Дзьве душы

	Дзьве душы
Жанр:	аповесьць
Аўтар:	Максім Гарэцкі
Мова арыгіналу:	беларуская
Год напісаньня:	1918
Публікацыя:	1919
	Электронная вэрсія
	Вікікрыніцы зьмяшчаюць поўны тэкст гэтага твору

«Дзьве душы́» — аповесьць Максіма Гарэцкага. Твор апавядае пра лёс памешчыка Ігната Абдзіраловіча.

Сюжэт

У 1890 годзе пан Абдзіраловіч вяртаецца з балю, каб пабачыць свайго сына Ігналіка. У лесе разбойнікі нападаюць на памешчыка й забіваюць яго жонку. Узятая ў двор памешчыка да яго сына Маланьня мяняе панскае дзіця сваім. Спадчыньнік заможных Абдзіраловічаў, пасьля «апрашчонік і народалюбец», студэнт, якога выкінулі з унівэрсытэта за вольныя думкі, пасьля прапаршчык царскага войска. Падчас Першай сусьветнай вайны Ігнат даслужыўся да камандзіра роты, але потым яго з фронту адправілі лячыцца ў Маскву. Там ён зноў сустрэў сваю кармілку, а таксама Васіля, які зьяўляецца сапраўдным панскім сынам, жыве ў Маскве, працуе на фабрыцы. Калі кармілка адкрыла яму даўнюю таямніцу, яго апошняя ўпэўненасьць перавярнулася з ног на галаву.

Уплыў на культуру

Твор зрабіў вялікі ўплыў на беларускую філязофію. У прыватнасьці Ігнат Канчэўскі падпісаў праграмнае эсэ беларускай філязофіі «Адвечным шляхам» прозьвішчам галоўнага гэроя аповесьці – Ігнат Абдзіраловіч^[1].

Аудыёкніга

У аўдыёкнігу, апроч аповесьці «Дзьве душы», увайшлі апавяданьні «Літоўскі хутарок», «Рускі» і «Роднае карэньне». Прачытаў усе гэтыя творы заслужаны дзеяч мастацтваў, тэатральны рэжысэр Валеры Мазынскі. Кніга мае багатае гукавое і музычнае (Сяргей Рахманінаў, Ёзэф Гайдн ды інш.) афармленьне.

Максім Гарэцкі.; Валеры Мазынскі «Дзьве душы», «Літоўскі хутарок», «Рускі» і «Роднае карэньне». Kamunikat.org — Беларуская Інтэрнэт-Бібліятэка.
Максім Гарэцкі.; Валеры Мазынскі Дзьве душы. Беларуская палічка — беларуская электронная бібліятэка.

Тэатар

У красавіку 2016 году ў Нацыянальным акадэмічным тэатры імя Янкі Купалы адбылася прэмʼера спэктакля «Дзьве душы» паводле аповесьці Максіма Гарэцкага ў пастаноўцы Мікалая Пінігіна, аўтарамі інсцэнаваньня аповесьці зьяўляюцца Максім Клімковіч і Ўладзіслаў Ахроменка^[2]^[3].

Купалаўскі тэатар упершыню зьвярнуўся да творчасьці Максіма Гарэцкага – «Дзьве душы» ў пастаноўцы Мікалая Пінігіна. Пра тое, як ствараўся спэктакль «Дзьве душы» ў пастаноўцы Мікалая Пінігіна, Міхась Скобла пагутарыў з Уладзіславам Ахроменкам і Максімам Клімковічам – аўтарамі сцэнічнай вэрсіі знакамітай аповесьці^[4].

Бібліяграфія

М. Гарэцкі. Дзьве душы. Повесьць. // Беларуская думка : газэта. — 1919, 20 чэрвеня. — № 24. — С. 2, 3.
М. Гарэцкі. Дзьве душы. // Беларуская думка : газэта. — 1919, 22 чэрвеня. — № 26. — С. 2, 3.
М. Гарэцкі. Дзьве душы. // Беларуская думка : газэта. — 1919, 25 чэрвеня. — № 28. — С. 2, 3.
М. Гарэцкі. Дзьве душы. // Беларуская думка : газэта. — 1919, 26 чэрвеня. — № 29. — С. 2, 3.
М. Гарэцкі. Дзьве душы. // Беларуская думка : газэта. — 1919, 27 чэрвеня. — № 30. — С. 2, 3.
М. Гарэцкі. Дзьве душы. // Беларуская думка : газэта. — 1919, 29 чэрвеня. — № 32. — С. 2, 3.
М. Гарэцкі. Дзьве душы. // Беларуская думка : газэта. — 1919, 3 ліпня. — № 35. — С. 2, 3.
М. Гарэцкі. Дзьве душы. // Беларуская думка : газэта. — 1919, 5 ліпня. — № 37. — С. 2, 3.
М. Гарэцкі. Дзьве душы. // Беларуская думка : газэта. — 1919, 6 ліпня. — № 38. — С. 2, 3.
М. Гарэцкі. Дзьве душы. // Беларуская думка : газэта. — 1919, 9 ліпня. — № 40. — С. 2, 3.
М. Гарэцкі. Дзьве душы. // Беларуская думка : газэта. — 1919, 11 ліпня. — № 42. — С. 2, 3.
М. Гарэцкі. Дзьве душы. // Беларуская думка : газэта. — 1919, 13 ліпня. — № 44. — С. 2, 3.
М. Гарэцкі. Дзьве душы. // Беларуская думка : газэта. — 1919, 17 ліпня. — № 47. — С. 2, 3.
М. Гарэцкі. Дзьве душы. // Беларуская думка : газэта. — 1919, 19 ліпня. — № 49. — С. 2, 3.
М. Гарэцкі. Дзьве душы. // Беларуская думка : газэта. — 1919, 20 ліпня. — № 50. — С. 2.
М. Гарэцкі. Дзьве душы. // Беларуская думка : газэта. — 1919, 22 ліпня. — № 51. — С. 2, 3.
М. Гарэцкі. Дзьве душы. // Беларуская думка : газэта. — 1919, 23 ліпня. — № 52. — С. 2, 3.
М. Гарэцкі. Дзьве душы. // Беларуская думка : газэта. — 1919, 24 ліпня. — № 53. — С. 2.
М. Гарэцкі. Дзьве душы. // Беларуская думка : газэта. — 1919, 24 ліпня. — № 53. — С. 2.
Максім Гарэцкі. Дзьве душы: аповесьць. — Вільня: 1919. — 192 с.
Максім Гарэцкі. Выбраныя творы: у 3-х тамах / Пад рэдакцыяй і прадмовай Станіслава Станкевіча. — Нью-Ёрк: Газэта «Беларус», 1975. — Т. 3. Апавяданьні і аповесьць «Дзве душы».. — 160 с.
Максім Гарэцкі. Дзве душы. // Рэдактар тома М. І. Мушынскі; укладанне і камэнтары Т. С. Голуб Максім Гарэцкі. Творы. — Менск: Мастацкая літаратура, 1990. — С. 5—106; 526—529. — ISBN 5-340-00580-1.
Максім Гарэцкі. Міхась Зарэцкі. Дзве душы; Вязьмо: раман / мастак С. М. Харытонаў. — Менск: Юнацтва, 1992. — 428 с. — (Школьная бібліятэка). — 21 000 ас. — ISBN 5-7880-0613-9
Максім Гарэцкі. Андрэй Мрый. Дзве душы: Аповесці, апавяданні. Запіскі Самсона Самасуя: Раман / Мастак Л. І. Мележ. — Менск: Юнацтва, 1997. — 320 с. — (Школьная бібліятэка). — 17 000 ас. — ISBN 985-05-0253-3

Максім Гарэцкі. Дзве душы : аповесць. — Менск: Мастацкая літаратура, 2006. — 108 с. — 3300 ас. — ISBN 985-02-0828-7
Максім Гарэцкі. Дзве душы : аповесць. — Менск: Мастацкая літаратура, 2008. — 108 с. — 2000 ас. — ISBN 978-985-02-1032-6
Максім Гарэцкі. Дзве душы; У чым яго крыўда?: аповесьці. — Менск: Попурры, 2015. — 253 с. — (Мая беларуская кніга). — 2500 ас. — ISBN 978-985-15-2276-3

Рэцэнзіі, крытыка

А. Д. Бібліяграфія. «Дзьве душы» М. Гарэцкага. Повесьць. Вільня 1920. // Рунь : часопіс беларускае літэратуры і мастацтва. — 1920. — № 1. — С. 8.
А. Л. Бібліяграфія. «Дзьве душы» М. Гарэцкага. // Зборнік «Наша Ніва». — Вільня: Беларускае выдавецкае таварыства, 1920. — С. 41—44.
Зьмітрок Бядуля. Літаратура і жыцьцё // Беларусь : газэта. — 1920, 27 траўня. — № 112 (168).
Зьмітрок Бядуля. Літаратура і жыцьцё // Беларусь : газэта. — 1920, 30 траўня. — № 114 (170).
А. Н. Абдзіралавіч і Барыка (Літаратурная паралель). // Калосьсе : беларускі літературна-навуковы часапіс. — 1939. — № 1 (18). — С. 20—27.
Юлія Масарэнка. Аповесць «Дзве душы» М. Гарэцкага: 100 гадоў быцця – у ацэнках прымання/непрымання беларускіх літаратуразнаўцаў. // Матэрыялы ХХVІІ Гарэцкіх чытанняў, Мінск, 14 чэрвеня 2019 г. — Менск: «Рэспубліканскі інстытут вышэйшай школы», 2019. — С. 118—123. — ISBN 978-985-586-288-9.

Пераклады на ангельскую мову

Maksim Haretski. Two Souls / Translated by Olya Ianovskaia. — Grunwald Publishing, 2024. — 182 с. — ISBN 9781738314201

Пераклады на нямецкую мову

Maxim Harezki. Zwei Seelen = Максім Гарэцкі. Дзве душы — Вільня, 1919 / aus dem Weißrussischen von Norbert Randow und Gundula und Wladimir Tschepego; Nachworte von Martin Pollack und Andreas Tretner. — Berlin: Guggolz, 2014. — 223 с. — ISBN 978-3-945370-01-8^[5]^[6]
- Васіль Ермаловiч. Аповесць Максiма Гарэцкага «Дзве душы» у перакладзе на нямецкую мову вядомым славiстам i перакладчыкам Норбертам Рандаў. // Максім і Гаўрыла Гарэцкія. Жыцце і творчасць: (да 115-годдзя з дня нараджэння Гаўрылы Гарэцкага і 95-годдзя першага выдання «Гісторыі беларускае літаратуры" Максіма Гарэцкага) : матэрыялы XXIII Гарэцкіх чытанняў, Мінск, 17 красавіка 2015 г.. — Менск: 2015. — С. 123. — ISBN 978-985-7039-74-6.
- Вольга Губская. Спадчына Гарэцкiх чытанняў: спроба сiстэматызацы. // Białorutenistyka Białostocka : rocznik naukowo-teoretyczny. — Białostock: Uniwersytet w Białymstoku, 2015. — Т. 7. — С. 412—415. — ISSN 2081-2515.
- Салодкі, У. В. Аналіз асаблівасцяў пераклада аповесці М. Гарэцкага «Дзве душы» з беларускай на нямецкую мову. // 77-я научная конференция студентов и аспирантов Белорусского государственного университета : материалы конф. В 3 ч. Ч. 3, Минск, 11–22 мая 2020 г.. — Менск: БДУ, 2021. — С. 706—709. — ISBN 978-985-881-082-5.
- Maxim Harezki. Zwei Seelen. Roman (ням.) // Perlentaucher : Das Kulturmagazin. — 22.07.2025.

Крыніцы

^ Базык, Наталія. Матыў канфліктнай свядомасці ў аповесці Максіма Гарэцкага “Дзве душы” // Białorutenistyka Białostocka. — 2014. — Tom 6. — S. 348.
^ Міхась Скобла. (2016-05-03) «Вольная Студыя» Kamunikat.org. Радыё Свабода..
^ «Дзве душы». Адбылася прэм’ера. Сайт Нацыянальнага акадэмічнага тэатра імя Янкі упалы (2016-04-27). Праверана 2020-09-21 г. Архіўная копія ад 2016-04-28 г.
^ Міхась Скобла. (2016-05-03) «Дзьве душы – ў кожным з нас» Вольная Студыя. Радыё Свабода..
^ Maxim Harezki. Zwei Seelen (ням.) Autoren / Übersetzer. Guggolz Verlag.
^ Sebastian Guggolz Herbst 2025. — Berlin: Guggolz Verlag, 2025. — С. 11. — 12 с.

Літаратура

Базык, Наталія. Матыў канфліктнай свядомасці ў аповесці Максіма Гарэцкага «Дзве душы» // Białorutenistyka Białostocka. — 2014 — Tom 6. — S. 343—350.
Бароўка, В. Ю. Аповесць «Дзве душы» М. Гарэцкага як гістарычная крыніца. — Витебск: ВГУ имени П. М. Машерова, 2019. — С. 296—299.
Максім і Гаўрыла Гарэцкія. Жыццё і творчасць (прысвячаецца 100-годдзю выхаду ў свет аповесці «Дзве душы» і 90-годдзю афіцыйнага надання Гаўрылу Гарэцкаму звання акадэміка Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі): матэрыялы ХХVІІ Гарэцкіх чытанняў, Мінск, 14 чэрвеня 2019 г. / Дзяржаўны музэй гісторыі беларускай літаратуры, Рэспубліканскі фонд імя братоў Гарэцкіх, Цэнтар даследаваньня беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі; рэдкалегія: Радзім Гарэцкі (адк. рэд.) і інш. — Менск: «Рэспубліканскі інстытут вышэйшай школы», 2019. — 154 с. — ISBN 978-985-586-288-9

[1] Базык, Наталія. Матыў канфліктнай свядомасці ў аповесці Максіма Гарэцкага “Дзве душы” // Białorutenistyka Białostocka. — 2014. — Tom 6. — S. 348.

[2] Міхась Скобла. (2016-05-03) «Вольная Студыя» Kamunikat.org. Радыё Свабода..

[3] «Дзве душы». Адбылася прэм’ера. Сайт Нацыянальнага акадэмічнага тэатра імя Янкі упалы (2016-04-27). Праверана 2020-09-21 г. Архіўная копія ад 2016-04-28 г.

[4] Міхась Скобла. (2016-05-03) «Дзьве душы – ў кожным з нас» Вольная Студыя. Радыё Свабода..

[5] Maxim Harezki. Zwei Seelen (ням.) Autoren / Übersetzer. Guggolz Verlag.

[6] Sebastian Guggolz Herbst 2025. — Berlin: Guggolz Verlag, 2025. — С. 11. — 12 с.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]