Вольга Качан

Вольга Качан
укр. Ольга Качан
Імя пры нараджэньні	Вольга Сьвідэрская
Род дзейнасьці	грамадзкая дзяячка, псыхалягіня
Дата нараджэньня	23 ліпеня 1928(1928-07-23)
Месца нараджэньня	Пачаеў, Украіна
Дата сьмерці	23 студзеня 2023(2023-01-23) (94 гады)
Месца сьмерці	Пэрт, Аўстралія
Месца пахаваньня	Сыднэй
Месца вучобы	Сыднэйскі ўнівэрсытэт[d] (1966)
Занятак	грамадзкая дзяячка, псыхоляг
Навуковая сфэра	псыхалёгія, псыхалінгвістыка
Месца працы	Сыднэйскі ўнівэрсытэт[d] ЮНРРА
Муж	Аркадзь Качан

Во́льга Кача́н (па-ўкраінску: Ольга Качан, па-ангельску: Olga Katchan, дзяв. Сьвідэрская; 23 ліпеня, 1928, Пачаеў, Валынь, Украіна — 23 студзеня, 2023, Пэрт, Аўстралія) — украінская і беларуская грамадзкая дзяячка дыяспары ў Аўстраліі, аўстралійская псыхалягіня, псыхалінгвістка, выкладніца Сыднэйскага ўнівэрсытэту.

Жыцьцяпіс

Вольга нарадзілася на Валыні ва ўкраінскай сям’і. Навучалася ў Варшаве, потым у Чэхаславаччыне. Пасьля Другой сусьветнай вайны ў 1950-м перабралася ў Аўстралію, дзе пабралася шлюбам зь беларусам Аркадзем Качаном (1921—1982), вядомым грамадзкім і вайсковым дзеячом беларусаў Аўстраліі.

Мела выдатныя моўныя здольнасьці: яшчэ ў вайну працавала перакладніцай ва ўстановах ЮНРРА (Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў па дапамозе і аднаўленьні) і ІРО (міжнародная арганізацыя справаў уцекачоў) у Нямеччыне.

У 1966 годзе скончыла Сыднэйскі ўнівэрсытэт (атрымала дыплём бакаляўркі псыхалёгіі з адзнакай першай ступені), а ў 1972 годзе атрымала ступень магістаркі. У 1966 годзе яна пачала працаваць выкладніцай псыхалёгіі, а ў 1988 годзе стала старэйшай выкладніцай катэдры псыхалёгіі ў Сыднэйскім унівэрсытэце ў Аўстраліі.

У траўні 2019 году Вольга Качан была ўзнагароджаная Падзячнай граматай імя Джэйн Арно за ейны ўнёсак у паляпшэньне становішча жанчынаў і служэньне грамадзтву.

Жыла на пэнсіі ў Сыднэі да 2021 году. У 2021 годзе перабралася да сына Джорджа ў Пэрт, дзе памерла ў 2023 годзе. Пахаваная ў Сыднэі.

Дзейнасьць

Вольга Качан зьяўлялася актыўнай дзяячкай украінскай і беларускай грамадаў Аўстраліі.

Выкладала ў Сыднэйскім унівэрсытэце. Займалася псыхалінгвістыкай, мела акадэмічныя публікацыі на тэму псыхалягічных асноваў, аспэктаў білінгвізму. Асаблівую ўвагу прыцягнуў у 80-ыя гады мінулага стагодзьдзя ейны тэкст «Early Bilingualism: Friend or Foe?» («Раньні білінгвізм: сябар ці вораг?»).

Вольга Качан і Беларусь

Праз першага беларускага мужа Аркадзя Качана Вольга далучылася і да беларускай справы.

Ліставалася на выдатнай беларускай мове з лёнданскай Скарынаўкай, галоўным чынам з айцом Аляксандрам Надсанам. У Скарынаўцы захоўваюцца як уласна лісты Вольгі Качан, так і супольныя з мужам лісты. Словам і грашыма падтрымлівала беларускую справу: ахвяравала на Скарынаўку і на беларускія газэты Аўстраліі.

Пасьля сьмерці мужа ў 1982 годзе падтрымлівала сувязі з Скарынаўкай, Беларускім Інстытутам Навукі і Мастацтва. Пісала пра беларусаў Аўстраліі па-ангельску, напрыклад, у 1988 годзе ў энцыкляпэдыі «The Australian People: an Encyclopedia of the Nation, its People and their Origins» («Аўстралійскі народ: энцыкляпэдыя нацыі, ейных людзей і іх паходжаньня»).

Працы

• 1986: «Early Bilingualism: Friend or Foe?» («Раньні білінгвізм: сябар ці вораг?»)
• 1988: тэкст пра беларусаў Аўстраліі ў «The Australian People: an Encyclopedia of the Nation, its People and their Origins» («Аўстралійскі народ: энцыкляпэдыя нацыі, ейных людзей і іх паходжаньня»).