Сядзіба Панямунь

Помнік грамадзянскай архітэктуры
Сядзіба Панямунь

Краіна	Беларусь
Места	Горадня
Каардынаты	53°39′27.11″ пн. ш. 23°52′18.34″ у. д. / 53.6575306° пн. ш. 23.8717611° у. д. / 53.6575306; 23.8717611Каардынаты: 53°39′27.11″ пн. ш. 23°52′18.34″ у. д. / 53.6575306° пн. ш. 23.8717611° у. д. / 53.6575306; 23.8717611
Архітэктурны стыль	барока
Заснавальнік	Станіслаў Аўгуст Панятоўскі
Дата заснаваньня	1771
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Сядзіба Панямунь на мапе Беларусі Сядзіба Панямунь
Сядзіба Панямунь на Вікісховішчы

Сядзіба Панямунь (Панямонь) — помнік архітэктуры і садова-паркавага мастацтва XVIII стагодзьдзя ў Горадні. Знаходзіцца ва ўсходняй частцы места, у мясцовасьці Панямуні^[a], на высокім правым беразе Нёману. Твор архітэктуры позьняга барока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Складаецца з палаца, парку, капліцы і гаспадарчых пабудоваў.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Сядзібу збудавалі ў 1771 годзе паводле праекту архітэктара Ю. Аляхновіча. Была замескай рэзыдэнцыяй караля і вялікага князя Станіслава Аўгуста Панятоўскага.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай сядзіба перайшла ў валоданьне Стравінскіх, потым князёў Друцкіх-Любецкіх, пазьней Ляхніцкіх. У XIX ст. праводзілася яе рэканструкцыя. У сярэдзіне XIX ст. пры ўезьдзе ў сядзібу збудавалі мураваную капліцу.

Найноўшы час

Па Другой сусьветнай вайне палац прыстасавалі пад дзіцячы дом і жытло.

Архітэктура

Помнік архітэктуры позьняга барока. Ансамбль абмяжоўваецца з поўдня ракой, з усходу і поўначы — глыбокім ровам. Палац і адкрыты перад ім партэр, умацаваныя сьценкамі тэрасаў, разьмяшчаюцца ў глыбіні пэйзажнага парку, на стромкім беразе^[1].

Палац (сьпярша быў цалкам мураваным, потым частку разбураных сьценаў аднавілі з дрэва) — 1-павярховы будынак з плыўнымі кутнімі алькежамі. Сьцены мелі багатую аздобу: вытанчаныя і складаныя прафіляваныя карнізы і абрамленьні, падвойныя пілястры з ажурнымі капітэлямі, гарызантальны руст. Галоўны і дваровы фасады атрымалі ў XIX ст. асымэтрычна пастаўленыя высокія 4-калённыя портыкі.

Плян палаца меў характэрную для барока анфіляду з выхадам ў вялікую парадную залю. Перапад рэльефу з тыльнага боку палаца забясьпечыў адкрыцьцё цокальнага паверха. Яго скляпеністыя памяшканьні прызначаліся на гаспадарчыя мэты і беспасярэдне зьвязваліся з памяшканьнямі параднага першага паверха.

Уезд ў сядзібу пазначаецца капліцай нэагатычнага стылю. Гаспадарчыя і службовыя пабудовы знаходзяцца па-за межамі параднай часткі ансамбля, з заходняга боку палаца ў адзін шэраг^[2].

Парк

Парк займае прастору перад палацам і на схіле рова. У ім увасобіліся рысы пэйзажнага стылю.

Галерэя

Гістарычная графіка

Старая графіка
Ю. Пешка, пач. XIX ст.
Ю. Пешка, пач. XIX ст.
Ю. Пешка, пач. XIX ст.
Н. Орда, 1861—1877 гг.

Гістарычныя здымкі

Старыя здымкі
1900—1905 гг.
Л. Гелгар, 1907 г.
Л. Гелгар, 1907 г.
1915—1918 гг.

Старыя здымкі
1915—1918 гг.
1916 г.
1916 г.
Г. Паддэмбскі. 1916 г.

Старыя здымкі
да 1939 г.
да 1939 г.
да 1939 г.
да 1939 г.

Заўвагі

^ Цяперашні афіцыйны адрас — вуліца Прагулкавая, 17

Крыніцы

^ Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гродзенская вобласць. — Менск, 1986. С. 80.
^ Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 380.

Літаратура

Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: Беларус. энцыкл., 1993. — 620 с.: іл. ISBN 5-85700-078-5.
Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гродзенская вобласць / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Менск: Беларус. Сав. Энцыклапедыя, 1986. — 371 с.: іл.

Вонкавыя спасылкі

Сядзіба Панямунь , Radzima.org

[1] Цяперашні афіцыйны адрас — вуліца Прагулкавая, 17

[2] Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гродзенская вобласць. — Менск, 1986. С. 80.

[3] Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 380.

[a]

[1]

[2]