Старажытнажыдоўская мова

Старажытнажыдоўская мова, старажытнагабрэйская мова або біблейскі іўрыт — першая мова жыдоў, распаўсюджаная ў Старажытным Ізраілі (Ханаан, (па-старагэбрайску: אֶרֶץ כְּנַעַן‎ — краіна Ханаанская; па-старагэбрайску: אֶרֶץ יִשְׂרָאֵל‎ — краіна Ізраільская). На працягу 1-га тысячагодзьдзя да н. э. была як у вусным, так і ў пісьмовым ужытку, выйдучы пасля з вуснага ўжываньня. Асноўным помнікам старажытнажыдоўскай мовы зьяўляецца габрэйскае Святое Пісаньне (Танах, Стары Запавет), акрамя яго захаваліся нешматлікія эпіграфічныя тэксты і фрагменты Кнігі Прамудрасьці Ісуса, сына Сірахава.

Сучасны іўрыт зьяўляецца штучна адроджанай формай старажытнажыдоўскай мовы.

Пісьменнасьць

Алфавітам старажытнагабрэйскай мовы служыла паліягабрэйскае пісьмо, вельмі блізкае да фінікійскага, найстаражытнейшага альфабэту ў сьвеце. Паліягабрэйскае пісьмо выкарыстоўвалася да апошніх стагодзьдзяў 1-га тыс. да н. э., калі было выцеснена г. зв. «квадратным», ці «асырыйскім», пісьмом, якое ўжо ўжывалася да гэтага часу для арамэйскіх моў. Менавіта гэта пісьмо вядома цяпер як габрэйскае пісьмо.

Уласна ж паліягабрэйскае пісьмо захавалася ў некалькі перайначанай форме ў самарыцяне, якія выкарыстоўваюць гэта г. зв. самарыцянскае пісьмо выключна для сакральных мэт.

Глядзіце таксама

• Габрэйскія мовы
• Іўрыт

Літаратура

• Arnorld B.T., Choi J.H., A Guide to Biblical Hebrew Syntax, Cambridge, 2003.
• Bauer H., Leander P. Historische Grammatik der hebräischen Sprache des Alten Testaments. Halle, 1922.
• Bergsträsser G. Hebräische Grammatik. Leipzig, 1918—1929.
• Blau J. A Grammar of Biblical Hebrew. Wiesbaden, 1976.
• Ewald H.G.A. Kritische Grammatik der hebräischen Sprache. Leipzig, 1827.
• Ewald H.G.A. Ausführliches Lehrbuch der hebräischen Sprache. Leipzig, 1870.
• Gesenius W., Kautzsch E., Cowley A.E. Gesenius’ Hebrew Grammar. Oxford, 1910.
• Hetzron R. Hebrew // The World’s Major Languages / Ed. by B. Comrie. New York; Oxford, 1987.
• Jouon P., Muraoka T. A Grammar of Biblical Hebrew. Roma, 1991.
• Kautzsch E. (ed.) Gesenius' Hebrew Grammar. Eng. ed. A. E. Cowley. Oxford: Clarendon Press, 1910.
• Lambert M. Traité de grammaire hébraique. Paris, 1946.
• Schneider W. Grammatik des Biblischen Hebräisch. München, 1974.
• Steiner R. Ancient Hebrew // The Semitic Languages / Ed. by R. Hetzron. London, 1997.
• Würthwein E. The Text of the Old Testament (trans. Erroll F. Rhodes) Grand Rapids: Wm.B.Eardmans Publishing, 1995. ISBN 0-8028-0788-7.

Вонкавыя спасылкі

• History of the Hebrew Language, David Steinberg
• Biblical Hebrew Poetry and Word Play — Reconstructing the Original Oral, Aural and Visual Experience
• Short History of the Hebrew Language, Chaim Rabin