Пол Пот
| Пол Пот | |
 | |
| Prime Minister of Cambodia[d] і General Secretary of the Communist Party of Kampuchea[d] | |
|---|---|
| Асабістыя зьвесткі | |
| Нарадзіўся: |
19 траўня 1925[1][2][3] Прэк-Сбаўв[d], Кампонгтхам[d], Камбоджа |
| Памёр: |
15 красавіка 1998[1][4][2][3] (72 гады) Анлангвэнг[d], Адармеанцьей[d], Камбоджа[1] |
| Партыя: | Камуністычная партыя Кампучыі[d], Партыя Дэмакратычнай Кампучыі[d] і Камбаджыйская партыя нацыянальнага адзінства[d] |
| Сужэнец: | Кхіеў Панары[d][5] |
| Адукацыя: | EFREI[d] |
Пол Пот (сапраўднае імя Салот Сар; 1925—1998) — кіраўнік Камбоджы, лідэр Чырвоных кгмэраў. Стаяў на чале леваэкстрэмісцкага рэжыму Чырвоных кгмэраў, які праводзіў генацыд супраць свайго народу і за 3,5 году вынішчыў ад аднаго да трох мільёнаў чалавек, што складала 1/3 ад агульнага насельніцтва Камбоджы.
Біяграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Дзяцінства і юнацтва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Салот Сар нарадзіўся ў 1925 годзе ў вёсцы Прэксбаўв у сям’і заможнага селяніна. У ўзросьце дзевяці гадоў быў адпраўлены ў Пнампэнь да сваякоў. Пасьля пераезду колькі месяцаў праводзіць у якасьці прыслужніка ў будыйскім кляштары Ват Ботум Вадэй, дзе вывучае кгмэрскую мову і асновы будызму. У 1937 годзе Сар паступае ў каталіцкую пачатковую школу École Miche, дзе атрымлівае асновы клясычнай адукацыі. Пасьля яе заканчэньня ў 1942 Сар працягвае навучаньне ў Каледжы Нарадома Сіянука ў Кампангчаме. Спроба Сара ў 1948 годзе працягнуць адукацыю ў прэстыжным Ліцэі Сісавата скончылася няўдачай, ён ня здолеў здаць іспыты і быў вымушаны працягнуць навучаньне ў Тэхнічнай школе ў Пнампэні. У 1949 годзе Салот Сар атрымлівае ўрадавую стыпэндыю для атрыманьня вышэйшай адукацыі ў Францыі. Меркавалася, што ён працягне навучаньне ў прафэсійнай школе ў Ліможы або Тулёні.
Гады вучобы ў Францыі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Прыехаўшы ў Францыю, Сар выправіўся ў Парыж, дзе пачаў вывучаць радыёэлектроніку. Успамінаючы аб першым годзе свайго студэнцкага жыцьця, Сар адзначаў, што шмат працаваў і быў добрым студэнтам. Улетку 1950 году разам зь іншымі студэнтамі Сар адпраўляецца на працу ў Югаславію, дзе каля месяца працуе ў Заграбе. Пры канцы 1950 у Парыж прыязджае стары сябра Сара — Іэнг Сары. Іэнг Сары знаёміць Салот Сара з Кэнг Вансакам, патрыятычна наладжаным нацыяналістам, зь якім вучыўся ў Ліцэі Сісавата. Менавіта на кватэры Кенг Вансака пачынае працаваць марксысцкі гурток, ініцыятарамі стварэньня якога былі Іэнг Сары і Рат Самаён. Сярод абмяркоўваных у рамках гуртка працаў — «Нацыянальнае пытаньне» Джугашвілі (Сталіна), «Імпэрыялізм, як вышэйшая стадыя капіталізма» Ульянава (Леніна), «Капітал» Маркса.
У сярэдзіне 1952 Салот Сар пад псэўданімам Кгмэр Даом выступае з сваім першым палітычным творам — у адмысловым выпуску часопіса камбаджыйскіх студэнтаў «Khmer Nisut» выходзіць яго артыкул «Манархія або дэмакратыя?». Верагодна ў 1952 Салот Сар уступіў і ў Камуністычную партыю Францыі[6]. Да гэтага часу Салот Сар страціў цікавасьць да навучаньня й быў адлічаны з унівэрсытэту. 15 сьнежня 1952 Салот Сар пакідае Францыю і вяртаецца на радзіму.
Вяртаньне ў Камбоджу[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
У студзені 1953 Салот Сар вярнуўся ў Камбоджу і пасяліўся ў Пнампэні ў свайго старэйшага брата Лот Суонга. Празь месяц ён распачаў спробы ўсталяваць кантакты з антыфранцускімі партызанскімі атрадамі, а пасьля пазнаёміўся зь мясцовым прадстаўніком Камуністычнай партыі Індакітая (КПІ) — Фам Ван Ба. Салот Сар зьвярнуўся да яго з просьбай прыняць яго ў КПІ на падставе свайго чалецтва ў Камуністычнай партыі Францыі. Фам Ван Ба зьвязаўся з Парыжам праз Ханой і ў жніўні 1953 году Салот Сар уступіў у КПІ, пачаў працаваць у аддзеле масавай прапаганды штабной ячэйкі, наведваць школу для партыйных кадраў. Настаўнікам Сара стаў Ту Самут. У 1954 Салот Сар займаецца падрыхтоўкай будучых выбараў.
Вярнуўшыся ў Камбоджу, заснаваў рух, вядомы пад назвай «чырвоныя кгмэры», які ў 1967 годзе пачаў партызанскую вайну супраць цэнтральнага ўрада. У 1975 годзе атрады Пол Пота захапілі сталіцу Камбоджы Пнампэнь. У краіне ўсталяваўся рэжым самага лютага тэрору супраць прадстаўнікоў вышэйшага кляса й інтэлігенцыі. У 1979 годзе Пол Пот быў зрынуты віетнамскімі войскамі.
Да 1998 году хаваўся ў джунглях у цяжкадаступных раёнах Камбоджы з рэшткамі аддзелаў «Чырвоных кгмэраў». Пры канцы жыцьця ўзяты пад варту па загадзе камандуючага войскамі чырвоных кгмэраў Та Мока. Памёр 15 красавіка 1998 году ад раку.
Паходжаньне псэўданіму[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Салот Сар пачаў выкарыстоўваць псэўданім «Пол Пот» у 1976 годзе. Псэўданім «Пол» ён пачаў выкарыстоўваць яшчэ ў 1950-я гады. Псэўданім «Пол Пот» зьяўляецца скарачэньнем ад францускага «politique potentielle» — «патэнцыйная (магчымая) палітыка»[7].
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ а б в г д е http://www.notablebiographies.com/Pe-Pu/Pol-Pot.html
- ^ а б в г Find a Grave — 1995.
- ^ а б в г Архіў Мунцынгера — 1913.
- ^ а б http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/pot_pol.shtml
- ^ Helligvær
- ^ Чэндлер Дэвід П. Брат нумар адзін: Палітычная біяграфія Пол Поту. — Екацярынбург: Ультра. Культура, 2005, ст.398.
- ^ Пол Пот: барацьбіт за шчасьце народа або крывавы дыктатар?
Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- B. Kiernan. How Pol Pot Came to Power: Colonialism, Nationalism, and Communism in Cambodia, 1930—1975. London, 1985.
- B. Kiernan. The Pol Pot Regime: Race, Power, and Genocide in Cambodia under the Khmer Rouge, 1975—1979. New Haven, 1996.
- David P. Chandler Brother Number One: A Political Biography of Pol Pot. Boulder, 1999.
- Кампучия: от трагедии к возрождению. Москва, Издательство политической литературы, 1979. — 255 с.
Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Пол Пот — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў