П̑

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Літара кірыліцы П зь перакуленай краткай
П̑п̑
Выява
   П̓ П̀ П̧ П̑ Ҁ Ԛ̆ Р́ Р̀  
Зьвесткі
Мова кабардзіна-чаркеская мова
Тып архаічная кірылічная літара, альфабэтны;
Кадаваньне
Гэты гліф ёсьць камбінаваным, то бок створаным з двух ці болей юнікодаўскіх сымбаляў.
З-за тэхнічных абмежаваньняў некаторыя браўзэры могуць некарэктна адлюстроўваць камбінацыю літары й дыякрытычнага знака.
Камбінацыя П + ◌̑
п + ◌̑
Разьвіцьцё
Іншае
Кірунак пісьма зьлева направа
усе сымбалі · лацінка · кірыліца · грэцкія · дыякрытыкі · валюты · дапамога

П̑, п̑ (п зь пераку́ленай кра́ткай; курсіў: П̑ п̑) — архаічная літара кірыліцы, трэцяя літара кабардзіна-чаркескага альфабэту.

Выкарыстаньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Выкарыстоўвалася ў кабардзінскай кірылічнай азбуцы ў 1830 годзе[1].

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У 1825 годзе кабардзінскі асьветнік Ш. Ногма склаў кабардзіна-чаркескі альфабэт на арабскай графічнай аснове. Ён утрымліваў 42 літары, 15 зь якіх былі прыдуманы аўтарам для абазначэньня спэцыфічных гукаў кабардзіна-чаркескай мовы[1].

У 1830 годзе, азнаёміўшыся з вопытам Гарцылеўскага, Ногма распрацаваў новы варыянт альфабэту, на гэты раз на кірылічнай аснове. Гэты альфабэт быў выкарыстаны ім для запісу фальклёрных матэрыялаў, складаньня слоўніка й граматыкі[2]. Для абазначэньня спэцыфічных кабардзіна-чаркескіх гукаў Ногма выкарыстаў надбуквенныя дыякрытычныя знакі. У выкарыстаньні асобных літар у гэтым альфабэце мелася некаторая непасьлядоўнасьць, але ў цэлым ён меў наступныя літары[1]:

а, б, п̑, п, т, ц, ж, ч̑, х̑, х̇, д, з̑, р, з, ц, с, ш, ш̑, т̑, ж̑, г̇, ф, ф̑, в, к̑, к̈, к̇, к, г, дж, л, л̑, л̇, м, н, о, һ, х, и, і, ѣ, ы, у, ю, ъ, ь

Альфабэт Ногмы, добра прыстасаваны да складанай фанэтыкі кабардзіна-чаркескай мовы, меў вялікае гістарычнае значэньне, але не прывёў да стварэньня агульнанароднай пісьменнасьці[3].

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ а б в Урыс 2000. С. 215—216.
  2. ^ З. Ю. Кумахова Развитие адыгских литературных языков. — Масква: «Наука», 1972. — С. 12—19. — 280 с. — 900 ас. Архівавана 3 сакавіка 2016. (рас.)
  3. ^ М. И. Исаев Языковое строительство в СССР. — Масква: «Наука», 1979. — С. 180—191. — 352 с. — 2650 ас. (рас.)

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]