Элізабэт Бадэнтэр

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Элізабэт Бадэнтэр
Élisabeth Badinter
Імя пры нараджэньні па-француску: Élisabeth Bleustein[1]
Дата нараджэньня 5 сакавіка 1944 (79 гадоў)
Месца нараджэньня Булонь-Білянкур, Францыя
Кірунак фэмінізм, рэспубліканізм
Значныя ідэі Міт мацярынства: гістарычны агляд мацярынскага інстынкту[d]
Аказалі ўплыў Сымона дэ Бавуар, Мары Жан Антуан Нікаля Кандарсэ

Элізабэ́т Бадэнтэ́р (па-француску: Élisabeth Badinter; 5 сакавіка 1944 году, Булёнь-Білянкур, Францыя) — француская мысьлярка, філёзафка, фэміністка, пісьменьніца.

Жыцьцяпіс[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Элізабэт Бадзінтэр нарадзілася ў Булонь-Білянкуры 5 сакавіка 1944 г., зьяўляецца дачкой Марсэля Блюштэйна-Бланшэ (1906-1996), заснавальніка групы Publicis, і Сафі Ваян (1916-1999), выкладніцы ангельскай мовы[2]. У яе былі дзьве сястры: першая, Мары-Франсуаза (1940-1968), жонка паэта Мішэля Рашлена (1933-2012) да разводу ў 1964 годзе; другая, Мішэль (1946-2013), жонка Поля Бялеша-Даніноса[3].

Элізабэт Бадзінтэр спачатку была студэнткай Эльзаскай школы (École Alsacienne), потым вывучала філязофію ў Сарбоне. Яна атрымала дыплём па спэцыяльнасьць "філязофія"[4].

Э. Бадэнтэр выкладала ў Парыскай палітэхнічнай школе[5].

Акрамя гэтага зьяўляецца надзвычай удалай бізнэс-кабетай: узначальвае рэвізійную раду магутнай мэдыягрупы «Publicis», дзе валодае 10,16% акцыяў[6]. З 1966 году ў шлюбе з Рабэрам Бадэнтэрам, адвакатам, былым міністрам, палітыкам і эсэістам[7].

З 1980 года яна пачала кар'еру пісьменьніцы і эсэісткі. Ейныя эсэ пра эпоху Асьветніцтва, а таксама ейныя літаратурныя біяграфіі апублікаваныя ў выдавецтвах Флямарыён, Адыль Жакоб, Ашэт і інш[8].

Э. Бадэнтэр — мэдыйная фігура, яна ахвотна ўдзельнічае ў публыічных дыскусіях.

Фэмінізм[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Э. Бадэнтэр - аўтарка шматлікіх гістарычных і філязофскіх эсэ, прысьвечаных жаночаму пытаньню, мацярынству і ідэям францускага рэспубліканізму. Спэцыялістка па эпохе Асьветніцтва. Актыўная публіцыстка-змагарка за ідэі сьвецкага рэспубліканізму. Працягвае ідэі ўнівэрсалісцкага фэмінізму, натхнённага ідэямі Кандарсэ, а ў 20 стагодзьдзі ідэямі Сымоны дэ Бавуар. Зьяўляецца найбольш прынцыповай, але не сьляпой і вельмі крытычнай пасьлядоўніцай бавуарызму[9]. У 21 стагодзьдзі Э. Бадэнтэр фактычна ўзначальвае францускі гэтак званы ўнівэрсаліцскі рэспубліканскі фэмінізм. Прынцыпова адасабляе своесаблівы шлях францускіх, эўрапейскіх кантынэнтальных фэміністак і фэміністаў ад амэрыканскай ці англа-саксонскай мадэлі дыфэрэнцыялісцкага фэмінізму, які амаль не інтэгруе ў свае кола мужчынаў. Для Э. Бадэнтэр фэмінізм — справа як мужчынаў, так і жанчынаў[10].

Яна выступала і выступае за гей- і лесьбі-шлюб, ці шлюб для ўсіх, за дапаможныя рэпрадукцыйныя тэхналёгіі[11] і сурагатнае мацярынства[12]. Яна прынцыпова абараняе права на аборт, якое, па яе словах, зьяўляецца «велізарным крокам да канца адчужэньня жанчыны»[13].

Цытаты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

«Фэмінізм — гэта рэвалюцыя

без гулагаў, ані шпіцрутэнаў»[14].

«Дзіцёнак — найлепшы хаўрусьнік

мужчынскага дамінаваньня»[15].

«Ці ня лепей замест матчынага інстынкту гаварыць

пра надзвычайны сацыяльны прымус на кабетаў,

які заключаецца  ў тым,  што кабеты могуць

раскрыцца хіба ў мацярынстве?»[16]

Бібліяграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Сярод твораў варта прыгадаць наступныя (ніводны дасюль не перакладаўся на беларускую мову):

  • «І ў дадатак каханьне: гісторыя мацярынскага інстынкту ў 17-20 стст.» (L’Amour en plus: histoire de l’amour maternel (XVIIe au XXe siècle), 1980);
  • «Эмілі, Эмілі, аб жаночай амбітнасьці ў 18-ым стагодзьдзі» (Émilie, Émilie, L’ambition féminine au XVIIIe siècle, 1983);
  • «Ён — гэта яна» (L’Un est l’autre, 1986);
  • «Кандарсэ. Інтэлігент у палітыцы» (Condorcet. Un intellectuel en politique, 1988, avec Robert Badinter);
  • «ХY, аб мужчынскай тоеснасьці» (XY, de l’identité masculine, 1992);
  • «Абмылковы шлях» (Fausse route: Réflexions sur 30 années de féminisme, 2003);
  • «Канфлікт: маці і жанчына» (Le conflit, la femme et la mère, 2010).
  • «Жаночая ўлада, Марыя-Тэрэза Аўстрыйская 1717—1780 — Імпэратарка-каралева» (Le Pouvoir au féminin, Marie-Thérèse d’Autriche 1717—1780 — L’impératrice-reine, 2016)
  • «Супярэчнасьці адной маці. Марыя-Тэрэза Аўстрыйская і ейныя дзеці» (Les Conflits d’une mère, Marie-Thérése d’Autriche et ses enfants, Flammarion, 4 novembre 2020, (ISBN 978-2-0815-1807-0), 278 p.

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ http://www.ajpn.org/personne-elisabeth-Bleustein-Blanchet-11251.html
  2. ^ Marion Van Renterghem, «Élisabeth Badinter, la griffe de la République», Le Monde, 19 juin 2016, https://www.lemonde.fr/idees/article/2016/06/19/elisabeth-badinter-la-griffe-de-la-republique_4953637_3232.html
  3. ^ Caroline Pigozzi, «La glace et le feu, Elisabeth Badinter», Paris Match, 19 juin 2014, https://www.parismatch.com/Actu/Societe/Elisabeth-Badinter-la-glace-et-le-feu-571562
  4. ^ «Élisabeth Badinter, à contre-courant», émission Empreintes, France 5, auteur-réalisateur Olivier Peyon, septembre Productions, 2009.
  5. ^ Marion Van Renterghem, «Élisabeth Badinter, la griffe de la République», Le Monde, 19 juin 2016.
  6. ^ «Elisabeth Badinter et sa famille», Challenges, 10/07/2021, https://www.challenges.fr/classements/fortune/elisabeth-badinter-et-sa-famille_26
  7. ^ Justine Francioli, Robert Badinter, biographie d’un modèle républicain, nonfiction.fr, 13 octobre 2009.
  8. ^ «Élisabeth Badinter, à contre-courant», émission Empreintes, France 5, auteur-réalisateur Olivier Peyon, septembre Productions, 2009.
  9. ^ У. Гарбацкі (21.06.2013), І усё ж-такі ўнівэрсалізм…(Пра нямодны фэмінізм Элізабэт Бадэнтэр), ARCHE, https://news.arche.by/by/page/works/narysy-tvory/12058
  10. ^ Elisabeth Badinter: «La liberté des femmes ne va pas sans celle des hommes», 20 janvier 2016, ELLE, https://www.elle.fr/Societe/Les-enquetes/Elisabeth-Badinter-la-liberte-des-femmes-ne-va-pas-sans-celle-des-hommes-2239714
  11. ^ Інтэрвію з Э. Бадэнтэр, «Elisabeth Badinter: «Je suis pour une GPA éthique», elle.fr, 8 mars 2013, https://www.elle.fr/Societe/Les-enquetes/Elisabeth-Badinter-Je-suis-pour-une-GPA-ethique-2383496
  12. ^ «Livre sur la place - Grand Entretien Elisabeth Badinter», Revue des Deux Mondes, 11 septembre 2016, https://www.youtube.com/watch?v=1wvoyyuyCUs&ab_channel=ressourcesaudiovisuellesGrandNancy
  13. ^ Vagner, «Badinter: la tyrannie des mamans parfaites», L'Est républicain,‎ 2010, https://www.estrepublicain.fr/actualite/2010/02/11/badinter-la-tyrannie-des-mamans-parfaites
  14. ^ Élisabeth Badinter: «Les femmes, plus que les hommes, sont traversées par des divisions irréductibles», Philosophie Magazine, 13 novembre 2020, https://www.philomag.com/articles/elisabeth-badinter-les-femmes-plus-que-les-hommes-sont-traversees-par-des-divisions
  15. ^ «Badinter: la tyrannie des mamans parfaites», www.estrepublicain.fr, 11 février 2010.
  16. ^ Elisabeth Badinter: «L’instinct maternel n’existe pas», Libération, 26 juin 2008, https://www.liberation.fr/instantane/2008/06/26/l-instinct-maternel-n-existe-pas_74977/#:~:text=Elisabeth%20Badinter%20Philosophe%20et%20%C3%A9crivaine,tr%C3%A8s%20vigilante%20sur%20la%20la%C3%AFcit%C3%A9.
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Элізабэт_Бадэнтэр&oldid=2330303»