Койданаўскі бой 1812 году

Койданаўскі бой 1812 году — адбыўся пад м. Койданавам Менскай губэрні Расейскай імпэрыі на дарозе Нясьвіж — Менск паміж расейскім корпусам К. В. Ламберта і францускім атрадам Ф. К. Касецкага 3 (15) лістапада 1812 году ў вайну расейцаў з французамі.

У кастрычніку 1812 г. 32-тысячная расейская Дунайская армія на чале з адміралам П. В. Чычаговым, наступаючы з поўдня, заняла Берасьце. Авангард Дунайскай арміі знаходзіўся ля Слоніму. Калі Чычагоў даведаўся пра адступленьне Напалеона з Масквы, 7 (19) кастрычніка 1812 г. рушыў са Слоніма, каб пераняць францускія войскі на р. Бярэзіне.

Камандуючы авангардам 3-й Заходняй расейскай арміі Ламберт 30 кастрычніка (11 лістапада) накіраваў атрад палкоўніка К. Б. Кнорынга да Нясьвіжу, а сам з галоўнымі сіламі 1 (13) лістапада выбіў часьці генэрала Касецкага з Новага Сьвержаню, сярод якіх быў і 22 пяхотны полк пад камандаю Станіслава Чапскага. Францускі губэрнатар Менску А. А. Бранікоўскі прыдаў Касецкаму зь Менскага гарнізону 5 тыс. чал. і 2 гарматы і загадаў адкінуць расейскія войскі ад Нясьвіжу.

Касецкі адступіў да Койданава, дзе 3 (15) лістапада адбылася галоўная бітва. Расейцы акружылі мясцовы рэкруцкі полк на чале з графам Чапскім і ўзялі ў палон. Французы адбілі некалькі атак, але пад націскам намнога большых расейскіх войскаў пачалі адступаць у напрамку Менску, але былі акружаны і прымушаны здацца. Касецкі пад Койданавам страціў каля 3 тыс. чал. палоннымі, а за 2 дні (1 і 3 лістапада) больш за 1 тыс. чал. забітымі, 65 афіцэраў і 3870 чал. ніжніх чыноў палоннымі.

Разам з Касецкім у Менск прарваліся паводле адных зьвестак 500 чал., паводле другіх — каля 100 чал. У выніку Койданаўскага бою быў адкрыты шлях 3-й Заходняй арміі П. В. Чычагова на Менск і Барысаў.

Пасьля страты 4 (16) лістапада Менску, у якім знаходзіліся значныя запасы харчаваньня, амуніцыі і боепрыпасаў, Напалеон вымушаны быў адступаць па дарозе на Вільню.

Літаратура

Богданович М. История Отечественной войны 1812 г. по достоверным источникам. Т. 3. СПб. 1860. С. 219—225.
Краснянский В. Г. Минский департамент Великого княжества Литовского (эпизод из истории войны 1812 г.). СПб. 1902.
Михайловский-Данилевский А Н. Описание Отечественной войны в 1812 г. Ч. 1. СПб. 1839.
Койданаўская бітва 1812. // Беларуская савецкая энцыклапедыя. Т. VI. Мінск. 1972. С. 49.
Бекцінееў Ш. Койданаўскі бой 1812. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі ў 6 тамах. Т. 4. Мінск. 1997. С. 224.
Бекцінееў Ш. І. Койданаўскі бой 1812. // Беларуская энцыклапедыя ў 18 тамах. Т. 8. Мінск. 1999. С. 378.
Бекцінееў Ш. Койданаўскі бой 1812. // Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Дзяржынскага раёна. Мінск. 2004. С. 86-87.