Ангельская мова ва Ўкраіне

Закон Украіны
	«Аб прымяненьні анґельскай мовы ва Ўкраіне»
	па-ўкраінску: Про застосування англійської мови в Україні
Вярхоўная Рада Ўкраіны
Нумар	3760-IX
Юрысдыкцыя	Украіна
Прыняцьце	Вярхоўнай Радай Ўкраіны; 4 чэрвеня 2024
Падпісаньне	прэзыдэнтам Украіны; 27 чэрвеня 2024

Анґельская мова належыць да моваў міжнародных зносін ва Ўкраіне нараўне зь дзяржаўнай мовай.

На анґельскай мове ў Украіне абавязаны валодаць некаторыя дзяржслужачыя, ваеннаслужачыя, працаўнікі мытнай, падатковай альбо экстраных службаў. Акрамя таго, анґельская мова зьяўляецца абавязковай у адукацыйных установах, культурна-мастацкіх установах, мэдычнай сфэры й іншых грамадзкіх сфэрах жыцьця.

Гісторыя

Ва Ўкраіне існуюць абавязковыя іспыты, якія вызначаюць узровень анґельскай мовы ў навучэнцаў і студэнтаў, у прыватнасьці, дзяржаўная выніковая атэстацыя (ДВА), вонкавае незалежнае ацэньваньне (ВНА) і адзіны ўступны іспыт (АЎІ). На дзяржаўных пасадах узровень анґельскай мовы будзе вызначацца па агульнаэўрапэйскіх кампэтэнцыях валоданьня замежнай мовай (стандарт CEFR^[1]). Для вайскоўцаў – па стандарце НАТА STANAG 6001.^[2]

Закон Украіны «Аб прымяненьні анґельскай мовы ва Ўкраіне»

У жніўні 2022 году Міністэрства культуры й інфармацыйнай палітыкі Ўкраіны распрацоўвала законапраект аб асаблівым статусе анґельскай мовы ва Ўкраіне як мове міжнародных зносін.^[3]^[4] 17 чэрвеня 2023 г. прэм’ер-міністар Дзяніс Шмігаль паведамляў, што Кабінэт Міністраў Украіны рыхтуе законапраект, які замацуе анґельскую мову міжнародных зносін. Адпаведны законапраект быў ініцыяваны прэзыдэнтам Украіны Ўладзімірам Зяленскім і зарэгістраваны 28 чэрвеня 2023 году.

22 лістапада 2023 году Вярхоўная Рада Ўкраіны прыняла ў першым чытаньні законапраект.

4 чэрвеня 2024 г. Вярхоўная Рада Ўкраіны прагаласавала ў другім чытаньні за законапраект аб прымяненьні анґельскай мовы ва Ўкраіне. 26 чэрвеня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі падпісаў законапраект, які афіцыйна замацаваў анґельскую мову як адну з моваў міжнародных зносін ва Ўкраіне.^[5]

Закон вызначае катэгорыі пасад, кандыдаты на якія павінны валодаць анґельскай мовай, і рэгулюе асаблівасьці яго выкарыстаньня ў працы органаў дзяржаўнай улады, мясцовага самакіраваньня, падразьдзяленьняў экстранай дапамогі, на мяжы, у сфэрах адукацыі, транспарту й аховы здароўя. Закон вызначае пералік пасад, для якіх устаноўлены патрабаваньні аб абавязковым валоданьні анґельскай мовай, у прыватнасьці:

абслужачых катэгорыі «А» (дзяржсакратар Кабміна й яго намесьнікі й да т.п.),
”Б” (кіраўнікі структурных падразьдзяленьняў дзяржаўных органаў і іх намесьнікі й да т.п.),
і ”В” (дзяржаўныя службовыя асобы, якія не ўвайшлі ў папярэднія дзьве катэгорыі);
старшыні мясцовых дзяржадміністрацый і іх намесьнікі;
вайскоўцы афіцэрскага складу, служачыя па кантракце;
паліцыянты сярэдняга й вышэйшага складу, кіраўнікі іншых праваахоўных органаў, пералік якіх вызначыць Кабмін;
пракуроры;
працаўнікі мытнай і падатковай службаў;
кіраўнікоў, членаў выканаўчага органа, членаў наглядальнай рады ( рады дырэктараў ) і іншых службовых асобаў дзяржаўных прадпрыемстваў, гаспадарчых таварыстваў, у статутным капітале якіх больш за 50 % акцый (долей) належаць дзяржаве;
кіраўнікоў дзяржаўных навуковых установаў;
кіраўнікоў установаў вышэйшай адукацыі;
у галіне адукацыі й навукі.

Акрамя таго, асобам, якія валодаюць анґельскай мовай на ўзроўні не ніжэй В2, устанаўліваецца надбаўка ў памеры 10% службовага акладу. Арганізацыю правядзеньня іспыту на вызначэньне ўзроўню валоданьня анґельскай мовай будзе праводзіць Дзяржаўная служба якасьці адукацыі Ўкраіны. Іспыт можна здаваць неабмежаваную колькасьць разоў, але ня больш за адзін раз у чатыры месяцы.^[6]

Дзяржава таксама будзе садзейнічаць прымяненьню анґельскай мовы ў сфэры культуры. Гэтыя нормы распаўсюджваюцца таксама на інфармацыйныя матэрыялы аб культурна-мастацкіх і відовішчных імпрэзах, інфармацыю аб музэйных прадметах, музэйных калекцыях і музэйных зборах, дакумэнтах Нацыянальнага архіўнага фонду, якія дэманструюцца ў дзяржаўных і камунальных музэях, архіўных установах і на выставах.^[6]

У сфэры аховы здароўя закон прадугледжвае магчымасьць аказаньня мэдычных паслуг на анґельскай мове па просьбе іншаземцаў, а таксама наяўнасьць інфармацыі аб мэдычных установах на анґельскай мове. Акрамя таго, установы аховы здароўя павінны дублавацца на анґельскай мове.^[6]

Дзяржава таксама будзе спрыяць прымяненьню анґельскай мовы ў сфэры культуры. Гэтыя нормы распаўсюджваюцца таксама на інфармацыйныя матэрыялы аб культурна-мастацкіх і відовішчных імпрэзах, інфармацыю аб музэйных прадметах, музэйных калекцыях і музэйных сходах, дакумэнтах Нацыянальнага архіўнага фонду, якія дэманструюцца ў дзяржаўных і камунальных музэях, архіўных установах і на выставах.^[6]

Таксама інфармацыя па анґельску павінна разьмяшчацца ў інфармацыйна-арыентацыйных паказальніках аб турыстычных рэсурсах Украіны, а таксама ў аэрапортах, марскіх і рачных партах, у транспартных сродках, якія ажыцьцяўляюць міжнародныя перавозкі, на чыгуначных вакзалах, аўтавакзалах інфармацыя павінна дублявацца на анґельскай.^[6]

Кінатэатры

Паводле першай вэрсыі законапраекта, доля анґельскамоўных фільмаў, якія дэманструюцца ў кінатэатрах на мове арыгінала з украінскімі субтытрамі, у 2025 годзе павінна складаць 50%, у 2026 годзе — 75%, з 2027 — 100%. Пасьля ўнясеньня ў Вярхоўную Раду законапраекта аб статусе анґельскай мовы ў грамадзтве пачаліся вострыя дыскусыі па шэрагу яго палажэньняў, у прыватнасьці, па дубляжы.

Упаўнаважаны па абароне дзяржаўнай мовы Тарас Крэмень заявіў, што «спробы прымяніць ва Ўкраіне рэжым двухмоўя неканстытуцыйныя».^[7] Ён спасылаецца на рашэньне Канстытуцыйнага суда ад 14 ліпеня 2021 году, у якім гаворыцца, што ніводзін грамадзянін Украіны «не абавязаны валодаць іншай мовай, чым дзяржаўная», а любая пагроза нацыянальнай мове «азначае пагрозу нацыянальнай бясьпецы».^[8] У сваю чаргу віцэ-прэм’ер па інавацыях, разьвіцьцю адукацыі, навукі й тэхналёгій - міністар лічбавай трансфармацыі Ўкраіны Міхаіл Фёдараў лічыў паступовую адмову ад украінскага дубляжу карысным, бо гэта дапаможа разьвіць украінскі кінэматограф, зьявіцца больш «топавых ўкраінскіх стужак», а прагляд фільмаў у кінатэатрах на мове арыгінала «прапампуе скілы» украінцаў па веданьні анґельскай мовы.^[9]

Адразу ж на сайце прэзыдэнта Ўкраіны была зарэгістраваная электронная пэтыцыя з просьбай перагледзець становішча законапраекта аб статусе анґельскай мовы ў частцы дэманстрацыі анґламоўных фільмаў без украінскага дубляжу, які набраў 9 ліпеня больш за 25 тысячаў.^[10] Падобная пэтыцыя была створана й на сайце Кабінэта міністраў Украіны.^[11]

3 ліпеня 2023 году намесьнік старшыні Камітэта Вярхоўнай Рады па гуманітарнай і інфармацыйнай палітыцы Яўгенія Краўчук паведаміла, што нормы законапраекта, якія тычацца дубляжу фільмаў у кінатэатрах дапрацуюць.^[12]

Грамадзкі зьвяз ”Кааліцыя Рэанімацыйны Пакет Рэформ” заклікаў Вярхоўную Раду выключыць з законапраекта № 9432 нормы, якія тычацца кіно й тэлебачаньня.^[13]

26 ліпеня 2023 году Цэнтар Разумкова апублікаваў апытаньне, паводле якога 55% украінцаў выказаліся за прагляд анґельскамоўных фільмаў з украінскім дубляжам, а толькі 8% рэспандэнтаў аддалі б перавагу прагляду на анґельскай мове з украінскімі субтытрамі, яшчэ 2% - прагляду проста анґельскай мове и 7% – на расейскай мове.^[14]

Пры прыняцьці законапраекта ў першым чытаньні была канфіскавана норма, якая адмяняе ўкраінскі дубляж анґельскіх фільмаў.^[15] Аднак у Вярхоўнай Радзе Ўкраіны яго зьнялі з парадку дня з-за ўжо новай папраўкі аб дубляжы фільмаў, якая тычылася суадносін паміж фільмамі, якія дублююцца на ўкраінскай мове з анґельскай мовай, да тых фільмаў, якія могуць дэманстравацца на мове арыгінала, на ўзроўні 50 на 50. працэнтаў.^[16]

У адпаведнасьці з ужо дзеючым Законам Украіны «Аб прымяненьні анґельскай мовы ў Украіне» дзейнічаюць квоты, якія дапускаюць толькі да 10% сэансаў на анґельскай мове (без зьменаў).^[17] Таксама ўрад пакрывае кінатэатрам зь дзяржаўнага бюджэту сэансы, дзе фільмы дэманструюцца не на ўкраінскай, а на анґельскай мове.^[18]

Дасьледаваньне

Паводле вынікаў анляйн дасьледаваньня, якое таксама праводзілі TNS у праекце Ўкраіна Speakіng, за 2015 год «вывучалі анґельскую 89%, але толькі 18% украінцаў валодаюць ім на ўзроўні вышэй сярэдняга».

Згодна зь індэксам валоданьня анґельскай мовай (EF EPІ) за 2023 год, Украіна знаходзіцца на 45-м месцы (сярод 113 краін), што адпавядае сярэдняму ўзроўню.^[19]

Глядзіце таксама

Крыніцы

Вонкавыя спасылкі

Пра прымяненне англійської мови в Україні... | ад 04.06.2024 № 3760-IX (rada.gov.ua)
EF English Proficiency Index 2023, Electronic resource: http://www.ef.edu/epi/

[1] The CEFR Levels - Common European Framework of Reference for Languages (CEFR) - www.coe.int

[2] Англійська мова стане обов'язковою в Україні: що зміниться

[3] МКІП працює над проєктом закону про особливий статус англійської мови в Україні

[4] Мінкульт розробляє законопроєкт про особливий статус англійської мови

[5] Зеленський підписав закон про застосування англійської мови в Україні

[:1-6] а ^б ^в ^г ^д Англійській мові надали офіційний статус мови міжнародного спілкування в Україні: Рада ухвалила законопроєкт | УНН

[7] Мовний омбудсмен критикує проєкт Зеленського про англійську – DW – 04.07.2023

[8] В уряді пояснили переваги відмови від дубляжу фільмів – DW – 01.07.2023

[9] В уряді пояснили переваги відмови від дубляжу фільмів – DW – 01.07.2023

[10] Українці просять залишити дубляж в кіно державною - петиція – DW – 09.07.2023

[11] Петиція із закликом залишити український дубляж набрала 25 тисяч голосів, тепер її розгляне уряд — Delo.ua

[:22-12] Новини України: Дубляж фільмів: у Раді доопрацюють пункт законопроєкту про англійську мову

[13] Буняк (2023-07-12) Коаліція РПР закликала Раду вилучити із законопроєкту про англійську мову норми, що стосуються кіно й телебачення

[14] Більше ніж половина українців хоче дивитися фільми з українським дубляжем — опитування

[15] ВР схвалила за основу закон про англійську мову: дубляж буде – DW – 22.11.2023

[:222-16] Новини України: Дубляж фільмів: у Раді доопрацюють пункт законопроєкту про англійську мову

[:02-17] Чи постраждає український дубляж в кіно від закону про англійську мову

[:23-18] Новини України: Дубляж фільмів: у Раді доопрацюють пункт законопроєкту про англійську мову

[19] EF EPI | EF English Proficiency Index | EF United States

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]