Павал Растаргуеў

Павал Растаргуеў
	Павал Растаргуеў
Дата нараджэньня	30 чэрвеня 1881 або 1881
Месца нараджэньня	Старадуб, Чарнігаўская губэрня, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	21 сакавіка 1959 або 1959
Месца сьмерці	Навазыбкаў, РСФСР, СССР
Месца пахаваньня	Навазыбкаў;
Месца вучобы	Маскоўскі ўнівэрсытэт
Занятак	мовазнавец, філёляг, дыялектоляг, пэдагог, лексыкограф, прафэсар унівэрсытэту
Навуковая сфэра	філялёгія, дыялекталёгія
Месца працы	Маскоўскі дзяржаўны ўнівэрсытэт[d]; Беларускі народны ўнівэрсытэт[d]; Бранскі дзяржаўны ўнівэрсытэт[d]; Інстытут мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАН Беларусі[d];
Сябра ў	Беларускае пралетарскае студэнцкае зямляцтва[d]
Навуковая ступень	доктар філялягічных навук[d] (1941)
	Павал Растаргуеў у Вікісховішчы

Па́вал Андрэ́евіч Растаргу́еў (па-расейску: Павел Андреевич Расторгуев; 30 чэрвеня 1881, Старадуб, цяпер Расея — 21 сакавіка 1959, Навазыбкаў, цяпер Расея) — беларускі й расейскі мовазнаўца й пэдагог. Правадзейны сябра Інбелкульту (1924), доктар філялягічных навук (1941), прафэсар (1923)^[2].

Біяграфія

Нарадзіўся ў Старадубе ў 1881 г. Бацька працаваў бугальтарам казначэйства. Акрамя Паўла ў сям’і было яшчэ сямёра дзяцей. Нягледзячы на складанае матэрыяльнае становішча, у доме была вялікая бібліятэка з старажытнарускай літаратурай, якой зь дзяцінства зацікавіўся Павал. Вучыўся ў Старадубскай дзьвюхкляснай вучэльні, дзе добра праявіў свае здольнасьці. Пасьля вучыўся ў Глухаўскім настаўніцкім інстытуце. У 1903 г. становіцца студэнтам гісторыка-філялягічнага факультэту Маскоўскага ўнівэрсытэту, які пасьпяхова заканчвае ў 1908 г^[3]. Здае экзамэны на магістра расейскае мовы й славеснасьці.

Працаваў у Маскоўскім ўнівэрсытэце ў 1917—1923 гг. У 1918 г. чытаў курс лекцыяў па беларускай мове ў Беларускім народным унівэрсытэце ў Маскве («Беларуская мова ў яе сучасным і мінулым стане» ў кнізе «Курс беларусазнаўства», 1918—1920). У 1932 г. рэпрэсаваны, высланы ў Караганду. У 1936 годзе яму дазволілі выехаць з Караганды, але сяліцца ў Маскве было забаронена, таму 2 гады ён пражыў у сястры ў Клінцах. У 1938—1951 гг. загаднік катэдры расейскае мовы Навазыбкаўскага пэдагагічнага інстытуту, адначасова ў 1947—1948 гг. у Інстытуце мовы, літаратуры й мастацтва АН Беларусі^[2].

Памёр у 1959 г. у Навазыбкаве, дзе й пахаваны^[3].

Працы

Склаў праект «Праграмы па вывучэньні беларускіх гаворак і зьбіраньні зьвестак для складаньня Дыялекталягічнага атлясу беларускае мовы». Вывучаў беларускія гаворкі ў іхным гістарычным і сучасным стане, гаворкі расейска-беларуска-ўкраінскага памежжа ў іхным узаемадзеяньні: «Гаворкі ўсходніх паветаў Гомельскае губэрні ў іх сучасным стане», «Северска беларуская гаворка. Дасьледаваньне ў галіне дыялекталёгіі і гісторыі беларускіх гаворак» (Залаты мэдаль Расейскага геаграфічнага таварыства; абедзьве 1927), «Гаворкі на тэрыторыі Смаленшчыны» (1960), «Слоўнік народных гаворак Заходняй Браншчыны» (1973). Дасьледаваў праблемы беларускае літаратурнае мовы: артыкулы «Беларуская мова ў сьвятле яе навуковага пазнаньня» (1922), «Да пытаньня аб ляскіх рысах у беларускай фанэтыцы» (1927), «Беларускае мовазнаўства ў 1917—1927 гг.» (1930)^[2].

На Акадэмічнай канфэрэнцыі па рэформе беларускага правапісу і азбукі 1926 г. прапаноўваў афрыкаты дз і дж перадаваць літарамі сэрбскага альфабэту — ђ (ђед), ћ (хаћу), а літару й замяніць літарай j і выкарыстоўваць яе ў тых выпадках, як там жа прапанаваў Язэп Лёсік (замест літары й увесьці літару j і спалучэньне зычнага гуку j з галоснымі гукамі э, о, у, а абазначаць літарай j з адпаведнай галоснай — jэхаць, jолка, jунак, мaja, a літары е, ё, ю, я пакінуць для абазначэньня адпаведнага галоснага гуку й мяккасьці папярэдняга зычнага — лес, нёс, людзі, мяса)^[4].

Крыніцы

^ ^а ^б Identifiants et Référentiels (фр.) — ABES, 2011.
^ ^а ^б ^в Беларуская энцыклапедыя: У 18 т.. — Мн.: 2001 Т. 13: Праміле — Рэлаксін. — С. 362.
^ ^а ^б Р. Подкоха (16 кастрычніка 1993) Наш земляк – Павел Расторгуев (рас.) Беларуская Смаленшчына. «Стародубский вестник» №83. Праверана 2 чэрвеня 2015 г. Архіўная копія ад 2 чэрвеня 2015 г.
^ І. К. Германовіч. Акадэмічная канферэнцыя па рэформе беларускага правапісу і азбукі // Беларуская мова: Энцыклапедыя / Пад рэд. А. Я. Міхневіча. — Мн.: БелЭн, 1994. С. 20

Вонкавыя спасылкі

[_b21f86d972453b2c-1] а ^б Identifiants et Référentiels (фр.) — ABES, 2011.

[энцык-2] а ^б ^в Беларуская энцыклапедыя: У 18 т.. — Мн.: 2001 Т. 13: Праміле — Рэлаксін. — С. 362.

[газэта-3] а ^б Р. Подкоха (16 кастрычніка 1993) Наш земляк – Павел Расторгуев (рас.) Беларуская Смаленшчына. «Стародубский вестник» №83. Праверана 2 чэрвеня 2015 г. Архіўная копія ад 2 чэрвеня 2015 г.

[энцыкмов-4] І. К. Германовіч. Акадэмічная канферэнцыя па рэформе беларускага правапісу і азбукі // Беларуская мова: Энцыклапедыя / Пад рэд. А. Я. Міхневіча. — Мн.: БелЭн, 1994. С. 20

[1]

[2]

[3]

[4]