Апанас (Мартас)

Апанас, сьвецкае імя Анто́н Віке́нцьевіч Ма́ртас (8 верасьня 1904 — 3 лістапада 1983, Буэнас-Айрэс) — беларускі рэлігійны дзяяч, гісторык праваслаўнай царквы. Япіскап віцебскі і полацкі. Магістар багаслоўя (1933).

Біяграфія

Нарадзіўся на Наваградчыне ў сялянскай сям'і. Скончыў Наваградзкую гімназію, у 1930 годзе багаслоўскі факультэт Варшаўскага ўнівэрсытэту. У 1933 годзе абараніў магістарскую дысэртацыю з багаслоўя. На 2-м курсе ўнівэрсытэту пастрыгся ў манахі ў Пачаеўскай лаўры. У 1938 годзе ўведзены ў сан архімандрыта. Служыў у мястэчку Кодні на Падляшшы, расейскай калёніі Благадатным каля Варшавы, месьце Валоміне, з 1940 году — на Холмшчыне.

8 сакавіка 1942 году рукапаложаны ў сан япіскапа віцебскага і полацкага. Браў удзел ува Ўсебеларускім царкоўным саборы (30 жніўня — 28 верасьня 1942 году), на якія абвясьцілі аўтакефалію Беларускай праваслаўнай царквы.

З 1944 году кіраваў прыходамі ў брытанскай зоне акупацыі Нямеччыны. 6 траўня 1946 году далучыўся, разам зь іншымі беларускімі япіскапамі, да Расейскай замежнай праваслаўнай царквы (РЗПЦ). З пачатку 1950-х гадоў быў архіяпіскапам РЗПЦ у Аргентыне, з 1970 году ў Аўстраліі (архіяпіскап сыднэйскі і новазэляндзкі). З 1971 году жыў у Аргентыне.

Дасьледаваў гісторыю беларускага царкоўнага і рэлігійнага жыцьця. Аўтар манаграфіі «Матар'ялы да гісторыі Праваслаўнай Беларускай царквы» (Нямеччына, 1947) і кнігі «Беларусь в исторической государственной и церковной жизни» (Буэнас-Айрэс, 1966; Менск, 1990).

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2000. — Т. 10: Малайзія — Мугаджары. — 544 с. — ISBN 985-11-0169-9
• Беларускія рэлігійныя дзеячы XX ст.: Жыццярысы, мартыралогія, успаміны. — Менск-Мюнхэн: Беларускі кнігазбор, 1999. ISBN 985-6318-65-3