Балніскі крыж

сьцяг Балніскага муніцыпалітэу

Балніскі крыж (груз. ბოლნური ჯვარი, трансьліт. Балнуры джвары) — тып крыжоў, якія найбольш вядомыя і шырока выкарыстоўваюцца ў Грузіі з V стагодзьдзя.

Упершыню ў Грузіі такі крыж быў намаляваны на ўсходнім фасадзе храму Балніскі Сіён, пабудаваным у канцы V стагодзьдзя ў Квэма Картлі, гістарычнай правінцыі Грузіі, у эпоху праўленьня цара Вахтанга I Гаргасалі .

Назва паходзіць ад формы крыжа, які ўжываўся ў аздабленьні Балніскага Сіёну — першай сапраўднай базылікі раньнехрысьціянскай Грузіі (базыліка была збудаваная на беразе ракі Паладауры, у 70 км ад Тбілісі, непадалёк ад пасёлка Балнисі). Балніскія крыжы выразаныя па камяні на пілястрах, апсідах, слупах храму.

Балніскі крыж ўяўляе сабой раўнабаковы крыж, вычарчаны сэгмэнтамі кола, зь пашыраючыміся рукавамі. Крыжы такой формы ўпісваецца, звычайна, у круглую раму. Лічыцца, што такі крыж паходзіць з часоў праўленьня рымскага імпэратара Канстанціна Вялікага (306-337 гг.), Які ў 313 годзе Мілянскім эдыктам дазволіў свабоднае вызнаньне хрысьціянства. У Грузіі выкарыстоўваецца паўсюдна нароўні з крыжом Сьвятой Ніно.

• 
  Балніскі крыж на ўваходзе ў сабор Джвары.

Глядзіце таксама

• крыж сьвятой Ніны
• Vesica piscis

Літаратура

• Всеобщая история искусств. Т. 2. — М.: Искусство, 1960.
• Mačavariani E. Bolnisis sionis samšeneblo carcera. — T’bilisi: Mec’niereba, 1985. (груз.)