Мова: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Вэрсія ад 21:37, 14 ліпеня 2011

Мова — мноства тэкстаў, для якіх існуе альфабэт, сынтаксіс і сэмантыка. Мовы падзяляюць на фармальныя й натуральныя. Уплыў структуры мовы на чалавечае мысьленьне й паводзіны вывучаецца псыхалінгвістыкай.

Моўная дынаміка ў сьвеце

Асноўны артыкул: Мовы сьвету

На Зямлі налічваецца каля 5—6 тысяч моваў. З разьвіцьцём камунікацыяў колькасьць жывых моваў скарачаецца з сярэдняй хуткасьцю адна мова ў два тыдні^[1]. На 40 найбольш распаўсюджаных мовах размаўляе прыкладна 2/3 насельніцтва Зямлі. Больш за ўсё людзей размаўляюць на кітайскай, гіндзі, ангельскай, гішпанскай, арабскай, расейскай і партугальскай. Значна распаўсюджана й француская мова, аднак колькасьць тых, хто лічыць яе роднай, параўнальна невялікая.

Для таго каб мова захоўвалася, патрабуецца каля 100 тысячаў ейных носьбітаў. У цяперашні час налічваецца крыху больш за 400 моваў, якія лічацца зьнікаючымі^[2]. Мовы выміраюць разам з апошнім носьбітам, і таму небясьпека пагражае, перш за ўсё, народам, якія не выкарыстоўваюць пісьменнасьць^[3]. У той жа час варта адзначыць, што адрозьненьні ў разьвіцьці, а таксама ўплыў суседзяў прыводзяць да зьмены арэалу выкарыстаньня мовы й ейнай зьмене. Так, напрыклад, Кірылу й Мяфодзію, калі яны стваралі славянскую азбуку, пры іхных падарожжах не патрэбны быў перакладчык, бо ў IX стагодзьдзі ад Балтыкі да Міжземнамор’я й ад Вэлтавы да Дняпра ўсе славяне размаўлялі на адзінай праславянскай мове^[4].

Адзін з чыньнікаў гібелі моваў ёсьць нераўнамернае разьмеркаваньне іх па ліку носьбітаў. Так, 80% насельніцтва плянэты ведае толькі 80 мовамі. Пры гэтым 3,5 тыс. моў прыходзяцца на 0,2% жыхароў Зямлі. Асноўны чыньнік працэсу зьнікненьня моваў лічыцца глябалізацыя й міграцыя. Людзі зьязджаюць зь вёсак у гарады й губляюць мову свайго народу ^[5]. Каля паловы зараз існых моваў выйдуць з ужытку ўжо да сярэдзіны XXI стагодзьдзя. Шматлікія мовы зьнікаюць з-за таго, што іхныя носьбіты ўступаюць у кантакт з больш моцным моўным асяродзьдзем, таму пад пагрозай зьнікненьня ў першую чаргу знаходзяцца мовы малых народнасьцяў і мовы народаў, якія ня маюць дзяржаўнасьці. Калі мову вывучаюць менш за 70% дзяцей на тэрыторыі ейнага выкарыстаньня, яна лічыцца зьнікаючай. Па дадзеных «Атляса сусьветных моваў, якія знаходзяцца пад пагрозай зьнікненьня» ЮНЭСКА, у цяперашні час у Эўропе зьнікненьне пагражае прыкладна 50 мовам.

Глядзіце таксама

Часьціна мовы

Крыніцы

^ 2144,1912041,00.html Амаль палове моваў сьвету пагражае зьнікненьне
^ Мовы сьвету
^ «Калі памірае мова»
^ Балязін В. Н. «Неафіцыйная гісторыя Расеі» 2007 ISBN 978-5-373-01229
^ Сьвет губляе мовы

Вонкавыя спасылкі

Мова — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Гэта — накід артыкула пра адну з моваў сьвету. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго.

[1] 2144,1912041,00.html Амаль палове моваў сьвету пагражае зьнікненьне

[2] Мовы сьвету

[3] «Калі памірае мова»

[4] Балязін В. Н. «Неафіцыйная гісторыя Расеі» 2007 ISBN 978-5-373-01229

[5] Сьвет губляе мовы

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Радок 22: / Радок 22: @@
 [[Катэгорыя:Мовы]]
 [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]]
+[[ltg:Volūda]]
 [[af:Taal]]
@@ Радок 95: / Радок 97: @@
 [[krc:Тил]]
 [[ka:ენა (ენათმეცნიერება)]]
+[[kk:Тілдін функциялары]]
 [[kw:Yeth]]
 [[ky:Тил]]
 [[sw:Lugha]]
+[[koi:Кыв]]
 [[kv:Кыв]]
 [[kg:Ndinga]]
@@ Радок 104: / Радок 108: @@
 [[lad:Linguaje]]
 [[lo:ພາສາ]]
-[[ltg:Volūda]]
 [[la:Lingua]]
 [[lv:Valoda]]
@@ Радок 141: / Радок 144: @@
 [[pap:Idioma]]
 [[ps:ژبه]]
-[[koi:Кыв]]
 [[tpi:Tokples]]
 [[pl:Język (mowa)]]
@@ Радок 150: / Радок 152: @@
 [[rm:Lingua]]
 [[qu:Rimay]]
+[[ru:Язык]]
 [[rue:Язык]]
-[[ru:Язык]]
 [[sah:Тыл]]
 [[se:Giella]]