Абмеркаваньне:Наваградак

Зьвесткі з Аўстрыйскай нацыянальнай бібліятэкі

3. Малая Белая Русь/ Русія (LITTLE WHITE RUISSIA):

У даўжыню 200 міль, а ўшыркі 120. Яна падзелена на шэсць частак, першая з якіх

Наваградак (NOVOGRODEC).

Ён дзеліцца на два раёны (Distrikts) – Наваградак(Novogradac) і Слонім(Slonim). Наваградак з'яўляецца галоўным горадам/сталіцай (the chief City), пабудаваны з дрэва і быў the Appenage другіх cыноў герцагаў Літвы . Савет/сенат/парламент/пасяджэнне (The Diet) Вялікага Княства Літоўскага (Great Dutchy of Lithuania) праводзіцца па чарзе ў гэтым месцы і Менску/ Мінску(Minski). Ён пабудаваны на раўніне, не мае ўмацаваньняў, і ляжыць 12 ангельскіх міль на поўдзень (S.) ад Нёмана(Memel). Іншыя гарады :

1. Слонім(Slonim), які мае замак(Castle)  і  іншыя сапраўдныя ўмацаваньні, пабудаваныя ў апошні час. Раён (Distrikt) гэтага горада  раней быў  Княствам. Ён знаходзіцца на 32 ангельскія мілі  на поўдзень ( S.)  ад  Наваградка (Novogrod). 
2. Ваўкавыска (Wolkowisko) вялікі горад на мяжы Падляшша ( Podlachia), на поўдзень( S.)  ад  Горадні(Grodno), і мае суд для дваранства (the Gentry).
3. Ля́хавічы/ Ляхавіц (Lacowicz), вядомы вельмі прыгожы палац(Palace),  пабудаваны ў Вялікай Агульнай  Літве( Grand General of Lithuania), добра ўмацаваны паводле сучаснай тэхналогіі.
4. Мыш (Mysza), горад з замкам(Castle), размешчаны на возеры.
5. Слуцк/ Слуцак (Zlucz), адзін з самых вялікіх гарадоў на гэтай зямлі (Country), на рацэ з  такой жа назвай, 80 ангельскіх міль на  паўднёвы ўсход (S.E.) ад Наваградка( Novogrodec). Сабор (The Cathedral) і герцагскі палац (Ducal Palace) з каменя/мураваны. Гэты горад не так даўно  быў  уласнасьцю прынца( Prince), з вялікімі тэрыторыямі; але ён заўсёды быў даннікам/падначаленым (Tributary) Польшчы(Poland.) < Ці не перанёс аўтар  гэты сказ: “але ён заўсёды быў даннікам/падначаленым (Tributary) Польшчы(Poland)“, - з наступнага пункта "6. Rozan" сюды  - мая заўвага>, а  ў цяперашні час у валоданні сямейства Радзівіл. Тры  пераможныя бітвы над тартарамі(Tartars) паблізу гэтага месца, якія Канстанцін, герцаг Астрога (Duke of Osrog) правёў, зрабілі яго вядомым.

6. Ружаны(Rozan), добра пабудаваны горад, з вельмі прыгожымі вуліцамі. < Мая заўвага для запісу кірыліцай Rozan. Былі Ружан(Rozan) і Ружаны(Rozanna). Ружан(Rozan) - гэта горад на Нарве, прытоку Віслы, у Мазавецкім ваяводзтве. Ружаны(Rozanna) – Наваградзкія. Паколькі аўтар апісвае Наваградзкую зямлю, імаверна , павінен апісваць і Наваградзкія Ружаны(Rosanna). У гэтым выпадку Ружанскі палац ніяк яму нельга было не ўпамянуць хоць бы кораценька, напрыклад. вось так: "вядомы вельмі прыгожы палац, …“( гл. 3.Ляхавічы трохі вышэй). Але ён маўчыць. Атрымліваецца, у канву апісання Наваградзкай зямлі ўпісан Ружан Мазавецкі заместа Ружанаў Наваградзкіх; тады, калі гэты сказ: „але ён заўсёды быў даннікам/падначаленым (Tributary) Польшчы(Poland)“ аднесьці да Ружан(Rosan) Мазавецкіх, а не Ружанаў(Rozanna) Наваградзкіх, адкуль ён(сказ) перанесены да Слуцка, тады логіка наперакасяк ня йдзе.>

7. Нясьвіж/Несьвіж(Nezwitz), 60 ангельскіх міль на усход (E.) ад Наваградка (Novogrodec). Мікалай Радзівіл, празваны Пілігрым, заснаваў тут некалькі высакародных грамадскіх будынкаў. Рака Вуша/Уша(Osza) трапляе ў Нёман (Memel) паблізу гэтага месца.

Сенатары -  пфальцграф/<граф->палацін і кашталян (Castel1an) з Наваградка (Nevagrodec). 
Герб/ ваяводзкая харугва (The Arms)-  у блакітным полі Вялікае Княства(Great Dutchy) - (?) /The Arms are,  in a Field-Azure those of the Great Dutchy./

Выдавецтва: Nutt, John, 1711. Арыгінал: Аўстрыйская нацыянальная бібліятэка. Аблічбаваныя: 4 лістапада 2013 года

Храналагічнае назва горада

Добры дзень!
Извиняюсь, что не на белорусском, понимать беларускую мову более менее могу, но писать к сожалению не умею, але можу поспілкуватися українською :) Для общего понимания напишу на русском. У меня к вам Ліцьвін, а также кто следит за этой страничкой будет просьба, не могли бы вы мне подсказать авторитетные источники, которые можно проверить онлайн, где сказано время фиксации перехода беларусского названия города Новагародак (Новгородок) и т.п. на польский, в т.ч. современный вариант Навагрудак (Новогрудак). --Iskatelb (гутаркі) 19:11, 7 сакавіка 2020 (+03)[адказаць]

Асабіста я ня ведаю. Але магчыма хтосьці і адкажа. --Ліцьвін (гутаркі) 19:22, 7 сакавіка 2020 (+03)[адказаць]

Фактычна — гэта верасень 1939 году, калі на Наваградак пашырылася савецкая ўлада і нормы паноўнай на той час наркамаўкі. Да гэтага часу ў заходнебеларускім друку, вядома, выкарыстоўваліся традыцыйныя гістарычныя назвы. У БССР русіфікаваныя назвы пачалі ўжывацца адразу па рэформе беларускага правапісу 1933 году, упершыню іх у якасьці нарматыўных зафіксаваў «Руска-беларускі слоўнік» Александровіча, хоць там і няма менавіта «Навагрудку», затое ёсьць іншыя падобныя формы кшталту «Орша» (замест Ворша), «Брэст-Літоўск» (замест Берасьце) і г.д. Што да канкрэтнай фіксацыі ў наркамаўцы першага ўжываньня менавіта «Навагрудку», то варта пашукаць згадкі пра гэтае места ў тагачаснай савецкай пэрыёдыцы: электронная база савецкай беларускай пэрыёдыкі ў адкрытым доступе (напрыклад, у зборцы газэты «Звязда» за 1935—1938 гады) — але гэта, вядома, калі ёсьць час і ахвота праглядзець усе адпаведныя нумары. --Kazimier Lachnovič (гутаркі) 13:10, 12 сакавіка 2020 (+03)[адказаць]

АнглоВики

Для тех кто знает английский и интересуется историей города. Из английской Википедии литовцами вычищаются, или ставятся под сомнения, все упоминания о вероятно первой столице ВКЛ Новогрудке. При этом литовские монографии авторитеты, а белорусские, даже научные энциклопедии, заведомо не авторитетны. --Лобачев Владимир (гутаркі) 11:22, 30 верасьня 2021 (+03)[адказаць]