2000 г.</ref>.


Выратваў [[Барыс Кіт|Барыса Кіта]] ад сьмерці. Пасьля адмовы Кіта даць студэнтаў Пастаўскай сэмінарыі на зьбіраньне трупаў на вуліцах гораду немец дастаў пісталет і стрэліў у Барыса. Дасюкевіч выбіў пад час стрэлу пісталет <ref>[[Алег Гардзіенка]]. [http://www.nn.by/2000/08/15.htm Бурмістар] // [[Наша Ніва]] №08, 2000</ref>.
Выратваў [[Барыс Кіт|Барыса Кіта]] ад сьмерці. Пасьля адмовы Кіта даць студэнтаў Пастаўскай сэмінарыі на зьбіраньне трупаў на вуліцах гораду немец дастаў пісталет і стрэліў у Барыса. Дасюкевіч выбіў пад час стрэлу пісталет <ref>[[Алег Гардзіенка]]. [http://www.nn.by/2000/08/15.htm Бурмістар] // [[Наша Ніва]] №08, 2000</ref>.


=== Сьмерць ===
=== Сьмерць ===
Дасюкевіч быў забіты немцамі [[31 кастрычніка]] [[1943]].
Дасюкевіч быў забіты немцамі 31 кастрычніка 1943.


Паводле адной з вэрсіяў, немец застрэліў яго на вуліцы зь пісталету падчас збору падаткаў, калі Дасюкевіч тлумачыў, што людзі аддалі ўсё, немагчыма ад іх яшчэ вымагаць, бо нічога ня маюць<ref>А. Катковіч, В. Катковіч-Клентак. Успаміны. — Беласток, 1999, б. 39, 107</ref>. Паводле іншай вэрсіі, Дасюкевіча эсэсавец расстраляў з аўтамата «''за трыццаць куль выпусьцілі''»<ref>Тацяна Сьнітко. [http://www.nn.by/2000/19/16.htm Доўгая вайна Віктара Сікоры] // [[Наша Ніва]] №19, 2000</ref> .
Паводле адной з вэрсіяў, немец застрэліў яго на вуліцы зь пісталету падчас збору падаткаў, калі Дасюкевіч тлумачыў, што людзі аддалі ўсё, немагчыма ад іх яшчэ вымагаць, бо нічога ня маюць<ref>А. Катковіч, В. Катковіч-Клентак. Успаміны. — Беласток, 1999, б. 39, 107</ref>. Паводле іншай вэрсіі, Дасюкевіча эсэсавец расстраляў з аўтамата «''за трыццаць куль выпусьцілі''»<ref>Тацяна Сьнітко. [http://www.nn.by/2000/19/16.htm Доўгая вайна Віктара Сікоры] // [[Наша Ніва]] №19, 2000</ref> .
Радок 34: Радок 34:
На пахаваньне Дасюкевіча выйшлі сотні людзей. Яго ўрачыста пахавалі, і на ягонай магіле было шмат вянкоў зь бел-чырвона-белымі стужкамі. Немцы пабаяліся разагнаць шматлюдную пахавальную працэсію.
На пахаваньне Дасюкевіча выйшлі сотні людзей. Яго ўрачыста пахавалі, і на ягонай магіле было шмат вянкоў зь бел-чырвона-белымі стужкамі. Немцы пабаяліся разагнаць шматлюдную пахавальную працэсію.


У [[1944]] годзе памерла трохгадовая дачка Дасюкевічаў.
У 1944 годзе памерла трохгадовая дачка Дасюкевічаў.


== Крыніцы ==
== Крыніцы ==
Радок 40: Радок 40:


== Літаратура ==
== Літаратура ==
* [[Сяргей Ёрш]]. [http://autary.iig.pl/jorsz/vydanni_kambatant4.htm#3 Жыцьцё і сьмерць Адама Дасюкевіча] // [[Голас Камбатанта]] № 4, верасень-кастрычнік [[2000]] г.
* [[Сяргей Ёрш]]. [http://autary.iig.pl/jorsz/vydanni_kambatant4.htm#3 Жыцьцё і сьмерць Адама Дасюкевіча] // [[Голас Камбатанта]] № 4, верасень-кастрычнік 2000 г.
* [http://bielarusnp.blogspot.com/2007/11/blog-post.html Памяці Адама Дасюкевіча] // Беларуская Нацыянальная памяць
* [http://bielarusnp.blogspot.com/2007/11/blog-post.html Памяці Адама Дасюкевіча] // Беларуская Нацыянальная памяць
* [http://www.marakou.by/by/davedniki/represavanyya-litaratary/tom-i?id=19417 ДАСЮКЕВІЧ Адам] // Маракоў Л. У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9
* [http://www.marakou.by/by/davedniki/represavanyya-litaratary/tom-i?id=19417 ДАСЮКЕВІЧ Адам] // Маракоў Л. У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9

Вэрсія ад 02:29, 29 верасьня 2016

Адам Дасюкевіч (5 чэрвеня 1911, в. Копцевічы, Ашмянскі павет, цяпер Смаргонскі раён — 31 кастрычніка 1943, Паставы) — беларускі грамадзка-палітычны дзяяч, журналіст, пэдагог.

Жыцьцяпіс

Дзяцінства

Падчас Першай сусьветнай вайны, пакуль бацька быў у войску, загінула маці Адама (сястра кс. Адама Станкевіча) і дзьве сястры. Яго з братам прытулілі чужыя людзі. Бацька Ян пасьля вяртаньня з вайны адшукаў сваіх сыноў.

У 1933 скончыў Віленскую беларускую гімназію. Ужо тады пачаў друкавацца ў беларускім друку. Часопіс «Шлях моладзі» пісаў у верасьні 1933: «…15-га верасьня с. г. атрымалі матуру гадунцы Беларускай Філіі Дзяржаўнай гімназіі імя Славацкага ў Вільні А. Марцінчык і А. Дасюкевіч»[1].

Юнацтва

Затым вучыўся ў Віленскім унівэрсытэце, быў сябрам Беларускага студэнцкага саюзу (БСС). У сакавіку 1936 — намесьнік старшыні БСС, сябра рэдкалегіі часопісу «Студэнцкая думка». У 1937—1939 — старшыня БСС.

Зь верасьня 1936 да 1938 рэдактар газэты «Беларуская крыніца» (з 39-га нумару) — органа Беларускай хрысціянскай дэмакратыі.

Напрыканцы 1937 году памёр бацька Адама. Часопіс «Шлях моладзі» пісаў: «7 сьнежня 1937 г. у в. Копцевічы, Ашмянскага пав., памёр сьв. п. Ян Дасюкевіч, бацька старшыні Беларускага Студэнцкага Саюзу ў Вільні студэнта Адама Дасюкевіча»[2].

За вострыя артыкулы ў газэце Дасюкевіч неаднаразова трапляў пад суд. 19 красавіка 1938 асуджаны на 6 месяцаў турмы з адтэрміноўкай на 2 гады. Сябра Беларускага нацыянальнага камітэту ў Вільні.

15 сьнежня 1939 атрымаў дыплём інжынэра аграноміі. У 1940 віцэ-старшыня беларускай групы пры Літоўскім Чырвоным крыжы.

11 красавіка 1940 году ў віленскім Бэрнардынскім касьцёле браліся шлюбам зь Лідзіяй Сікорай. Празь цяжкасьці з працаю ў студзені 1941 сям’я выехала ў БССР, у Малыя Алашкі, да бацькі Лідзіі Івана Паўлавіча Сікоры. Там Адам дапамагаў цесьцю даглядаць ягоны вялікі й знакаміты сад.

Пасьля пачатку ВАВ арыштаваны немцамі на Шаркаўшчыне паводле польскага даносу, але з дапамогай сваякоў, якія падкупілі за золата немцаў, Адама вызвалілі. Працаваў настаўнікам у Варапаеве. З 1942 — старшыня Пастаўскага павету, бурмістар Паставаў. Сябра невядомай падпольнай беларускай арганізацыі[3].

Выратваў Барыса Кіта ад сьмерці. Пасьля адмовы Кіта даць студэнтаў Пастаўскай сэмінарыі на зьбіраньне трупаў на вуліцах гораду немец дастаў пісталет і стрэліў у Барыса. Дасюкевіч выбіў пад час стрэлу пісталет [4].

Сьмерць

Дасюкевіч быў забіты немцамі 31 кастрычніка 1943.

Паводле адной з вэрсіяў, немец застрэліў яго на вуліцы зь пісталету падчас збору падаткаў, калі Дасюкевіч тлумачыў, што людзі аддалі ўсё, немагчыма ад іх яшчэ вымагаць, бо нічога ня маюць[5]. Паводле іншай вэрсіі, Дасюкевіча эсэсавец расстраляў з аўтамата «за трыццаць куль выпусьцілі»[6] .

Язэп Малецкі ў сваіх успамінах піша: «Дасюкевіч — ціхі, працавіты патрыёт… займаў становішча старшыні Пастаўскага павету. Застрэлены зондэрфюрэрам за тое, што ў вызначаны дзень ня прыбылі ўсе сялянскія падводы з пастаўкай збожжа на высылку ў Нямеччыну»[7].

На пахаваньне Дасюкевіча выйшлі сотні людзей. Яго ўрачыста пахавалі, і на ягонай магіле было шмат вянкоў зь бел-чырвона-белымі стужкамі. Немцы пабаяліся разагнаць шматлюдную пахавальную працэсію.

У 1944 годзе памерла трохгадовая дачка Дасюкевічаў.

Крыніцы

  1. ^ Шлях моладзі (Вільня), № 9 (56), верасень 1933. С. 15.
  2. ^ Шлях моладзі, № 17 (116), 16 сьнежня 1937. С. 16
  3. ^ Сяргей Ёрш. Жыцьцё і сьмерць Адама Дасюкевіча //Голас Камбатанта № 4, верасень-кастрычнік 2000 г.
  4. ^ Алег Гардзіенка. Бурмістар // Наша Ніва №08, 2000
  5. ^ А. Катковіч, В. Катковіч-Клентак. Успаміны. — Беласток, 1999, б. 39, 107
  6. ^ Тацяна Сьнітко. Доўгая вайна Віктара Сікоры // Наша Ніва №19, 2000
  7. ^ Язэп Малецкі. Пад знакам Пагоні (успаміны). — Таронта, 1976, б. 58.

Літаратура

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Адам_Дасюкевіч&oldid=1867747»