Брылёўскі скарб
Брылёўскі скарб — адзін з найбольш адметных манэтна-рэчавых комплексаў эпохі вікінгаў на тэрыторыі Беларусі. Скарб адлюстроўвае падзеі, якія адбываліся на беларускіх землях напрыканцы IX стагодзьдзя: фармаваньне гандлёвых шляхоў, якія злучылі паміж сабой першыя гарады, — цэнтры дзяржаваўтваральных працэсаў, месцы сувязяў паміж прадстаўнікамі розных народаў. Прысутнасьць у складзе скарбу арабскіх манэтаў і франскага мяча паказвае, наколькі шырокімі былі гандлёвыя зносіны нашых продкаў ужо ў тыя далёкія часы.
Гісторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Быў знойдзены на Брылёўскім поле каля вёскі Брылі Барысаўскага раёну, вядомым як месца пераправы праз раку Бярэзіну войскаў Напалеону падчас вайны 1812 году.
Вясной 2000 году ў пошуках парэшткаў вайсковага рыштунку і ўзбраеньня мастак-рэстаўратар Беларускага дзяржаўнага музэю гісторыі Вялікай Айчыннай вайны Сяргей Захараў у пойме ракі выявіў фрагмэнты мяча, моцна пашкоджанага карозіяй. Мяркуючы, што да яго ў рукі трапілі дрэнна захаваныя матэрыялы 1812 году, мячу не было нададзена першапачаткова асаблівай увагі, але, калі высьветлілася, што знаходка мае значна большы ўзрост, прадоўжыў раскопкі[1]. У 2002 годзе ўзровень вады ў Бярэзіне моцна ўпаў, і зьявілася магчымасьць правесьці дасьледаваньні затопленых ўчасткі. Знойдзены скарб быў рассыпаны авальнай плямай каля 2-3 м на глыбіні 30-35 см. Асобныя прадметы ў гэтай жа мясцовасьці былі пазьней выяўлены Валянцінам Рабцэвічам і Алегам Іовым. Паступіў у фонды Нацыянальнага гістарычнага музэю Беларусі ў 2003 годзе.
Апісаньне
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Брылёўскі скарб складаецца з 290 срэбраных арабскіх манэтаў дырхамаў і іх фрагмэнтаў, фрагмэнтаў шыйнай грыўні, франскага мяча IX стагодзьдзя і набору зь дзесяці гірак для ўзважваньня срэбра. На падставе аналізу манэтнай часткі Валянцін Рабцэвіч прыйшоў да высновы, што найстарэйшая манэта выбітая ў 125 годзе мусульманскага летазьлічэньня, што адпавядае 742 ці 743 году нашай эры, а найноўшая, адпаведна, — 890 ці 891 году. Такім чынам, гэта дазваляе датаваць скарб 890 — 892 гадамі[1].
Лічыцца, што Брылёўскі скарб быў г.зв. вотыўным дарам — тыповай скандынаўская старажытнанямецкай традыцыяй ахвярапрынашэньня багам у абмен на дапамогу. Меч пры гэтым звычайна ламаўся ў некалькіх месцах, што рабіла яго непрыдатным для будучага выкарыстаньня.