Калет

	Калет
	Sidonie-Gabrielle Colette
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні	Сыдані-Габрыэль Калет
Псэўданімы	Willy, Colette Willy
Нарадзілася	28 студзеня 1873; Сэн-Савёр-ан-Пюізэ, Бургундыя
Памерла	3 жніўня 1954 (81 год); Парыж
Пахаваная	Grave of Colette[d];
Бацькі	Jules Colette[d]
Сужэнец	Maurice Goudeket[d], Henry Gauthier-Villars[d] і Henry de Jouvenel[d]
Дзеці	Colette de Jouvenel[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	пісьменьніца
Гады творчасьці	1900-1954
Мова	француская
Дэбют	1900
Значныя творы	Claudine à l'école (1900), Chéri (1920), La Maison de Claudine (1922), Le Blé en herbe (1923), Sido (1929), Gigi (1944)
Узнагароды
Подпіс
	Калет у Вікісховішчы

Калéт (па-француску: Colette), поўнае імя Сыдані-Габрыэль Калет (Sidonie-Gabrielle Colette; 23 студзеня 1873, Сэн-Савёр-ан-Пюізэ, Ёна, Францыя — 3 жніўня 1954, Парыж, Францыя) — француская пісьменьніца, акторка, журналістка, адна з зорак і сымбаляў Пекнай эпохі, сябра Ганкураўскай акадэміі з 1945.

Жыцьцяпіс

Калет правяла шчасьлівае дзяцінства на сваёй радзіме ў Сен-Савёр-ан-Пюізэ ў Бургундыі^[2]. Атрымала сьвецкую адукацыю. Ейная маці Сідо была перакананая фэміністка і атэістка, якая не баялася пярэчыць мясцоваму сьвятару^[3]. У 1893 Калет пабралася шлюбам зь вядомым журналістам, музычным крытыкам і пісьменьнікам Вілі (Анры Гат’е Віляр), які ўвёў яе ў літаратурны сьвет. Муж адкрыў ейны пісьменьніцкі талент і спачатку падпісваў тэксты жонкі сваім імем. Паступова маладая пісьменьніца заваявала Парыж і пачала падпісваць свае раманы імем Калет Вілі. Так першыя вядомыя тэксты Калет — «Клядын у школе», «Клядын у Парыжы» — школьныя ўспаміны ў форме раману былі выдадзеныя пад імем мужа Вілі. Пасьля разводу ў 1906 Калет пачала пісьменьніцкую і артыстычную кар’еру. Завяла шматлікія бісэксуальныя раманы^[4]. Бісэксуальнасьць пісьменьніцы займала важнае места як у жыцьці, так і ў створаных тэкстах. Пасьля Першай сусьветнай вайны піша і працуе літаратурнай рэдактаркай газэты La Matin. Піша для тэатру. Нацыянальнае прызнаньне пісьменьніцы настала пасьля Другой сусьветнай вайны, калі перавыдаваліся ўсе творы пісьменьніцы, яе выбірала ва ўсю літаратурныя журы. У 1945 годзе яе выбралі ў Ганкураўскую акадэмію^[5]. Апошнія гады хварэла на артроз і не пакідала ложку, які называла «ложак-плыт»^[6]. Памерла ў Парыжы. Пасьля сьмерці Француская Рэспубліка зладзіла ёй нацыянальнае пахаваньне.

Творчасьць

Пісьменьніца пакінула багатую спадчыну: некалькі дзясяткаў раманаў, шматлікія зборнікі навэляў, нарысаў, успамінаў. Найбольш вядомы ейныя творы — «Claudine à l'école» (1900),«Chéri» (1920), «La Maison de Claudine» (1922), «Le Blé en herbe» (1923), «Sido» (1929), «Gigi» (1944). Многія тэксты Калет з 1913 году былі экранізаваныя. Калета вылучалася тэмай сваіх твораў сярод сучасных аўтараў (такіх як Андрэ Жыд, Рамэн Ралян ці Жан Жыро). Ейны стыль зманліва просты, але вытанчаны. Яе адносяць да прадстаўнікоў рэгіяналізму ў літаратуры. Гэтая клясыфікацыя была прысвоеная ёй у міжваенны пэрыяд, у прыватнасьці, дзякуючы шматлікім апісаньням ейнай роднай Бургундыі. Найбольш вядомыя мастацкія тэксты (сэрыя раманаў, прысьвечаных Клядын) пісьменьніцы напісаныя ў аўтабіяграфічным стылі^[7].

Бібліяграфія

1900: Claudine à l'école
1901: Claudine à Paris

● 1902: Claudine en ménage

● 1903: Claudine s’en va

● 1904: Minne

● 1904: Dialogues de bêtes

● 1907: La Retraite sentimentale

● 1908: Les Vrilles de la vigne (навэлі)

● 1909: L’Ingénue libertine

● 1910: La Vagabonde

● 1913: L’Entrave

● 1913: L’Envers du music-hall

● 1913: Prrou, Doucette et quelques autres

● 1916: La Paix chez les bêtes

● 1917: Les Heures longues, 1914—1917

● 1918: Dans la foule

● 1919: Mitsou ou Comment l’esprit vient aux filles

● 1920: Chéri

● 1922: Le Voyage égoïste

● 1922: La Chambre éclairée

● 1922: La Maison de Claudine

● 1923: Le Blé en herbe

● 1924: La Femme cachée (навэлі)

● 1925: Quatre Saisons

● 1925: L’Enfant et les Sortilèges

● 1926: La Fin de Chéri

● 1928: La Naissance du jour

● 1929: La Seconde

● 1930: Sido

● 1932: Le Pur et l’Impur (спачатку зьявілася пад назвай : Ces plaisirs…)

● 1933: La Chatte

● 1934: Duo

● 1936: Mes apprentissages

● 1936: Splendeur des papillons, Librairie Plon

● 1937: Bella-Vista

● 1938: La Jumelle noire

● 1939: Le Toutounier (працяг Duo)

● 1940: Chambre d’hôtel

● 1941: Julie de Carneilhan

● 1941: Journal à rebours

● 1943: Le Képi

● 1943: Nudité

● 1944: Gigi

● 1944: Paris de ma fenêtre

● 1946: L'Étoile Vesper

● 1949: Le Fanal bleu

● 1949: En pays connu

● 1953: Paradis terrestre

Пасьмяротныя выданьні

● 1955: Belles Saisons (Flammarion)

● 1958: Paysages et Portraits (Flammarion)

Крыніцы

^ ^а ^б ^в Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (фр.): плятформа адкрытых зьвестак — 2011.
^ Jean-Claude Charlet, Colette: la vagabonde, Éditions de l’Armançon, 1994.
^ Claude Pichois et Alain Brunet, Colette, biographie critique, Paris, de Fallois, 1999.
^ Julia Kristeva, " Séminaire doctoral — «La révolte intime: Colette» (Introduction générale) ", www.kristeva.fr, 26 janvier 2012.
^ Goudeket M. Près de Colette. Paris: Flammarion, 1956
^ Claude Pichois et Alain Brunet, Colette, biographie critique, Paris, de Fallois, 1999
^ Sylvain Bonmariage, Willy, Colette et moi, Paris, 2004 (reprint).

[_0b412442ca894083-1] а ^б ^в Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (фр.): плятформа адкрытых зьвестак — 2011.

[2] Jean-Claude Charlet, Colette: la vagabonde, Éditions de l’Armançon, 1994.

[3] Claude Pichois et Alain Brunet, Colette, biographie critique, Paris, de Fallois, 1999.

[4] Julia Kristeva, " Séminaire doctoral — «La révolte intime: Colette» (Introduction générale) ", www.kristeva.fr, 26 janvier 2012.

[5] Goudeket M. Près de Colette. Paris: Flammarion, 1956

[6] Claude Pichois et Alain Brunet, Colette, biographie critique, Paris, de Fallois, 1999

[7] Sylvain Bonmariage, Willy, Colette et moi, Paris, 2004 (reprint).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]