Мята перцавая
| Мята перцавая | |
 Лісьце мяты перцавай | |
| Клясыфікацыя | |
|---|---|
| Царства | Расьліны |
| Аддзел | Пакрытанасенныя |
| Кляса | Двудольныя |
| Атрад | Ясноткакветныя |
| Сямейства | Ясноткавыя |
| Падсямейства | Катоўнікавыя |
| Трыба | Мятныя |
| Род | Мята |
| Від | Мята перцавая |
| Бінамінальная намэнклятура | |
| Méntha piperíta | |
Мя́та пе́рцавая (па-лацінску: Méntha piperíta) — шматгадовая травяністая расьліна роду Мята сямейства Ясноткавыя.
Культурная расьліна — расьце ў садох і гародах, дужа пахучая.
Батанічнае апісаньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Расьліна з гарызантальным карэньнем і шматлікімі галінастымі сьцебламі. Колер сьцеблаў цёмна-фіялетавы з багатымі кропкавымі залозкамі, голымі ці зьлёгку апушанымі[1].
Лісьце накрыж-супрацьлеглае, яйкападобнае альбо ланцэтападобнае, па краю востразубчастае.
Кветкі дробныя, сьветла-ліловыя, сабраныя на верхавіне сьцябла й ветак у галоўка-калосападобныя суквецьці. У адрозьненьне ад іншых ясноткакветных яны не двугубыя, а амаль правільныя[1].
Пах пры расьціраньні моцны, своеасаблівы, духмяны; смак пякучы, пры жаваньні зьяўляецца працяглае адчуваньне холаду ў роце.
Расьліна квітнее ўсё лета.
Хімічны склад[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
У расьлінах утрымоўваюцца этэрны алей (2,4 — 2,75% у лісьце, у суквецьцях 4 — 6%), дубільныя й смалістыя рэчывы, каратын (0,007 — 0,0075%, у лісьце 0,0105 — 0,012), геспэрыдын, аскарбінавая (0,0095%), хлёрагенавая (0,7%), кававая (0,5 — 2%), урсолавая (0,3%) і алеанолавая (0,12%) кіслоты, рутын (0,014%), бэтаін, аргінін, нэўтральныя сапаніны, глюкоза, рамноза, фітастэрын[2]. У насеньні знойдзены тлусты алей (20%).
Алей мяты перцавай бясколерны, з жаўтлявым ці зелянявым адценьнем, прыемным крамяным густам і пахам. Пры адстойваньні гусьцее й цямнее. Асноўнай складовай часткай этэрнага алею зьяўляецца другасны сьпірт l-мэнтол (45—92%). У алеі лісьця ўтрымоўваюцца таксама этэры мэтолу з воцатнаю й варэліянаваю кіслотамі, α- і β- пінэн, ліманэн, дыпэнтэн, феландрэн, цыніёл, цытраль, гераніёл, карвон, дыгідракарвон[2].
Выкарыстаньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
У мэдыцыне ўжываецца лісьце й этэрны алей перцавай мяты (Folia et oleum Menthae piperitae).
Этэрны алей ужываюць вонкава як болесуцішальны сродак і антысэптык пры нэўралгічных і раматусных болях, пры хваробах верхніх дыхальных шляхоў, пры катары. Ужываюць унутр — пры стэнакардыі, страўнікавых болях і як антысэптык пры страўніка-кішачнай павольнасьці (лякса).
Настойка й настой зь лісьця мяты ўжываюцца як сродак супраць млоснасьці й ваніты, таксама дзеля паляпшэньня страваваньня. Мятная вада, якую атрымліваюць пры перагонцы мяты ці пры рашчыненьні этэрнага алею, выкарыстоўваецца для зьмяненьня смаку й паху лекаў і як дэзадаруючае пры пялесканьні ротавай паражніны.
У народнай мэдыцыне ўзвары травы п’юць пры болях у жываце, ляксе, кашалі, млоснасьці, пякотцы; зялёнае лісьце прыкладваюць праз зрэбную анучку на апёкі, валасень[1].
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Мята перцавая — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
 |
Гэта — накід артыкула пра батаніцы. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |
