Фёдар Піскуноў
Фёдар Піскуноў лац. Fiodar Piskunoŭ | |
 Фёдар Антонавіч Піскуноў | |
| Дата нараджэньня | 12 студзеня 1950 |
|---|---|
| Месца нараджэньня |
|
| Дата сьмерці | 5 красавіка 2013 (63 гады) |
| Месца сьмерці |
|
| Месца пахаваньня |
|
| Месца вучобы | |
| Занятак | беларусазнавец, філёляг, мовазнавец, лексыкограф, хімік |
| Навуковая сфэра | хімія, мовазнаўства (лексыкаграфія) |
| Вядомы як | філёлаг, лексыкограф |
Фёдар Анто́навіч Піскуно́ў (12 студзеня 1950, вёска Раманавічы, Гомельскі раён Гомельскай вобласьці БССР — 5 красавіка 2013, Менск, Беларусь) — беларускі лексыкограф і мовазнавец.
Жыцьцяпіс
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Скончыў хімічны факультэт БДУ (1966—1971). У 1971—1974 працаваў старшым лябарантам, малодшым навуковым супрацоўнікам у Інстытуце торфу АН БССР (з 1990 — Інстытут прыродакарыстаньня[1]). З 1974 да 1983 г. быў інжынэрам-тэхнолягам, інжынэрам-хімікам, начальнікам лябараторыі, начальнікам сэктару на вытворча-тэхнічным аб’яднаньні «Інтэграл», дзе паказаў сябе рацыяналізатарам і вынаходнікам. У 1983—2008 гг. — старшы інжынэр, навуковы супрацоўнік Інстытуту электронікі НАНБ. У 2008—2010 — Фізыка-тэхнічнага інстытуту НАНБ[2].
Дзейнасьць
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Асноўныя навуковыя інтарэсы ў сфэры лінгвістыкі — кампутарная лексыкаграфія, прыкладная марфалёгія і ўніфікацыя беларускага правапісу.
На працягу двух апошніх дзесяцігодзьдзяў самастойна распрацоўваў электронную базу зьвестак беларускай мовы. Вынікам гэтай працы стаў «Вялікі слоўнік беларускай мовы»[3] (2012) — першы ў беларускай лексыкаграфіі артаграфічна-граматычны слоўнік. Аб’ём рэестру слоўніка каля 223 тысячаў словаў; апрацавана больш за 70 мільёнаў словаўжываньняў з 2300 літаратурных крыніц.
На чале групы супрацоўнікаў стварыў першую прафэсійную праграму праверкі беларускай артаграфіі «Літара» для Microsoft Office 2000—2003 і перадаў яе ў свабоднае карыстаньне[4] (2004). Упершыню ў беларускай лінгвістыцы выканаў поўную марфалягічную клясыфікацыю парадыгмаў беларускага дзеяслова[5] і назоўніка[6], на аснове якіх стварыў электронны слоўнік «Парадыгма» аб’ёмам больш за 134 тысячы лексэмаў. Прэзэнтацыя і перадача ў свабоднае карыстаньне[4] адбылася ў 2010 годзе.
Многія назіраньні і меркаваньні, якія ўзьніклі падчас сыстэматызаваньня фактаў марфалёгіі і артаграфіі, адлюстраваныя ў шэрагу публікацыяў, зьмешчаных у часопісе «Роднае слова»[7]. У канцэнтраваным выглядзе погляды Фёдара Піскунова наконт стану беларускай мовы і надзённых задачаў для яе адраджэньня зьмешчаныя ў аўтарскай прадмове да «Вялікага слоўніка беларускай мовы»[8].
Фёдар Піскуноў лічыў, што «зварот да прадстаўнічых моўных базаў зьвестак — гэта эфэктыўны шлях выяўленьня тэндэнцый напісаньня, што паслужыць асновай для фармуляваньня прапановаў па ўдакладненьні або зьмене правапісных нормаў»[9]. Быў упэўнены ў «непрымальнасьці пашырэньня паняцьця „нарматыўнасьць“ за межы чыста правапісных фактаў мовы»[10]. У дачыненьні да стандартызацыі мовы аб’ектам крытыкі сп. Піскунова зьяўляліся «шаблянізацыя падыходаў і кіраваньне „літарай“, а не „духам“ прадпісаньняў, непераадольнае і пакуль пашыранае ўяўленьне „няма слова ў слоўніку — няма ў мове“»[11].
Бібліяграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Піскуноў, Ф.А. Правапіс спалучэнняў еа/эа, ея/эя. Спроба камп’ютарна-лінгвістычнага аналізу // Роднае слова. — 2006. — № 1. — С. 31—32.
- Піскуноў, Ф.А. Класіфікацыя дзеясловаў. Камп’ютэрна-лінгвістычны падыход // Роднае слова. — 2008. — № 10. — С. 61—65.
- Піскуноў, Ф.А. Дуба ці дубу? Яшчэ раз пра формы роднага склону назоўнікаў мужчынскага роду ў святле камп’ютэрна-лінгвістычнага аналізу // Роднае слова. — 2010. — № 1. — С. 40—47.
- Піскуноў, Ф.А. Спалучэнне галосных у запазычаных словах: ія (ыя), іе (ые) ці іа (ыа), іэ (ыэ) // Роднае слова. — 2010. — № 5. — С. 55—56.
- Піскуноў, Ф.А. Два гарады ці два горады. Лічэбнікі два, тры, чатыры ў колькасна-іменных спалучэннях // Роднае слова. — 2010. — № 6. — С. 51—53.
- Піскуноў, Ф.А. Арфаграфічны слоўнік беларускай мовы: межы нарматыўнасці // Роднае слова. — 2010. — № 7. — С. 52—55.
- Піскуноў, Ф.А. Гендарная роўнасць і граматычная схема. Да пытання суфіксальнай тыпізацыі назоўнікаў агульнага роду // Роднае слова. — 2010. — № 11. — С. 44—49.
- Піскуноў, Ф.А. След ваўчышчы ці ваўчышча? Назоўнікі мужчынскага роду з суфіксамі -ішч-а (-ышч-а), -іск-а (-ыск-а) // Роднае слова. — 2011. — № 5. — С. 35—40.
- Піскуноў, Ф.А. Класіфікацыя назоўнікаў субстантыўнага скланення. Камп’ютарна-лінгвістычны падыход // Роднае слова. — 2011. — № 8. — С. 31—35.
- Піскуноў, Ф.А. Правапіс О ў складаных словах: з досведу распрацоўкі электроннай базы беларускай мовы // Роднае слова. — 2012. — № 2. — С. 31—35.
- Піскуноў, Ф.А. Слуцк – Случчына – случчанін: АБ НЕКАТОРЫХ АСАБЛІВАСЦЯХ ПРАВАПІСУ НАЗОЎНІКАЎ НА -чанін // Роднае слова. — 2012. — № 11. — С. 40—43.
- Піскуноў, Ф. А. Вялікі слоўнік беларускай мовы : арфаграфія, акцэнтуацыя, парадыгматыка (каля 223 000 слоў) / Ф. А. Піскуноў.. — 1. — Мінск: Тэхналогія, 2012. — ХVІ+1208 с. — 20 ас. — ISBN 978-985-458-225-2 (пілётны наклад)
Піскуноў, Ф. А. Вялікі слоўнік беларускай мовы : арфаграфія, акцэнтуацыя, парадыгматыка (каля 223 000 слоў) / Ф. А. Піскуноў.. — Мінск: Зміцер Колас, 2012. — ХVІ+1208 с. — 240 ас. — ISBN 978-985-6992-17-2 (асноўны наклад) - Піскуноў, Ф.А. Развагі пра ненаціскное Э, або Як назавём жыхароў горада Рэчыца (бел.). — 2013. — № 1. — С. 51—59.
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Дзяржаўная навуковая ўстанова «Інстытут прыродакарыстання»
- ^ Дзяржаўная навуковая ўстанова «Фізіка-тэхнічны інстытут»
- ^ Піскуноў 2012.
- ^ а б https://web.archive.org/web/20110123035436/http://pravapis.tut.by/
- ^ Піскуноў 2008.
- ^ Піскуноў 2011.
- ^ Часопіс «Роднае слова»
- ^ Піскуноў 2012. С. V—VI.
- ^ Піскуноў 2006. С. 31.
- ^ Піскуноў 2010. С. 52.
- ^ Піскуноў 2012. С. 32.