Ѫ

Літара кірыліцы вялікі юс
Ѫѫ
Выява
◄  Ԙ Ѥ Ѧ Ꙙ Ѫ Ꙛ Ѩ Ꙝ Ѭ  ►
Зьвесткі
Тып	архаічная кірылічная літара, альфабэтны;
Гук	[ɔ̃]
Назва ў Юнікодзе	cyrillic capital letter big yus cyrillic small letter big yus
Юнікод	Ѫ: U+046A ѫ: U+046B
HTML	Ѫ: Ѫ ѫ: ѫ
UTF-16	Ѫ: 0x046A ѫ: 0x046B
URL-код	Ѫ: %D1%AA ѫ: %D1%AB
усе сымбалі · лацінка · кірыліца · грэцкія · дыякрытыкі · валюты · дапамога

Ѫ, ѫ (вялікі юс; курсіў: Ѫ ѫ) — літара гістарычнае кірыліцы. Пазначала гук [ɔ̃], які захаваўся ў некаторых словах беларускае мовы і сёньня. Выкарыстоўваецца ў царкоўнаславянскіх каляндарных табліцах. У даных табліцах там розныя гады адзначаюцца рознымі літарамі, у залежнасці ад таго, на які дзень прыпадае свята Вялікадня; вялікі юс адзначае тыя рэдкія гады, у якія Вялікдзень прыпадае на 24 красавіка: апошні раз гэта было ў 1888 годзе і зноў будзе толькі ў 2051 годзе.

У стараславянскім глагалічным альфабэце вялікі юс мае выгляд і лічыцца 36-й літарай па парадку, у кірыліцы выглядае як і займае 37-ю пазіцыю.

Лічбавага значэння ні ў глаголіцы, ані ў кірыліцы ня мае. Часам згадваецца пры пералічэньні літарвў царкоўнаславянскай азбукі; пры гэтым месца ў альфабэце можа быць розным (часта не толькі пасля юса малога, а адразу за Ю).

Назва «вялікі юс» умоўная; з старажытнасці прыйшло толькі само слова «юс», якое выкарыстоўваецца ў цяперашніх назвах чатырох літар (Ѧ, Ѫ, Ѩ, Ѭ).

Вымаўленьне

Пачаткова вялікі юс абазначаў насавы галосны [ɔ̃], які вымаўляўся прыкладна як гук [о^н]. З X—XI стагодзьдзяў насавое вымаўленне ва ўсходнеславянскіх і паўднёваславянскі мовах прапала: у агульнаўсходнеславянскай мове вялікі юс стаў пазначаць гук [у] і быў заменены на літару У: рѫка [ро^нка] — рука, дѫбъ [до^нб] — дубъ. У сучаснай беларускай мове літара «ѫ» не выкарыстоўваецца, але гукавое значэньне літары можна сустрэць у некаторых словах-атавізмах: парѫчы [паро^нчы] — парончы, брѫза [бро^нза] — бронза, грѫка [ɣро^нка] — гронка, бѫдар [бо^ндар] — бондар, маѭтак [майо^нтак] — маёнтак, ксѭдз [ксьо^ндз] — ксёндз.