Жарэс Алфёраў

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Перайсьці да навігацыі Перайсьці да пошуку
Жарэс Алфёраў
па-расейску: Алфёров Жорес Иванович
Zhores Alferov.jpg
Падчас наведваньня Ўладзімерам Пуціным ды Гергардам Шрэдэрам Навукова-адукацыйнага цэнтру Фізыка-тэхнічнага цэнтру імя А. Ф. Ёфэ РАН 10 красавіка 2001 году
Дата нараджэньня 15 сакавіка 1930(1930-03-15)[1][2][3][…]
Месца нараджэньня Віцебск, БССР
Дата сьмерці 1 сакавіка 2019(2019-03-01)[4][5][6] (88 гадоў)
Месца сьмерці
Прычына сьмерці malignant hypertension[d]
Месца пахаваньня
Месца вучобы Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны электратэхнічны ўнівэрсытэт
Занятак фізык, палітык, вынаходнік, матэматык, дэпутат Дзяржаўнай думы Расеі
Навуковая сфэра фізыка паўправаднікоў[d]
Месца працы Фізыка-тэхнічны інстытут імя Абрама Ёфэ РАН
Вядомы як дасьледчык гетэрапераходу
Навуковая ступень доктар фізыка-матэматычных навук[d] і кандыдат тэхнічных навук[d]
Узнагароды
Нобэлеўская прэмія ў галіне фізыкі (2000)
Ордэн «За заслугі перад Айчынай» I ступені
Ордэн Леніна
Ордэн Кастрычніцкай Рэвалюцыі
Ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцягу
Ордэн «Знак Пашаны»
Ордэн Францішка Скарыны
Ордэн Князя Яраслава Мудрага V ступені
Афіцэр ордэна Ганаровага легіёну
Ляўрэат Дзяржаўнай прэміі Расеі
Ж. Алфёраў і У. Пуцін

Жарэ́с Іва́навіч Алфёраў (15 сакавіка 1930 году, Віцебск — 1 сакавіка 2019 году[7]) — савецкі і расейскі фізык, ляўрэат Нобэлеўскай прэміі ў галіне фізыкі ў 2000 годзе за распрацоўку паўправадніковых гетэраструктур і стварэньне хуткіх опта- і мікраэлектронных кампанэнтаў (сумесна з Гэрбэртам Кроэмэрам и Джекам Кілбі). Яго дасьледаваньні адыгралі вялікую ролю ў інфарматыцы. Дэпутат Дзяржаўнай Думы Расейскай Фэдэрацыі II—VI скліканьняў. Ініцыяваў заснаваньне прэміі «Глябальная энэргія» ў 2002 годзе. Да 2006 году ўзначальваў Міжнародны камітэт па прысуджэньні гэтай прэміі.

Біяграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Нарадзіўся 15 сакавіка 1930 году ў Віцебску. Бацька Іван Карпавіч — беларус, працаваў сплаўшчыкам лесу, маці Ганна Ўладзімераўна — габрэйка[8], зь вёскі Крайск Лагойскага раёну[9]. Пасьля 1935 году сям’я зьехала на Ўрал[10]. Скончыў з залатым мэдалём сярэднюю школу №42 у Менску. Быў залічаны на 1 курс энэргетычнага факультэту Беларускага політэхнічнага інстытуту (цяпер Беларускі нацыянальны тэхнічны ўнівэрсытэт). Далей, на параду свайго настаўніка фізыкі Я. Б. Мельцэрзона паехаў паступаць у Ленінград. У 1952 годзе скончыў Ленінградзкі электратэхнічны інстытут імя У. І. Ульянава (ЛЭТІ, пазьней перайменаваны ў Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны электратэхнічны ўнівэрсытэт). З 1953 году працуе ў Фізыка-тэхнічным інстытуце імя А. Ф. Ёфэ (з 1987 да траўня 2003 году быў дырэктарам, з траўня 2003 году да ліпеня 2006 году — навуковы кіраўнік). У 1961 абараніў дысэртацыю на ступень кандыдата фізыка-матэматычных навук. У 1965 уступіў у КПСС[11]. Доктар фізыка-матэматычных навук (1970). Прафэсар ЛЭТІ (1972). У 1990—1991 гадах — віцэ-прэзыдэнт АН СССР, старшыня Прэзыдыюму Ленінградзкага навуковага цэнтру. З 2003 году — старшыня Навукова-адукацыйнага комплекса «Санкт-Пецярбурскі фізыка-тэхнічны навукова-адукацыйны цэнтар» РАН. Акадэмік АН СССР (1979), потым РАН. Віцэ-прэзыдэнт РАН, старшыня прэзыдыюму Санкт-Пецярбурскага навуковага цэнтру РАН. Замежны член НАН Беларусі (1995), Акадэміі навук ГДР (1987), Польскай АН (1988)[12] Галоўны рэдактар «Лістоў у Часопіс тэхнічнай фізыкі», сябра рэдактарскай рады часопісу «Навука і жыцьцё».

Аўтар больш як 500 навуковых працаў, трох манаграфіяў і каля пяцідзесяці вынаходніцтваў.

У 2010 годзе стаў сустаршынём Кансультатыўнай навуковай Рады Фонду «Сколкава»[13]. Рэгулярна наведваў Беларусь зь лекцыямі[14]. У 2003 годзе наведваў Віцебскі дзяржаўны тэхналягічны ўнівэрсытэт[15].

Узнагароды і прэміі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Алфёров Жорес Иванович // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  2. ^ Zhores Alferov // Encyclopædia Britannica (анг.)
  3. ^ Schores Iwanowitsch Alferow // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.)
  4. ^ В больнице РАН назвали причину смерти Жореса Алферова
  5. ^ Bibliothèque nationale de France Jores Ivanovitch Alferov // data.bnf.fr (фр.): плятформа адкрытых зьвестак — 2011.
  6. ^ Schores Alferow // Munzinger Personen (ням.)
  7. ^ Памёр нобелеўскі лаўрэат, ураджэнец Віцебска, Жарэс Алфёраў Праверана 2019-03-02 г.
  8. ^ Lenta.ru: Алферов, Жорес(рас.)
  9. ^ Иоффе Э. Г. Нобелевские лауреаты с белорусскими корнями. — Минск: Беларусь, 2008. — С. 37. — ISBN 978-985-01-0755-8
  10. ^ Алфёров, Жорес Иванович.(рас.) Лауреаты Нобелевской премии. Наука и техника
  11. ^ Корнилович Э. А. Беларусь: созвездие политических имен. — Минск: ФУАинформ, 2009. ISBN 978-985-6721-98-7 — С.334.
  12. ^ Жарэс Алфёраў Belarus.by
  13. ^ Жарэс Іванавіч Алфёраў УсеБеларусы
  14. ^ Лаўрэату Нобелеўскай прэміі па фізіцы Жарэсу Іванавічу Алфёраву прысвоена званне «Ганаровы прафесар ГрДУ імя Янкі Купалы» «Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Янкі Купалы» 10.05.2011
  15. ^ Витебский государственный технологический университет — ВГТУ — Высшие учебные заведения Республики Беларусь(рас.)
  16. ^ Указ Президента Республики Беларусь от 17 мая 2001 г. №271 «Аб узнагароджанні Ж. І. Алфёрава ордэнам Францыска Скарыны»

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Ляўрэаты Нобэлеўскай прэміі ў галіне фізікі ў 1976—2000 гадах
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Жарэс_Алфёраў&oldid=2252318»