Эдмунд Гусэрль

Эдмунд Гусэрль
па-нямецку: Edmund Husserl
Эдмунд Гусэрль (1900)
Імя пры нараджэньні	па-нямецку: Edmund Gustav Albrecht Husserl
Дата нараджэньня	8 красавіка 1859
Месца нараджэньня	Просьніц, Аўстрыйская імпэрыя
Дата сьмерці	27 красавіка 1938
Месца сьмерці	Фрайбург, Нямеччына
Грамадзянства	Нямеччына
Месца вучобы	Венскі ўнівэрсытэт (1883) Ляйпцыскі ўнівэрсытэт[d] (1878) HU Berlin (1881) Гале-Вітэнбэрскі ўнівэрсытэт[d]
Занятак	матэматык, філёзаф, прафэсар унівэрсытэту, фэнамэноляг
Навуковая сфэра	філязофія, фэнамэналёгія[d], эпістэмалёгія, transcendental philosophy[d] і ідэалізм
Месца працы	Фрайбурскі ўнівэрсытэт[d] Гётынгенскі ўнівэрсытэт Гале-Вітэнбэрскі ўнівэрсытэт[d]
Папярэднік	Бернард Бальцана[d], Carl Stumpf[d], Theodor Lipps[d], Franz Brentano[d], Готліб Фрэге[d] і Імануіл Кант
Сябра ў	Гайдэльбергская акадэмія навук[d] і Амэрыканская акадэмія мастацтваў і навук[d]
Школа/традыцыя	фэнамэналёгія
Пэрыяд	філязофія 20 стагодзьдзя
Кірунак	заходняя філязофія[d]
Асноўныя зацікаўленасьці	эпістэмалёгія, анталёгія, матэматыка
Значныя ідэі	legitimacy[d] і Logical Investigations[d]
Вучні	Карляс Астрада[d], Мартын Гайдэгер, Edith Stein[d], Гюнтэр Андэрс[d] і Eugen Fink[d]
Подпіс
Эдмунд Гусэрль у Вікісховішчы

Эдмунд Гусэрль (па-нямецку: Edmund Husserl; 8 красавіка 1859, Просьніц (чэск. Prostějov [proscɛjof], раней ням. Proßnitz)), Аўстрыйская імпэрыя — 27 красавіка 1938, Фрайбург, Нямеччына) — нямецкі філёзаф. Прафэсар у Гале, Гётынгене, Фрайбургу.

Заснавальнік фэнамэналёгіі. Паводле Гусэрля, філязофія ня мае дачыненьня ні да навакольнага сьвету, ні да навук, што яе вывучаюць; ейны прадмет ёсьць толькі зьявы (фэномэны) сьвядомасьці, якія разглядаюцца як адзіныя й непасрэдна дадзеныя. Лічыў асабістыя перажываньні суб'екта, ягонае ўспрыманьне й інтуіцыю асноўным крытэрыем ісьціны. Вылучыў ідэю «жыцьцёвага сьвету» як першаснага сацыяльна-культурнага вопыту. Сьцьвярджаў, што з дапамогай рэканструкцыі «жыцьцёвага сьвету» мінулых культураў можна вытлумачыць зьмест і глыбінную сутнасьць пісьмовых помнікаў розных гістарычных эпох. Погляды Гусэрля паўплывалі на станаўленьне й разьвіцьцё філязофскай антрапалёгіі, экзыстэнцыялізму, іншых філязофскіх кірункаў.

Аўтар працаў «Лягічныя досьледы» (Т. 1-2; 1900—1901), «Філязофія як дакладная навука» (1911) ды іншых.

Памёр 27 красавіка 1938 году ў Фрайбургу.

Беларускі пераклад

• «Філязофія як дакладная навука». Пер. Л. Баршчэўскага. — Менск: Энцыкляпэдыкс, 2023.

Літаратура

• БЭ. — Мн.: 1997 Т. 5. С. 543.
• Великие мыслители Запада. — М., 1998. — С. 608.
• Гусерль Эдмунд // Культуралогія: Энцыклапедычны даведнік / Уклад. Дубянецкі Э. — Менск: БелЭн, 2003. ISBN 985-11-0277-6.