Валёнская мова: розьніца паміж вэрсіямі
д r2.7.1) (робат дадаў: az:Vallon dili |
д Bot: Migrating 70 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q34219 (translate me) |
||
Радок 72: | Радок 72: | ||
{{Link FA|nds-nl}} |
{{Link FA|nds-nl}} |
||
[[af:Wallonies]] |
|||
[[als:Wallonische Sprache]] |
|||
[[ar:لغة والون]] |
|||
[[an:Idioma valón]] |
|||
[[frp:Valon]] |
|||
[[ast:Valón]] |
|||
[[az:Vallon dili]] |
|||
[[be:Валонская мова]] |
|||
[[bg:Валонски език]] |
|||
[[br:Walloneg]] |
|||
[[ca:Való]] |
|||
[[cs:Valonština]] |
|||
[[da:Vallonsk (sprog)]] |
|||
[[de:Wallonische Sprache]] |
|||
[[el:Βαλλωνική γλώσσα]] |
|||
[[en:Walloon language]] |
|||
[[es:Idioma valón]] |
|||
[[eo:Valona lingvo]] |
|||
[[eu:Valoniera]] |
|||
[[fa:زبان والونی]] |
|||
[[fr:Wallon]] |
|||
[[ga:An Vallúinis]] |
|||
[[gv:Walloonish]] |
|||
[[gd:Walloon (cànan)]] |
|||
[[gl:Lingua valoa]] |
|||
[[hak:Fà-liùng-ngî]] |
|||
[[ko:왈롱어]] |
|||
[[hy:Վալոներեն]] |
|||
[[hr:Valonski jezik]] |
|||
[[id:Bahasa Walloon]] |
|||
[[it:Lingua vallone]] |
|||
[[he:ולונית]] |
|||
[[kw:Wallonek]] |
|||
[[kv:Валлон кыв]] |
|||
[[la:Lingua Vallonica]] |
|||
[[lv:Valoņu valoda]] |
|||
[[lb:Wallounesch]] |
|||
[[lt:Valonų kalba]] |
|||
[[lij:Lengua vallone]] |
|||
[[li:Waols]] |
|||
[[lmo:Lengua valona]] |
|||
[[nl:Waals]] |
|||
[[nds-nl:Waols]] |
|||
[[ja:ワロン語]] |
|||
[[no:Vallonsk]] |
|||
[[nrm:Ouallon]] |
|||
[[oc:Valon]] |
|||
[[pnb:ویلون]] |
|||
[[pcd:Walon]] |
|||
[[nds:Walloonsch]] |
|||
[[pl:Język waloński]] |
|||
[[pt:Língua valona]] |
|||
[[ro:Limba valonă]] |
|||
[[ru:Валлонский язык]] |
|||
[[sco:Walloon leid]] |
|||
[[simple:Walloon language]] |
|||
[[sk:Valónčina]] |
|||
[[sr:Валонски језик]] |
|||
[[sh:Valonski jezik]] |
|||
[[fi:Valloni]] |
|||
[[sv:Vallonska]] |
|||
[[ta:வாலோன் மொழி]] |
|||
[[th:ภาษาวัลลูน]] |
|||
[[tr:Valonca]] |
|||
[[uk:Валлонська мова]] |
|||
[[vi:Tiếng Wallon]] |
|||
[[wa:Walon]] |
|||
[[vls:Woals]] |
|||
[[bat-smg:Valuonu kalba]] |
|||
[[zh:瓦隆语]] |
Вэрсія ад 02:19, 9 сакавіка 2013
Валёнская | |
Walon | |
Ужываецца ў | Бэльґіі, Францыі |
---|---|
Рэгіён | Заходняя Эўропа |
Колькасьць карыстальнікаў | 600 тысяч |
Клясыфікацыя | Індаэўрапейская |
Афіцыйны статус | |
Статус: | 6b Пад пагрозай[d][1] |
Пісьмо | лацінскае пісьмо |
Коды мовы | |
ISO 639-1 | wa |
ISO 639-2(Б) | wln |
ISO 639-2(Т) | wln |
ISO 639-3 | wln |
SIL | wln |
Валёнская мова — гэта адна з раманскіх моваў, на якой размаўляе частка насельніцтва Валёніі, Бэльґія. Валёнская мова адносіцца да той жа групы, што і француская, аднак яе не разглядаюць у якасьці дыялекту: франкамоўны чалавек зь цяжкасьцю разумее валёнца. Таксама валёнскую мову нельга блытаць з бэльгійскім варыянтам францускае мовы.
Агульныя зьвесткі
Валёнская мова фармавалася ў пэрыяд між VIII ды XII стагодзьдзямі. Мае значны кельцкі і германскі субстрат. На 100 клясічных валёнскіх словаў 90 будзе лацінскага паходжаньня, 9 — германскага, 1 — кельцкага. Аднак сёньняшняя валёнская мова мае шмат запазычаных словаў з францускае мовы.
Геаграфічнае распаўсюджаньне
На валёнскай мове размаўляюць жыхары поўначы Францыі botte de Givet, у дэпартаменце Ардэны і розных вёсках у дэпартаменце Нор. Невялікая колькасьць носьбітаў валёнскае мовы пражывае ў ЗША, ў штаце Вісконсін. Афіцыйнага статусу гэтая мова ня мае, але ў 1990 року яна была прызнаная мясцовай мовай. У цяперашні час па-валёнску размаўляе каля 600 тысяч асобаў, хаця на пачатку XX стагодзьдзя ёю карысталася 90 % насельніцтва Валёніі (больш за чатыры мільёны асобаў). Нязначная частка людзей, якія нарадзіліся ў паваенны час, вольна валодае гэтай мовай. Многія толькі ведаюць некаторыя словы і выразы па-валёнску.
Цяпер валёнская амаль цалкам выцесьненая францускай, якая мае статус афіцыйнае мовы Бэльґіі. Валёнская мова знаходзіцца ў сьпісе 500 моваў сьвету, якім пагражае выміраньне ў XXI стагодзьдзі. Тым ня менш, у апошнія рокі ў Валёніі назіраецца адраджэньне цікавасьці да валёнскае мовы.
Дыялекты
Валёнская мова налічвае некалькі дыялектаў, якія можна суаднесьці з рэгіёнамі Валёніі:
- Цэнтральны дыялект, на якім размаўляюць у Намюры (па-француску: Nameur) — сталіцы Валёніі. Гэта адзін з найбольш кансэрватыўных і ідыёсынкратычных дыялектаў.
- Заходні дыялект — дыялект, які найбольш набліжаны да францускае мовы дзякуючы моцнаму ўплыву зь Пікардыі. Распаўсюджаны ў раёне местаў Шарлеруа (па-француску: Charleroi) ды Нівэль (па-француску: Nivele)
- Паўднёвы — распаўсюджаны ў Ардэнскім рэгіёне Бэльґіі.
Нягледзячы на мясцовыя фанэтычныя асаблівасьці, ў Валёніі назіраецца рух за прыняцце адзінага правапісу — «rfondou walon». Гэтая артаграфія дае магчымасьць розным чытачам па-рознаму вымаўляць словы. Гэты канцэпт быў узяты з брэтонскае мовы і дазваляе прымірыць сучасныя фанэтычныя нормы з традыцыямі напісаньня словаў.
Прыклады фразаў
Валёнская | Француская | Нідэрляндзкая | Беларуская | Phonetic |
---|---|---|---|---|
Walon | Wallon | Waals | валёнская | walɔ̃ |
Diè wåde | Adieu | Vaarwel | Пакуль / Бывай | [djɛ woːt] / [djɛ wɔːt] |
Bondjoû | Bonjour | Goedendag | Дзень добры / Вітаю | [bɔ̃dʒuː] |
A | Salut | Hoi | Прывітаньне | a |
A rvey | Au revoir | Tot ziens | Да пабачэньня | [arvɛj] |
Cmint dit-st on | Comment dit-on | Hoe zegt men | Як сказаць / Як кажуць | [kmɛ̃ dɪstɔ̃] |
Cmint daloz ? | Comment allez-vous? | Hoe gaat het? | Як маесься? | [kmɛ̃ dalɔ] |
Dji n' sais nén | Je ne sais pas | Ik weet het niet | Я ня ведаю | [dʒɪn sɛː nɛ̃ ] / [dʒɪn se nẽ] |
Вонкавыя спасылкі
Валёнская мова — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
Вікіпэдыя мае вэрсію валёнскай мовай |
- ^ Ethnologue (анг.) — 25, 19 — Dallas, Texas: SIL International, 1951. — ISSN 1946-9675