Міхаіл Кацюбінскі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Міхаіл Кацюбінскі
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся 5 (17) верасьня 1864[1]
Памёр 12 (25) красавіка 1913[3] (48 гадоў)
Пахаваны
Сужэнец Вера Усцімаўна Кацюбінская[d]
Дзеці Юрый Міхайлавіч Кацюбінскі[d], Ірына Міхайлаўна Кацюбінская[d] і Roman Kotsiubynsky[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці драматург, сцэнарыст, пісьменьнік
Гады творчасьці з 1890
Мова украінская мова[5][6] і расейская мова
Подпіс Выява аўтографу
http://kotsubinsky.org

Міхаіл Міхайлавіч Кацюбінскі (па-ўкраінску: Михайло Михайлович Коцюбинський; 17 верасьня 1864, Віньніца — 12 (25) красавіка 1913, Чарнігаў) — украінскі празаік, драматург, грамадзкі дзяяч, кіраўнік Усеўкраінскага таварыства «Асьвета» імя Тараса Шаўчэнкі ў Чарнігаве, адзін з актыўных дзеячаў Братэрства тарасаўцаў.

Жыцьцяпіс[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Родная сядзіба Кацюбінскага ў Віньніцы, цяпер музэй пісьменьніка

Міхаіл Кацюбінскі нарадзіўся 17 верасьня 1864 году ў Віньніцы. Бацька яго працаваў дробным служачым, піў, з-за чаго часта мяняў працу[7]. Маці, Глікерыя Максімаўна Абаз, вельмі любіла сына, укладвала ў яго ўсю душу.

Напэўна, не ад дабра Кацюбінскія пакінулі Віньніцу і пераехалі жыць у сяло, пасьля — у мястэчка Бар. Тут Міхаіла аддалі ў пачатковую школу (1875—1876), дзе ён быў вельмі руплівым вучнем.

Пасьля вучыўся ў духоўнай вучэльні ў Шаргарадзе і (1876—1880). Тут адбылася падзея, пра якую пісьменьнік успамінаў з некаторым гумарам. 12-гадовым падлеткам ён закахаўся ў 16-гадовую дзяўчыну, а каб прыцягнуць яе ўвагу, вырашыў стаць «вялікім чалавекам» і ўзяўся за кнігі. Творы Т. Шаўчэнкі, Марко Ваўчок зрабілі на Міхаіла такое моцнае ўражаньне, што ён і сам захацеў стаць пісьменьнікам.

Пасля заканчэньня Шаргарадскай сэмінарыі ў 1880 Міхаіл Кацюбінскі паехаў у Камянец-Падольскага, маючы намер вучыцца ва ўнівэрсытэце, але гэтая мара не спраўдзілася. У 1881 годзе сям’я Кацюбінскага, якая некаторы час пераяжджала зьь месца на месца, вярнулася ў Віньніцу. З-за цяжкага матэрыяльнага становішча сям’і юнаку не ўдалося працягнуць адукацыю: маці асьлепла, а пасьля, у 1886 годзе, памёр бацька. Адказнасьць за досыць вялікую сям’ю (4 чалавекі) легла на плечы Міхаіла. У 1886—1889 ён дае прыватныя ўрокі і працягвае вучыцца самастойна, а ў 1891-м, здаўшы іспыт экстэрнам пры Віньніцкім рэальным вучылішчы на народнага настаўніка, працуе рэпэтытарам.

У 1892—1896 гадах Кацюбінскі быў у складзе Адэскай філяксэрной камісіі, якая змагалася з шкоднікам вінаграду — філяксэрой. Праца ў сёлах Бесарабіі дала яму матэрыял для напісаньня цыклу малдаўскіх апавяданьняў: «Для агульнага дабра», «Пе-коптьор», «Дарагім коштам». Гады працы ў гэтай камісіі далі Кацюбінскаму багаты матэрыял для творчасьці. Ён атрымаў магчымасьць пазнаёміцца з жыцьцём іншых народаў — малдаван, крымскіх татараў. Асаблівасьцю яго творчага таленту было ўменьне перадаць нацыянальны калярыт, побыт і вераваньні іншых народаў.

Пасьля пісьменьнік працаваў у Крыме, які запальваў творчае ўяўленьне адчувальнага да экзотыкі Кацюбінскага. У 1898 годзе ён пераехаў у Чарнігаў. Спачатку займаў пасаду справавода пры земскай управе, часова загадваў народнай адукацыяй і рэдагаваў «Земскі зборнік Чарнігаўскай губэрні». У верасьні 1900 году ўладкаваўся ў гарадзкім статыстычным бюро, дзе працаваў да 1911 году. У Чарнігаве сустрэў Веру Дэйшу, закахаўся, і яна стала яго жонкай. Пісьменьнік, як і яго будучая жонка падтрымлівалі народніцкія і рэвалюцыйныя ідэі. Міхаіл знайшоў у Веры роднасную душу.

Тут, у Чарнігаве, вырасьлі яго дзеці — Юрый, Аксана, Ірына, Раман. Штотыдзень у доме пісьменьніка зьбіралася літаратурная моладзь горада. Сюды прыходзілі такія вядомыя ў будучыні пісьменьнікі і паэты, як Васіль Блакітны, Мікалай Вараной, Паўло Тычына.

На працы ён пазнаёміўся з Аляксандрай Аплаксінай. Пасьля гэтай сустрэчы ў яго было два жыцьці — у адной ён быў добрапрыстойным, рэспэктабэльным сем’янінам і ў другой — ужо не юным палюбоўнікам даволі маладой дзяўчыны — іх розьніца ва ўзросьце складала 16 гадоў. Раман доўжыўся 10 гадоў, даведаўшыся пра які, жонка даравала Міхаіла, каб не разбураць сям’ю.

Пасьля Кацюбінскі пачаў падарожнічаць. Ён аб’езьдзіў большую частку Эўропы. Гэта быў не толькі «кліч яго душы», але і патрэба ў лячэньні. Ён часта наведваў італьянскі востраў Капры, дзе праходзіў лячэньне. У 1911 годзе «таварыства прыхільнікаў украінскай навукі і мастацтва» прызначыла Кацюбінскаму пажыцьцёвую стыпэндыю ў памеры 2000 рублёў у год, каб ён мог звольніцца са службы. Аднак пісьменьнік адчуваў сябе ўсё горш. Яго мучылі астма і сухоты.

У бальніцы м. Кацюбінскі даведаўся пра сьмерць лепшага сябра, кампазытара Мікалая Лысенка.

Вясной 1913 года Кацюбінскі памёр. Быў пахаваны на Болдзінай гары ў Чарнігаве.

Пераклады на беларускую мову[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • «Нюрэнбергскае яйка», 1939
  • «Аповесьці», 1980
  • «Цені забытых продкаў», 1996, пераклад Вячаслава Рагойшы

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (фр.): плятформа адкрытых зьвестак — 2011.
  2. ^ а б Коцюбинский Михаил Михайлович // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  3. ^ метрычная кніга
  4. ^ https://dlibra.kul.pl/dlibra/publication/66706/edition/62238/content
  5. ^ Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі
  6. ^ Kocjubynsʹkyj, Myhajlo, 1864-1913 // CONOR.SI
  7. ^ Наталія Ракицька. Великий сонцелюб Архівавана 16 лістапада 2012.  (рас.)

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Енциклопедія «Черкащина». Упорядник Віктор Жадько.- К.,2010.-С.470.
  • Балабко О. В. Синьйор Ніколо й синьйор Мікеле: Рим Гоголя й Капрі Коцюбинського: Есеї. ;— К.: Факт, 2006. — 248 с.:іл.
  • Балабко О. В. Мальви у Вічному місті: Стежками українців у світах: Есеї, нариси, зарисовки. ;— К.: Фенікс, 2006. — 348 с.:іл.
  • Жадько В. ;О. ;Український некрополь.-К.,2005.-С.207.
  • Л. Старицкая-Черняховская. М. ;М. ;Коцюбинскій (Опыт критическаго очерка). Кіевъ 1906
  • Ефремов, Сергей Александрович. Михайло Коцюбинський. Київ-Ляйпціґ 1920
  • Спогади і розповіді про М. ;М. ;Коцюбинського. ;— К.: Дніпро, 1965. ;— 201 с.
  • Горький М., М. ;М. ;Коцюбинский (некролог). ;— «Вестник Европы», 1913.
  • Горький М., М. ;М. ;Коцюбинский. Собр. соч., т. XVI, Гиз, М. — Л., 1924.
  • Горький М., Предисловие к берлинскому изданию рассказов М. Коцюбинского. ;— Берлин, 1923.
  • Джонсон И., Украинский беллетрист. ;— «Образование», 1906.
  • Ілюченко Г. М.Коцюбинський у Житомирі. Спогади про Михайла Коцюбинського, у кн..: Твори в двох томах, Т. 2, К.: Дніпро, 1966.
  • Козуб С., Молодий Коцюбинський. ;— «Книгоспілка», 1927.
  • Коряк В., Поет української інтелігенції М. Коцюбинський. ;— «Книгоспілка», 1923.
  • Лакиза І., М. Коцюбинський. ;— «Книгоспілка», 1929.
  • Лебідь Ан., Нотатки до біографії М. Коцюбинського. ;— «Книгоспілка», 1928.
  • Коцюбинський М. Свет и тени русской жизни.(статті з газети «Волинь») Твори: В 4-х т. Т. 4 / Статті та нариси/ Упор. і приміт. М. Грицюти. ;— К.: Дніпро, 1985.
  • Коцюбинський М., Твори в семи томах. ;— К.: Наукова думка, 1973—1975.
  • Коцюбинський М., Твори, 7 тт. ; — ДВУ, Харків; Твори, 9 тт. ;— «Книгоспілка» (с вступительными статьями, примечаниями и вариантами), там же полная библиография работ о жизни и творчестве Коцюбинского. На русском яз.
  • Поліщук Я. I ката, і героя він любив… МИХАЙЛО КОЦЮБИНСЬКИЙ. Літературний портрет / Ярослав Поліщук. ;— К. : Видавничий центр «Академія»}}, 2010. ;— 304 с.

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Міхаіл_Кацюбінскі&oldid=2505153»