Зоф’я Тжашчкоўская

	Зоф’я Тжашчкоўская
Асабістыя зьвесткі
Нарадзілася	1847; Дарагавіца;
Памерла	7 кастрычніка 1911; Дарагавіца;
Пахаваная	Бабоўня;
Бацькі	Адам Манькоўскі[d]; Міхаліна з Раецкіх[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	паэтка, перакладніца
Мова	польская мова і беларуская мова
	Зоф’я Тжашчкоўская ў Вікісховішчы

Зо́ф’я Тжашчко́ўская (па-польску: Zofia Trzeszczkowska), у дзявоцтве Манько́ўская (польск. Mańkowska; 1847, Дарагавіца на Беларусі — 7 кастрычніка 1911, там жа) — польская паэтка і перакладчыца.

Пісала толькі пад літаратурным псэўданімам Адам М-скі, які абазначаў скарачэньне прозьвішча бацькі. Была жонкай афіцэра, падчас расейска-турэцкай вайны разам зь ім выехала ў Расею. Падарожнічала зь ім перапранутая ў мужчынскую вопратку. Пасьля сьмерці было выяўлена яе сапраўднае прозьвішча.

Свае вершы публікавала ў кракаўскім часопісе «Аteneum», варшаўскіх часопісах: «Życiu», «Głosie», «Prawdzie», «Tygodniku Ilustrowanym». Адзіную паэму «Jeden z wielu» (бел. Адзін з многіх) (1890) і зборнік вершаў «Przebrzmiałe akordy» надрукаваць атрымалася; частка публікацыяў была забароненая цэнзурай. Перакладала творы Байрана, Бадлера, Камю, Лямартына, Містраля, Махара.

Жыцьцяпіс[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Зоф’я Тжашчкоўская на працягу жыцьця ў сваіх публікацыях хавала сваю плоцевую прыналежнасьць і вядомая была выключна пад крыптонімам Адама М-скі, гэта было скарачэньне прозьвішча бацькі. Толькі пасьля ягонай сьмерці аказалася, што аўтарка зьўлялася жанчынай. Тжашчкоўская нагэтуль ўтойвала сваю жаноцкасьць, што, жывучы ў сваім родавым маёнтку, не была ніколі ў Варшаве, кантакты зь літаратурным асяродзьдзем і з рэдакцыямі, у якіх публікавалася, падтрымлівала выключна ліставаньнем.

Тжашчкоўская пахаваная ў мястэчку Бабоўня Капыльскага раёну (родавым маёнтку Наркевічаў-Ёдкаў)^{[Крыніца?]}.

Творчасьць[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Свае арыгінальныя вершы, якія не ўвайшлі ў асобныя выданьні, публікавала ў тагачасных часопісах, пасьлядоўна ў пазітывісцкай «Prawdzie», у «Ateneum», у «Głosie» і «Tygodniku Ilustrowanym», а таксама ў варшаўскім і кракаўскім «Życiu».

Ейныя творы па сваёй зьместавай вартасьці й ідэйнай накіраванасьці паўтаралі матывы й тэмы, якія зьяўляліся адлюстраваньнем традыцыяў польскай паэзіі XIX стагодзьдзя, што ўхваляла патрыятычныя пачуцьці і апісвала рэха вызваленчых войнаў. Найбольш уласьцівыя рысы зьмяшчаюць тыя вершы, у якіх адлюстраванае двухгадовае захапленьне паэткі беларускім фальклёрам і краявідамі беларускіх крэсаў, у выніку чаго, яна склала «Дарагавіцкія песьні», прысьвечаныя вёсцы, дзе быў ейны родавы маёнтак.

Апроч тэматычнае другаснасьці арыгінальная творчасьць Тжашчкоўскай вызначаецца высокім майстэрствам вершапісаньня, гэтая якасьць найбольш адчуваецца ў перакладчыцкай дзейнасьці, якой Адам М-скі прысьвяціў, бадай найбольш часу й працы, і празь якую стаў вядомым. Кола перакладчыцкай зацікаўленасьці паэткі было вельмі шырокае, ад Камю да Байрана й Лямартына. Дасканалае валоданьне мовамі, зь якіх перакладала, лінгвістычная інтуіцыя, а таксама вэрсыфікацыйная спраўнасьць палягчала яе індывідуальнае пачуцьцё перакладзеных твораў і знаходжаньне для іх адпаведнага польскага выразу.

Асобныя польскамоўныя вершы Зоф’і Тжашчкоўскай пераклала на беларускую Ірына Багдановіч^[1].