Каралявец
| Каралявец лац. Karalaviec | |||||
| рас. Калининград | |||||
 Стары Кёнінґсбэрґ сярод сучаснага Калінінграду | |||||
| |||||
| Першыя згадкі: | 1256 | ||||
| Горад з: | 1286 | ||||
| Былыя назвы: | да 1946 году — Кёніґсбэрґ | ||||
| Краіна: | Расея | ||||
| Суб’ект фэдэрацыі: | Калінінградзкая вобласьць | ||||
| Мэр: | Алег Амінаў[d] | ||||
| Плошча: | 215,7 км² | ||||
| Вышыня: | 4,8 м н. у. м. | ||||
| Насельніцтва | |||||
| колькасьць: | 489 735 чал. (2023) | ||||
| шчыльнасьць: | |||||
| аглямэрацыя: | ~800 000 чал. | ||||
| Тэлефонны код: | +7 4012 | ||||
| Паштовы індэкс: | 236ХХХ | ||||
| Нумарны знак: | 39 | ||||
| Геаграфічныя каардынаты: | 54°43′0″ пн. ш. 20°30′0″ у. д. / 54.71667° пн. ш. 20.5° у. д.Каардынаты: 54°43′0″ пн. ш. 20°30′0″ у. д. / 54.71667° пн. ш. 20.5° у. д. | ||||
Каралявец на мапе Расеі   Каралявец | |||||
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |||||
| https://www.klgd.ru/ | |||||
Караляве́ц[1], Карале́вец[2] або Кёніґсбэрґ[3] (ням. Königsberg; афіцыйная расейская назва з 1946 году — Калінінград, рас. Калининград) — места ў Расейскай Фэдэрацыі, пры ўтоку ракі Прэґолы ў Сьвежую затоку. Адміністрацыйны цэнтар Калінінградзкае вобласьці.
Каралявец — гістарычная сталіца Прусіі.
Гісторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Кёнігсбэрг у 1256 годзе заснавалі рыцары Тэўтонскага ордэну. Места стала сябрам Ганзейскай лігі, з 1457 году — галоўнай рэзыдэнцыяй Тэўтонскага ордэну, з 1525 году — сьвецкай сталіцай Прускага княства.
Каралявец пэўны час фактычна знаходзіўся ў складзе Рэчы Паспалітай. Места было важным адукацыйным цэнтрам дзякуючы ўнівэрсытэту Альбэртына, заснаванаму ў 1544 годзе князем Альбэртам Прускім. З пачаткам Вялікай Паўночнай вайны (1700—1721 гады) у 1701 годзе курфюрст брандэнбурскі Фрыдрых I Гогенцолерн каранаваўся «каралём прускім» (раней назва «прускі» была толькі ў тытуле каралёў польскіх і вялікіх князёў літоўскіх, напрыклад, паводле Літоўскага Статуту рэдакцыі 1529 году — «Жыґімонт, з божае міласьці кароль Польскі, вялікі князь Літоўскі, Рускі, Прускі, Жамойцкі, Мазавецкі і іных»). Улады Рэчы Паспалітай не прызналі гэтага тытулу, бо апроч Герцагства Прусіі, існавала таксама правінцыя Каралеўская Прусія, якая ўваходзіла ў склад Кароны Каралеўства Польскага.
Па Першай сусьветнай вайне Кёнігсбэрг разам з усёй Усходняй Прусіяй быў адрэзаны ад асноўнай тэрыторыі Нямеччыны «Польскім калідорам».
У 1944 годзе Кёнігсбэрг моцна пацярпеў ад брытанскага авіябамбаваньня і за некалькі дзён згарэў. У красавіку 1945 году места захапілі савецкія войскі, неўзабаве савеція ўлады выгналі рэшткі нямецкага насельніцтва. Разам з усёй Усходняй Прусіяй Каралявец засялілі перасяленцы з Расеі, Украіны і Беларусі (беларусы цяпер складаюць да 8% насельніцтва). Места ўлучылі ў склад РСФСР, а ў 1949 годзе перайменавалі ў Калінінград у гонар бальшавіка Міхаіла Калініна. За савецкім часам Калінінград быў важным стратэгічным апорным пунктам савецкага флёту на Балтыйскім моры і быў закрытым для наведваньня замежнікамі.
Па распадзе СССР у 1991 годзе Калінінградзкая вобласьць засталася расейскім эксклявам, аточаным Польшчай і незалежнай Летувой.
З пачаткам расейскае вайны ва Ўкраіне ў 2014 годзе Калінінградзкая вобласьць успрымаецца суседзямі як пагроза міжнароднай бясьпецы й нацыянальнай бясьпецы Польшчы й Летувы. Пазьней Польшча зачыніла ўсе памежныя пераходы і пачала будаваць плот, абаронены электрычнасьцю.
Эканоміка
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Калінінград — адзіны расейскі порт на Балтыцы, які не замярзае. У 1996 годзе места абвясьцілі асаблівай эканамічнай зонай. Цяпер тут вырабляецца кожны трэці расейскі тэлевізар, існуе зборка аўтамабіляў. Эўрапейская камісія мела адмысловы праект з падтрымкі рэгіёну і разьвіцьцю гандлю паміж Калінінградзкай вобласьцю і краінамі ЭЗ. Рэгіён дынамічна разьвіваецца, сукупны рэгіянальны прадукт расьце тэмпамі, большымі за ўсё іншыя рэгіёны Расеі.
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 47.
- ^ Пануцэвіч В. Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы. — Менск, 2014. С. 207, 210.
- ^ Пануцэвіч В. Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы. — Менск, 2014. С. 205, 207, 270, 272—273.