Ампэр
Ампэ́р (абазначэньне: А) — асноўная адзінка вымярэньня сілы электрычнага току ў СІ.
Паводле сучаснага азначэньня, 1 ампэр выражаецца праз адзінку электрычнага зарада 1,602176634×10-19 Кл, калі кулён выразіць як А×с, а сэкунда вызначаецца праз пераходы ў атаме цэзу-133[1]. Гэтае азначэнне прынята ў 2018 годзе Генэральнай канфэрэнцыяй па вагах і вымярэньнях і ўступіла ў сілу 20 мая 2019[2].
Раней выкарыстоўвалася наступнае азначэньне: Ампэр роўны сіле такога электрычнага току, які, пры праходжаньні па двух прамых паралельных правадніках бясконцай даўжыні і нязначнага папярочнага сечыва, якія знаходзяцца на адлегласьці 1 м адзін ад аднаго ў вакуўме, ствараў бы паміж гэтымі праваднікамі сілу, роўную 2×10−7 ньютанаў на мэтар даўжыні. Гэтае азначэньне немагчыма раэлізаваць на практыцы, таму ампэр генераваўся з дапамогай ампэр-вагаў[3].
Ампэр атрымаў сваю назву ў гонар францускага фізыка Андрэ Ампэра.
Кратныя і дзельныя адзінкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Найменьні кратных і дзельных адінак утвараюць дадаючы стандартныя прыстаўкі СІ да слова «ампэр»:
| Кратныя | Дзельныя | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| велічыня | назва | пазначэньне | велічыня | назва | пазначэньне | ||
| 101 А | дэкаампэр | даА | daА | 10-1 А | дэцыампэр | дА | dА |
| 102 А | гэктаампэр | гА | hА | 10-2 А | сантыампэр | сА | cА |
| 103 А | кіляампэр | кА | kА | 10-3 А | міліампэр | мА | mА |
| 106 А | мэгаампэр | МА | MА | 10-6 А | мікраампэр | мкА | µА |
| 109 А | гігаампэр | ГА | GА | 10-9 А | нанаампэр | нА | nА |
| 1012 А | тэраампэр | ТА | TА | 10-12 А | пікаампэр | пА | pА |
| 1015 А | пэтаампэр | ПА | PА | 10-15 А | фэмтаампэр | фА | fА |
| 1018 А | экзаампэр | ЭА | EА | 10-18 А | аттаампэр | аА | aА |
| 1021 А | зэтаампэр | ЗА | ZА | 10-21 А | зэптаампэр | зА | zА |
| 1024 А | ётаампэр | ІА | YА | 10-24 А | ёктаампэр | іА | yА |