Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і Сьвятога Казімера (Лагойск)

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і Сьвятога Казімера
Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і Сьвятога Казімера, 23.07.1941 р.
Краіна	Беларусь
Места	Лагойск
Каардынаты	54°12′11.93″ пн. ш. 27°51′10.55″ у. д. / 54.2033139° пн. ш. 27.8529306° у. д. / 54.2033139; 27.8529306Каардынаты: 54°12′11.93″ пн. ш. 27°51′10.55″ у. д. / 54.2033139° пн. ш. 27.8529306° у. д. / 54.2033139; 27.8529306
Канфэсія	каталіцтва
Эпархія	Менска-Магілёўская архідыяцэзія
Архітэктурны стыль	клясыцыстычная архітэктура^[d] і клясыцызм
Дата заснаваньня	1793
Статус	Ахоўная зона
Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і Сьвятога Казімера на мапе Беларусі Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і Сьвятога Казімера
Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і Сьвятога Казімера на Вікісховішчы

Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і Сьвятога Казімера — помнік архітэктуры XVIII ст. у Лагойску. Знаходзіўся на пагорку ў цэнтры места пры Плешчаніцкай вуліцы, на левым беразе ракі Гайны. Твор архітэктуры клясыцызму.

У наш час побач з падмуркамі зьнішчанага савецкімі ўладамі помніка збудавалі новы касьцёл пад тытулам Сьвятога Казімера.

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вялікае Княства Літоўскае[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У 1609 року А. Тышкевіч фундаваў у Лагойску першы парафіяльны касьцёл, які адначасна стаў пахавальняй лагойскай галіны роду Тышкевічаў. Драўляная сьвятыня згарэла ў 1655 року ў вайну Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай, пазьней адбудоўвалася і зноў зьнішчалася.

Пры лагойскім касьцёле дзейнічалі парафіяльная школа, шпіталь, брацтва Сэрца Езуса, заснаванае ў 1747 року^[1].

Новы мураваны касьцёл збудавалі ў 1787—1793 роках з фундацыі графа Тышкевіча.

Пад уладай Расейскай імпэрыі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 рок), калі Лагойск апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл працягваў дзейнічаць. На 1884 рок парафія налічвала каля 6 тысячаў чалавек, існавалі прыпісныя капліцы ў вёсках Тадуліне і Емяльянаве (цяпер Смалявіцкі раён)^[2].

У 1907 року касьцельную тэрыторыю атачылі новай мураванай агароджай з брамай у выглядзе цагляных атынкаваных слупоў. Направа ад сьвятыні стаяла 2-пралётная мураваная званіца, убудаваная ў агароджу^[1].

Найноўшы час[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У 1930-я рокі савецкія ўлады зачынілі касьцёл. За часамі Другой сусьветнай вайны сьвятыня аднавіла дзейнасьць. Па вайне савецкія ўлады зноў зачынілі касьцёл і ў 1950-я рокі зруйнавалі помнік.

Архітэктура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Драўляны касьцёл[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Першы драўляны касьцёл быў крыжовым у пляне зрубам з 2 закрысьціямі. Паабапал франтальнага фасаду ўзвышаліся 2 вежы. Трыкутны франтон паміж імі, сяродкрыжжа гонтавых дахаў і алтарная частка завяршаліся сыгнатуркамі^[2].

Інтэр’ер аздаблялі 2-ярусныя алтары, выкананыя насьценным малярствам. Каля касьцёла стаяла 2-ярусная 4-гранная званіца, накрытая гонтавым шатровым дахам.

Мураваны касьцёл[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Мураваны касьцёл — помнік архітэктуры клясыцызму. Гэта быў прастаўтны ў пляне аб’ём пад 2-схільным гонтавым дахам з сыгнатуркай над алтарнай часткай. На бакавых фасадах выступалі крылы трансэпта пад 2-схільнымі пакрыцьцямі. Франтальны фасад завяршаўся 4-калённым портыкам з трыкутным франтонам, над якім узвышалася 2-калённая вежа-званіца з гадзіньнікам (зьявілася ў 1806 року)^[2].

Галоўны алтар быў у тэхніцы ілюзіяністычнага малярства, у цэнтральнай аркавай эксэдры з 1817 року зьмяшчалася скульптура Езуса Назарэцяніна^[1]. Такі ж разьвязак мелі алтары ў крылах трансэпта (Сьвятога Антонія і Беззаганнага Зачацьця Найсьвяцейшай Панны Марыі). Пад касьцёлам была крыпта-пахавальня Тышкевічаў, на алтарнай сьцяне знаходзілася ўкрыжаваньне^[2].

Галерэя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Старыя здымкі і графіка
М. Янушэвіч, 1850 р.
Я. Тышкевіч, 1873 р.
1906 р.
1914 р.

1914 р.
1921 р.
да 1941 р.
да 1941 р.

23.07.1941 р.
23.07.1941 р.
да 1950-х рр.
Помнік гр. Тышкевічу каля касьцёла, да 1950-х рр.

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

^ ^а ^б ^в Касцёл св. Казіміра ў Лагойску. «Віртуальны музей горада Лагойска». Праверана 13 кастрычніка 2010 г.
^ ^а ^б ^в ^г Кулагін А. Каталіцкія храмы Беларусі. — Менск, 2008. С. 430.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Кулагін А. Каталіцкія храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік / А. Кулагін; фатограф А. Дыбоўскі. — 2-е выд. — Менск: БелЭн, 2008. — 488 с.: іл. ISBN 978-985-11-0395-5.

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Касцёл св. Казіміра ў Лагойску. «Віртуальны музей горада Лагойска». Праверана 1 студзеня 2011 г.
Старыя фатаздымкі Касьцёла Сьвятога Казімера. «Віртуальны музей горада Лагойска». Праверана 26 студзеня 2011 г.
Лагойск: Касьцёл Сьвятога Казімера. Radzima.org. Праверана 1 студзеня 2011 г.

[museum-1] а ^б ^в Касцёл св. Казіміра ў Лагойску. «Віртуальны музей горада Лагойска». Праверана 13 кастрычніка 2010 г.

[kulahin-2] а ^б ^в ^г Кулагін А. Каталіцкія храмы Беларусі. — Менск, 2008. С. 430.

[1]

[2]