Дыямэд
| Дыямэд | |
| Міталёгія | старажытнагрэцкая міталёгія |
|---|---|
| Плоць | мужчынская[d] |
| Бацька | Тыдэй[d] |
| Маці | Deipyle[d] |
| Дзеці | Diomedes[d] |
 Diomedes ў Вікісховішчы | |
Дыямэ́д (па-старажытнагрэцку: Διομήδης, літаральна «разумны нібы бог») — легендарны старажытнагрэцкі герой. Валадар Аргасу. Удзельнік пахода эпігонаў і Траянскай вайны.
Раньняе жыцьцё[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Згодна міталягічнай традыцыі, Дыямэд паходзіў ад нашчадка калідонскага трону Тыдэя і прынцэсы Дэпілы, дачкі Адраста з Аргасу. Выхоўваўся ў Аргасе. Калі Дыямэд быў яшчэ малым, ягоны бацька Тыдэй загінуў пры нападзе на Тэбы. Каб адпомсьціць за Тыдэя, Дыямэд стаў адным з эпігонаў.
Паход эпігонаў на Тэбы скончыўся сьмерцю Эгіялея, сына Адраста. Адраст памёр ад гора. Такім чынам, Дыямэд застаўся адзіным прэтэндэнтам на сталец Аргасу. Дзеля падмацаваньня сваіх правоў герой ажаніўся з Эгіялеяй, дачкой Эгіялея. Стаўшы ўладаром, ён умешваўся ў справы Калідона, адкуль выгнаў Тэрсыта.
Траянская вайна[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Дыямэд уваходзіў у лік жаніхоў Алены Цудоўнай і быў прывязаны клятвай дапамогі Мэнэляю. Пасьля выкраданьня Алены Парысам быў вымушаны браць удзел у Траянскай вайне. Ягоны флёт з 80 караблёў быў другім паводле ліку пасьля флёта Агамэмнана.
Дыямэд — адзін з найбольш слынных герояў «Іліяды», другі наймагутнейшы ахейскі воін пасьля Ахіла. Ягонай заступніцай была багіня Атэна. Дасьпехі Дыямэда выкаваў бог Гефэст. У баі ледзь не забіў Энэя, параніў двух алімпійскіх багоў Афрадыту і Арэса, што змагаліся на баку траянцаў, двойчы нападаў на Апалёна. Падчас уварваньня траянцаў у ахейскі лягер быў паранены і знаходзіўся на караблі. Паводле Гамэра, блізкім сябрам Дыямэда быў Адысэй. Не зважаючы на кпіны з боку Агамэмнана, ніколі не супрацьстаяў правадыру ахейцаў, удзельнічаў у прымірэньні Агамэмнана і Ахіла. У рытуальных гульнях па сьмерці Патрокла выйграў трыножнік, які потым захоўваўся ў Дэльфах.
У іншых творах Траянскага цыклю апавядаецца, што Дыямэд поруч з Адысэям выкралі з Троі статую Паляды. На гульнях па сьмерці Ахіла здабыў перамогу ў спаборніцтва ў бегу. Дыямэд знаходзіўся знутры Траянскага каня і забіў шмат траянцаў падчас штурму Троі. Разам з Нэстарам пакінуў Трою раней за іншых грэцкіх правадырооў, таму шчасна дабраўся да Аргасу.
У Італіі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Афрадыта не прабачыла Дыямэда за раненьне. Пакуль ён змагаўся пад Трояй, яна падманам прывабіла ягоную жонку Эгіялею завесьці палюбоўнікаў. Па вяртаньні Дыямэда яна не пусьціла мужа ў Аргас. Засмучаны Дыямэд перабраўся ў Этолію, а адтуль — у Апулію, дзе змагаўся супраць мэсалійцаў. Вэргіліюс у «Энэідзе» паведамляў, што Дыямэд адмовіўся ваяваць супраць Энэя, калі даведаўся пра высадку траянцаў у Ляцыё.
Грэкі і рымляне лічылі, што Дыямэд заснаваў у Італіі некалькі гарадоў, у тым ліку Брындызі, Вэнафра, Сан-Сэвэра і Каноза-дзі-Пульля.
Шанаваньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Дыямед — адзін зь нешматлікіх старажытнагрэцкіх мітычных герояў, які на ўзор Гэраклу і Тэсэю, меў свой культ шанаваньня. Цэнтры ахвярапрынашэньняў Дыямэду месьціліся пераважна на Кіпры, ва ўсходняй частцы Адрыятыкі, на астравах Палагружа.