Пасёлак

Пасёлак — тып буйнога шматвулічнага паселішча квартальнага тыпу ў сельскай мясцовасьці. Таксама вылучаюць пасёлкі гарадзкога тыпу. Адпаведна, у статыстычных падліках насельніцтва пасёлкаў уключаецца ў склад сельскага насельніцтва, а пасёлкаў гарадзкога тыпу — у склад гарадзкога насельніцтва.

Этымалёгія

Паводле Этымалягічнага слоўніка беларускай мовы НАН Беларусі слова «пасёлак» зьяўляецца нядаўнім запазычаньнем з расейскага посёлок.

Гісторыя

Сфармаваўся ў сярэдзіне — другой палове ХХ ст. як вынік рэалізацыі праграмы па ўзбуйненьні і рэканструкцыі «пэрспэктыўных» паселішчаў. Забудова пасёлкаў вялася паводле тыповага, радзей індывідуальнага праекту (генэральнага пляну). У паселішчы вылучаліся наступныя функцыянальныя зоны:

• адміністрацыйная (праўленьне, пошта, ашчадная каса);
• гандлёвая (комплекс прадуктовых і прамтаварных крамаў);
• службаў побыту (пункты КБА, лазьня, пральня);
• культурна-адукацыйная (школа, дзіцячы садок, клюб, бібліятэка);
• жылая (галоўны масіў забудовы);
• вытворчая (фэрмы, мэханічныя майстэрні, перапрацоўчыя прадпрыемствы і г.д.).

Прадугледжвалася добраўпарадкаваньне вуліц, пракладка інжынэрных сетак (электрычнасьць, сувязь, вадаправод, каналізацыя), камфартабэльная жылая забудова. Жылы масіў забудоўваўся блёчнымі двух- чатырохпавярховымі будынкамі зь невялікімі прысядзібнымі дзялянкамі і мінімумам гаспадарчых пабудоваў. У падобныя паселішча назіраўся прыток працаздольнага насельніцтва, што вяло да заняпаду навакольных (г. зв. «непэрспэктыўных») вёсак.

Да канца 1980-х у сыстэме сельскага расьсяленьня Беларусі акрэсьліліся значныя зоны, структуру якіх утварала даволі шчыльная сетка пасёлкаў: Бабруйск — Магілёў — Доўск; Слуцак — Салігорск; навакольле Менску, Віцебску, Гомлю. Найбольш разьвітая структура пасёлкаў склалася на лініі Бабруйск — Магілёў.

Глядзіце таксама

• Сяло
• Мястэчка

Літаратура

• Беларусы: У 13 т.  Т. 2: Дойлідства / В. Бандарчык і інш.; Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору. — Менск: Беларус. навука, 1997. — 391 с.: іл. ISBN 985-6234-28-X.