Эмілі Дыкінсан

	Эмілі Дыкінсан
	Emily Elizabeth Dickinson
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні	Emily Elizabeth Dickinson
Нарадзілася	10 сьнежня 1830[…]; Амгэрст[d], Гэмпшыр[d], Масачусэтс, ЗША;
Памерла	15 траўня 1886[…] (55 гадоў); Амгэрст[d], Гэмпшыр[d], Масачусэтс, ЗША;
Пахаваная	Amherst West Cemetery[d];
Бацькі	Эдўард Дыкінсан[d]; Эмілі Норкрас[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	паэтка
Гады творчасьці	1860—1886
Жанр	паэзія
Мова	ангельская мова
Дэбют	«Poems by Emily Dickinson»
Узнагароды	Нацыянальная жаночая заля славы[d] (1973)
	Эмілі Дыкінсан у Вікісховішчы
	https://www.emilydickinson.org/

Э́мілі Элі́забэт Ды́кінсан (па-ангельску: Emily Elizabeth Dickinson; 10 сьнежня 1830 году, Амгэрст, Масачусэтс — 15 траўня 1886 году, там жа) — амэрыканская паэтка.

Біяграфія

Эмілі нарадзілася другой з трох дзяцей у пурытанскай сям’і Эдуарда Дыкінсана, багатага адваката, кангрэсмэна, і Эмілі Норкрас. Дзедам Эмілі быў Самюэль Фаўлер Дыкінсан, заснавальнік Коледжу Амгэрст. У доме Дыкінсанаў прытрымліваліся строгіх пратэстанцкіх правілаў. Эмілі наведвала пачатковую школу на Плэзэнт Стрыт, у 1840 годзе паступіла разам зь сястрой у Коледж Амгэрст, які за два гады да гэтага стаў прыймаць дзяўчынак. У каледжы Эмілі вывучала ангельскую мову, латынь, літаратуру, батаніку, геалёгію, псыхалёгію і арыфмэтыку. Скончыла каледж у 1847 годзе, а потым, з 10 жніўня да 25 сакавіка 1848 году, вучылася ў жаночай сэмінарыі Маўнт-Холіноўк, у 16 км ад Амгэрсту. Прычыны яе сыходу з сэмінарыі невядомыя. Пасьля сэмінарыі Эмілі вярнулася ў бацькоўскі дом. Да канца жыцьця Эмілі Дыкінсан так і ня выйшла замуж і засталася ў доме бацькоў^[9]. Родны горад Амгэрст Эмілі пакідала толькі некалькі разоў для падарожжаў у Філадэлфію, Вашынгтон і Бостан. Пісаць вершы яна пачала ў 30 гадоў. У 1862 годзе Эмілі даслала некалькі сваіх вершаў у выдавецтва «Atlantic Monthly», але рэдактар Томас Хігінсан адмовіўся іх друкаваць па прычыне неадпаведнасьці прынятым стандартам вершаў таго часу. Аднак яны пасябравалі і яшчэ шмат гадоў яны перапісваліся, у лістах Хігінсан даваў парады Дыкінсан ў справах паэзіі.

У гады жыцьця Эмілі Дыкінсан было надрукавана толькі сем яе вершаў. Пасьля яе сьмерці 15 траўня 1886 году яе малодшая сястра Лавінія знайшла ў закрытай на ключ шафе рукапісы 1775 вершаў Эмілі.

Лавінія папрасіла дапамогі ў выданьні вершаў сястры ў Мэйбэль Люміс Тод, жонкі мясцовага прафэсара астраноміі, таленавітай мастачкі і сяброўкі Эмілі. Пасьля шматлікіх спробаў і пры дапамозе Томаса Хігінсана атрымалася выдаць творы Эмілі (у 1890 годзе), але вершы былі адрэдагаваны, каб дапасаваць іх да прынятых у той час эстэтычных правілаў для вершаў. Публікацыя некаторых зь вершаў была адхілена з-за асьцярогі публічнага меркаваньня. Аднак, нягледзячы на асьцярогі, вершы хутка атрымалі папулярнасьць. Толькі ў 1955 годзе быў надрукаваны поўны збор твораў паэткі^[10]. Гэта дапамагло грамадзкасьці больш поўна ацаніць мэдытатыўную лірыку творчасьці Эмілі, а аўтарка была прызнана як самая таленавітая амэрыканская паэтка^[11].

Вершы Эмілі Дыкінсан ня маюць аналягаў у паэзіі таго часу. Іх радкі кароткія, назвы, як правіла, адсутнічаюць, і часта сустракаюцца незвычайная пунктуацыя і выкарыстаньне загалоўных літар. Шматлікія яе вершы ўтрымліваюць матывы неўміручасьці і сьмерці, гэтыя ж сюжэты ёсьць і ў яе лістах да сяброў.

У Рэспубліцы Беларусь сярод аўтараў дасьледчыцкіх работ пра Эмілі Дзікінсан вылучаюцца: Т. Я. Аўтуховіч (Гродна)^[12], Т. Я. Камароўская (Мінск)^[13], В. І. Гутар (Гродна)^[14], Е. М. Мірошнікава (Мінск)^[15], Ю. С. Пятачкоў (Мінск)^[16] і інш.

На беларускую мову вершы Дзікінсан перакладалі Рыгор Барадулін, Андрэй Хадановіч, Макс Шчур^[17].

Крыніцы

^ ^а ^б Emily Dickinson // Internet Broadway Database (анг.) — 2000.
^ ^а ^б Emily Elizabeth Dickinson // Internet Broadway Database (анг.) — 2000.
^ ^а ^б Emily Dickinson // Інтэрнэт-база зьвестак фантастыкі (анг.) — 1995.
^ ^а ^б ^в ^г ^д ^е https://www.biography.com/people/emily-dickinson-9274190
^ ^а ^б Архіў гістарычных запісаў — 1808.
^ http://asteria.fivecolleges.edu/findaids/amherst/ma167.html
^ Blain V., Grundy I., Clements P. The Feminist Companion to Literature in English (анг.): Women Writers from the Middle Ages to the Present — 1990. — P. 291.
^ Dickinson, Emily, 1830-1886 // CONOR.SI
^ http://www.bielarus.org/open.php?n=530&a=12 Bielarus.org №530
^ Bielarus.org №530
^ Bloom (1999), 9; Ford (1966), 122.
^ Автухович, Т.Е. Индивидуально-творческое преломление романтической парадигмы в поэзии Ф. И. Тютчева и Э. Дикинсон / Т. Е. Автухович // Славянскія літаратуры ў кантэксце сусветнай: матэрыялы IX міжнароднай навуковай канферэнцыі, прысвеч. 70-годдзю філалагічнага факультэта БДУ, Мінск, 15 — 17 кастрычніка 2009 г.: у 2 ч. Ч. 2. — Мінск: Выдавецкі цэнтр БДУ, 2010. — С. 146—152.
^ Комаровская, Т.Е. «…мои друзья — Холмы… и Солнечный закат…» Литературный портрет Эмили Дикинсон / Т. Е. Комаровская // «Всемирная литература», 2000. — № 9. — С. 156—163.
^ Гутар, О.И. «Письмо Миру» Эмили Дикинсон: проблема интерпретации и перевода (версии А. Гаврилова и А. Ходановича) / Е. Ф. Карский и современное языкознание: материалы XII междунар. науч. чтений (Гродно, 20 — 21 мая 2010 г.) ГрГУ им. Я. Купалы; редкол.: М. И. Конюшкевич, А. В. Никитевич. — Гродно: ГрГУ, 2011. — 507 с.
^ Мирошникова, Е.М. Эмили Дикинсон и Кристина Россетти: общее и особенное / Е. М. Мирошникова // Сборник работ 70-й научной конференции студентов и аспирантов Белорусского государственного университета, 15 — 18 мая 2013 г., Минск: В 3 ч. Ч. 2. — Минск, 2013. — С. 131—135.
^ Пятачков, Ю.С. Немецкая классическая философия и философские учения Востока как основа поэтического творчества Ф. И. Тютчева и Э. Э. Дикинсон: магистерская диссертация [Текст] / Ю. С. Пятачков. — Минск, БГПУ, 2014. — 88 с.
^ Эмілі Дыкінсан(недаступная спасылка)

Літаратура

Дикинсон Э. Стихотворения. Письма. М. Изд-во «Наука». 2007

Беларускія пераклады

Выбраная лірыка / Эмілі Дыкінсан. — Мінск : Зміцер Колас, 2017. — 84, [1] с. — (Паэты планеты).

Вонкавыя спасылкі

[_f1392e85aadd76f0-1] а ^б Emily Dickinson // Internet Broadway Database (анг.) — 2000.

[_ef5b1c205302fa44-2] а ^б Emily Elizabeth Dickinson // Internet Broadway Database (анг.) — 2000.

[_bca11f285f408632-3] а ^б Emily Dickinson // Інтэрнэт-база зьвестак фантастыкі (анг.) — 1995.

[_908203713df2cb61-4] а ^б ^в ^г ^д ^е https://www.biography.com/people/emily-dickinson-9274190

[_40788f36222d45d2-5] а ^б Архіў гістарычных запісаў — 1808.

[_c8f9972f4961b363-6] ttp://asteria.fivecolleges.edu/findaids/amherst/ma167.html

[_69b7868c982c0cef-7] Blain V., Grundy I., Clements P. The Feminist Companion to Literature in English (анг.): Women Writers from the Middle Ages to the Present — 1990. — P. 291.

[_79922a2667f05334-8] Dickinson, Emily, 1830-1886 // CONOR.SI

[9] ttp://www.bielarus.org/open.php?n=530&a=12 Bielarus.org №530

[10] Bielarus.org №530

[Bloo9-11] Bloom (1999), 9; Ford (1966), 122.

[12] Автухович, Т.Е. Индивидуально-творческое преломление романтической парадигмы в поэзии Ф. И. Тютчева и Э. Дикинсон / Т. Е. Автухович // Славянскія літаратуры ў кантэксце сусветнай: матэрыялы IX міжнароднай навуковай канферэнцыі, прысвеч. 70-годдзю філалагічнага факультэта БДУ, Мінск, 15 — 17 кастрычніка 2009 г.: у 2 ч. Ч. 2. — Мінск: Выдавецкі цэнтр БДУ, 2010. — С. 146—152.

[13] Комаровская, Т.Е. «…мои друзья — Холмы… и Солнечный закат…» Литературный портрет Эмили Дикинсон / Т. Е. Комаровская // «Всемирная литература», 2000. — № 9. — С. 156—163.

[14] Гутар, О.И. «Письмо Миру» Эмили Дикинсон: проблема интерпретации и перевода (версии А. Гаврилова и А. Ходановича) / Е. Ф. Карский и современное языкознание: материалы XII междунар. науч. чтений (Гродно, 20 — 21 мая 2010 г.) ГрГУ им. Я. Купалы; редкол.: М. И. Конюшкевич, А. В. Никитевич. — Гродно: ГрГУ, 2011. — 507 с.

[15] Мирошникова, Е.М. Эмили Дикинсон и Кристина Россетти: общее и особенное / Е. М. Мирошникова // Сборник работ 70-й научной конференции студентов и аспирантов Белорусского государственного университета, 15 — 18 мая 2013 г., Минск: В 3 ч. Ч. 2. — Минск, 2013. — С. 131—135.

[16] Пятачков, Ю.С. Немецкая классическая философия и философские учения Востока как основа поэтического творчества Ф. И. Тютчева и Э. Э. Дикинсон: магистерская диссертация [Текст] / Ю. С. Пятачков. — Минск, БГПУ, 2014. — 88 с.

[17] Эмілі Дыкінсан(недаступная спасылка)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

Нарматыўны кантроль
Міжнародныя	FAST МІСН VIAF WorldCat
Нацыянальныя	Нарвэгія Чылі Гішпанія Францыя Зьвесткі НБФ Каталёнія Нямеччына Італія Ізраіль Фінляндыя Бэльгія ЗША Швэцыя Латвія Японія Чэхія Аўстралія Грэцыя 2 Карэя Харватыя Нідэрлянды Польшча Партугалія Ватыкан
Навуковыя	CiNii
Артысты	MusicBrainz ULAN
Асобы	Нямецкія біяграфіі Trove 2
Іншыя	НУАД SNAC IdRef