Дынастыя Цын

Вялікая Цынская імпэрыя 大清國
← 1644—1912 [[Рэспубліка Кітай|→]]   [[Манголія|→]]   [[Тыбэт|→]]
Сьцяг Герб
Цынская імпэрыя ў 1892 годзе
Афіцыйная мова	маньчжурская, кітайская, мангольская, тыбэцкая

Дынастыя Цын ці Імпэрыя Цын (па-маньчжурску: , па-кітайску: 清朝) — шматнацыянальная імпэрыя, якая была створана маньчжурамі й імі кіравалася. Згодна з традыцыйнай кітайскай гісторыяграфіяй — апошняя дынастыя манархічнага Кітая. Была заснавана ў 1616 годзе маньчжурсім клянам Айсын Гёро на тэрыторыі Маньчжурыі, на сёньня яна завецца паўночна-ўсходнім Кітаем. Меньш чым праз 30 гадоў пад ейнай уладаю апынуўся ўвесь Кітай і частка Сярэдняй Азіі.

Першапачаткова дынастыя звалася як «Цзын» (金 — золата), але пазьней назва была зьменена на «Цын» (清 — «чысты») у 1636 годзе. У першай палове XVIII стагодзьдзя цынскаму ўраду атрымалася наладзіць дастаткова эфектыўнае кіраваньне краінай, адным з вынікаў гэтага было тое, што Кітай зьяўляўся краінай з найвышэйшым паказчыкам павелічэньня колькасьці насельніцтва. Цынскі двор праводзіў палітыку самаізаляцыі, што, нарэшце, прывяло да таго, што ў XIX стагодзьдзі Кітай, які ўваходзіў у склад імпэрыі, быў сілком адчынены заходнім дзяржавам і пераўтварыўся ў паўкаляніяльную краіну.

У наступным супрацоўніцтва з заходнімі дзяржавамі дапамагло дынастыі пазьбегнуць паразы ў часы паўстаньня тайпінаў, праводзіць адносна пасьпяховую мадэрнізацыю краіны й такім чынам праіснаваць да пачатку XX стагодзьдзя, аднак і зьявілася чыньнікам росту нацыяналістычных (антыманчжурскіх) настрояў.

У выніку Сіньхайскай рэвалюцыі 1911 года імпэрыя Цын была ліквідавана, а краіны, якія ў яе ўваходзілі, атрымалі права на самавызначэньне. Кітай стаў рэспублікай, а ўдава імпэратара 12 лютага 1912 года адмовілася ад стальца ад імя свайго малалетняга сына Пу І.

Вонкавыя спасылкі

Дынастыя Цын — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

• Compton's Living Encyclopedia (1995–2008). "Chinese Cultural Studies: Concise Political History of China."  (анг.)
• "History of China" from the University of Maryland web site.  (анг.)
• "Qing art of the reigns of the Kangxi, Yongzhen and Qianlong Emperors."  (анг.)
• Section on the Ming and Qing dynasties of "China's Population: Readings and Maps."  (анг.)
• "Short History & Time-Line of the Qing Dynasty."  (анг.)
• Kangxi Emperor  (анг.)
• Extensive notes on William Mesny, Qing general, author and plant collector, and his family tree  (анг.)