Кумыкі

Кумы́кі (саманазва: па-кумыцку: Къумукълар) — народ, адзін з карэнных народаў Дагестана, які жыве таксама ў Паўночнай Асеціі ў Маздоцкім раёне, у Чачэніі ў Грозьненскім і Гудэрмэскім раёнах.

У Расеі цяпер жыве 503,1 тысячы ў 2010 годзе, зь іх у Дагестане 431,7 тыс. чалавек.

Лічэбнасьць і расьсяленьне

Кумыкі — другі па колькасьці пасьля азэрбайджанцаў цюрскі народ на Каўказе. Пры гэтым кумыкі самы вялікі цюрскі народ на паўночным Каўказе. У Дагестане кумыкі трэці па колькасьці народ пасьля аварцаў і лязьгінаў.

Лічэбнасьць у Расеі

Частка Расеі	2002	2010^[1]
Частка Расеі	Лічэбнасьць	Лічэбнасьць
Дагестан	365 804^[2]	431 736
Цюменская вобласьць	12 343^[3]	18 668
Ханты-Мансійская аўтаномная акруга	9 554^[4]	13 849
Ямаланянецкая аўтаномная акруга	2 613^[5]	4 466
Паўночная Асэтыя	12 659^[6]	16 092
Чачэнія	8 883^[7]	12 221
Стаўрапольскі край	5 744^[8]	5 639
Масква	1 615^[9]	2 351
Маскоўская вобласьць	818^[10]	1 622
Астраханская вобласьць	1 356^[11]	1 558
Растоўская вобласьць	1 341^[12]	1 511
Валгаградзкая вобласьць	895^[13]	1 018
зазначаны часткі Расеі зь лічэбнасьцю больш за 1000 чалавек

Землі

Паходжаньне назвы «кумык» («къумукъ») да канца невядома. Большасьць пагаджаецца, што назва паходзіць ад палавецкага кімакі або ад іншай назвы — «куман». Да пачатку дваццатага стагодзьдзя кумыкамі называлі саміх кумыкаў яшчэ й лакцаў (жыхароў горнай часткі Дагестану.).

У іншых народах кумыкі называюцца: па-азэрбайджанску — qumuqlar (гумуглар), па-чачэнску — гІумки (гумки).

Мова

Кумыкі размаўляюць на кумыцкай мове, якая належыць да цюрскіх моваў і блізкая да татарскай, турэцкай і азэрбайджанскай моваў.

Сярод гаворак кумыцкай мовы выдзяляюць: кайтаскую, церскую, буйнацкую, хасаўюрцкую. Пісьменнасьць да 1929 году была на аснове арабскіх літар. Зараз на аснове кірыліцы.

Вера

Сярод кумыкаў распаўсюджаны іслам. Пры СССР распаўсюдзіўся атэізм, які й зараз мае сваіх прыхільнікаў.

Крыніцы

[ЭтноЯз.2010-1] Всероссийская перепись населения 2010 года. Официальные итоги с расширенными перечнями по национальному составу населения и по регионам.: см.

[2] Демоскоп Weekly — Всероссийская перепись населения 2002 года. Национальный состав населения по регионам России — Респ. Дагестан

[3] Демоскоп Weekly — Всероссийская перепись населения 2002 года. Национальный состав населения по регионам России — Тюменская область

[4] Демоскоп Weekly — Всероссийская перепись населения 2002 года. Национальный состав населения по регионам России — ХМАО

[5] Демоскоп Weekly — Всероссийская перепись населения 2002 года. Национальный состав населения по регионам России — Ямало-Ненецкий автономный округ

[6] Демоскоп Weekly — Всероссийская перепись населения 2002 года. Национальный состав населения по регионам России — Респ. Северная Осетия-Алания

[7] Демоскоп Weekly — Всероссийская перепись населения 2002 года. Национальный состав населения по регионам России — Чеченская Республика

[8] Демоскоп Weekly — Всероссийская перепись населения 2002 года. Национальный состав населения по регионам России — Ставропольский край

[9] Демоскоп Weekly — Всероссийская перепись населения 2002 года. Национальный состав населения по регионам России — г. Москва

[10] Демоскоп Weekly — Всероссийская перепись населения 2002 года. Национальный состав населения по регионам России — Московская область

[11] Демоскоп Weekly — Всероссийская перепись населения 2002 года. Национальный состав населения по регионам России — Астраханская область

[12] Демоскоп Weekly — Всероссийская перепись населения 2002 года. Национальный состав населения по регионам России — Ростоская область область

[13] Демоскоп Weekly — Всероссийская перепись населения 2002 года. Национальный состав населения по регионам России — Волгоградская область

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]