Абмеркаваньне:Віленскае ваяводзтва

Ваяводства існавала і пасьля 1921 году - Наваградзкае ваяводзтва, Палескае ваяводзтва. ТРэба іх неяк падзяліць, ці павялічыць да сучасных...--Ruslan Raviaka 11:13, 8 кастрычніка 2008 (UTC)

На маю думку, іх варта разьдзяляць як ваяводзтвы розных дзяржаў з аднолькавымі назвамі. Тое самае з Палескім і Наваградзкім. Каб былі асобныя артыкулы пра ваяводзтвы (прыклады: у польскай Вікіпэдыі: pl:Województwo wileńskie (I Rzeczpospolita), pl:Województwo wileńskie (II Rzeczpospolita); у ангельскай: en:Vilnius Voivodeship, en:Wilno Voivodeship (1923–1939)), бо як я разумею, яны маюць мала дачыненьня адзін да аднаго. --zedlik 11:28, 8 кастрычніка 2008 (UTC)

Апісаньне Вільнаўскага палаціната ў 1581 годзе (пераклад з лацінскай мовы на беларускую мову)

        Палацінат Вільнаўскі (Palatinatum Vilnensis) 
     Вільна (Wilna),  урб-горад (vrbs), сталіца & метраполія (caput & Metropolis)   ўсёй Літвы (Lituaniæ),  разьмешчаны  на пагорку  на зьліцьці  рэк Вільна (Vilnæ)  (ад якой ён бярэ сваю назву) і & Віліа (Viliæ), абкружаны сьцяной (muroq;), таксама  умацаваны ровам (murata).   Мае  два ўмацаваныя замкі (Arces), цесна зьвязаныя паміж сабой, адзін з якіх ніжэй (вялікі і старанна пабудаваны), другі заснаваны вышэй на пагорку, які выступае; а менавіта, у тым жа месцы зьліваюцца з аднаго боку  Вільна (Vilna), якая працякае з усходу, а з другога Вілія (Vilia).  Вільна (Vilna), якая дала назву урб-гораду, меньшая, Віліа (Wilia) - большая &суднаходная (amplior & nauigabilis), па якой грузавыя суды/тавары з Вільна (Vilna)  транспартуюцца ў Прускі Гедан  (Gedanum Prussiæ),  знакаміты кірмашам (emporium).  У гэтым горадзе шмат храмаў рымскага паслушэнства (Romanæ obedientiæ) & рутэнскага абраду  (Rutenorű ritus)   былі  пабудаваныя за вялікія грошы. Месца япіскапа (Episcopalis sedes)  ў замкавай  (arcis)  катэдральнай (catedrali) базыліцы сьвятога Станіслава (diuo Stanislao). /Episcopalis sedes  in Basilica arcis catedrali diuo Stanislao dicata./  Мітрапаліт і Русіі (Metropolitanus quoque Russiæ) трымае (retinet) ў дадзены момант (ibidem) яго сядзеньне/рэзідэнцыю (sedem suam) ў галоўнай ( præcipua) базыліцы рутэнскага абраду ( in Basilica Rutenici ritus),  тытулам (titulo) Найсьвяцейшай Дзевы Марыі (diuæ virginis Mariæ) адзначанай-увенчанай (insignita). /Metropolitanus quoque  Russiæ ibidem sedem suam in Basilica Rutenici ritus præcipua  titulo diuæ virginis Mariæ insignita,  retinet/. Porro ва ўсім Вялікім герцагстве  Літоўскім/ герцагстве Вялікай Літвы (Lituaniæ Magno Ducatu) знаходзяцца  пяць(quinq;) паслушэнстваў рымскаму епіскапату (Romanæ obedientiæ Episcopatus) <насупраць гэтага сказа злева на полі стаіць паметка: Episcopi Lithuania Romani, - мая заўвага>, а менавіта: Вільнаўскі (Vilnensis), Самагіцкі  (Samogitiensis),  Кіоўскі (Kiouiensis),  Луцкі (Lucensis) & Янаўскі (Ianouiensis). У дадатак да папярэдніх Уладзіслаў Ягіелоне (Vladislao Iagielone) (які ўпершыню/першых літоўцаў (Lituanos) хрысьціў / (qui primus Lituanos Baptisauit)/ фундаваў & датаваў сем (septem) рэзідэнцый пробста (præposituræ), а менавіта: ў Вількаміры (Wilkomeriensis), Місаголі (Misogoliensis), Неменках (Nemenciensis),  Медніках (Mednicensis), Крэвах  (Kreuensis),  Абольках (Obolcensis) і Хайнах (Haynensis). Архіяпіскап (Archiepiscopus), які, ўжо было сказана  (supradićtis) <supra-dictis>,  вышэй (præest) <præ-est> япіскапа Літвы  (Episcopis Lituaniæ),  мае сваё ўласнае сядзеньне ў Леаполі (Leopoli),  урб-горадзе Русіі (Russiæ)./ Archiepiscopus,  qui supradićtis Episcopis Lituaniæ præest, Leopoli in vrbe Russiæ sedem suam  habet. /  У сваю чаргу (vero),  рутэнскага абраду  (Ruthenici ritus) <прапушчана Metropolitanus (Ruthenici ritus Mitropolitanus) ці Episcopatus (Ruthenici ritus Episcopatus),- мая заўвага >  ў Літве & Русіі (Lituania & Russia), суб'екта Polono Regi < асобную ўвагу патрэбна зьвяртаць  на словы Poles, Poland, Polen, Polonia, Poloniaque, Polono, Polesa,   і  „Regi“ не заўсёды кароль>, сем <на маю думку сказ каламбурна састаўлены і не закончаны, павінен ійсьці пералік сямі зямель Ruthenici  ritus, вось так: „…  сем зь іх (septem sunt hi):  Полацкія (Polocensis),   Валадзімірскія (Volodimiriensis),…“  - мая заўвага >,  /Ruthenici verò ritus in Lituania & Russia,  Polono Regi subiecta, septem sunt. /  Мітрапаліт (Metropolitanus) або архіяпіскап Вільна (Archiepiscopus Vilnæ), мае тут  сваё месца. /Metropolitanus,  siue Archiepiscopus Vilnæ, sedem suam habet. / У сваю чаргу япіскапы, якіх рутэны  называюць Уладыкамі (Episcopi verò,  quos Wladicas Rutheni appellant) <насупраць гэтага сказа злева на полі стаіць паметка: Episcopi Rutenici, - мая заўвага > , якія  таксама носяць тытул мітрапалітаў (Metropolitanus), гэтыя: Полацкія (Polocensis), Валадзімірскія (Volodimiriensis), Луцкія (Lučensis), Пінскія (Pinscensis), Кіоўскія (Kiouiensis), Праемыслінскія (Præmisliensisque), & Леапольскія (Leopoliensis) ;  іх паводзіны, звычкі, рэлігію глядзіце ў  апісаньні  рэлігіі  Русіі (Russiæ) ў Масховіі (Moschouiae) /  Episcopi verò,  quos Wladicas Rutheni appellant,  hi sunt Polocensis, Volodimiriensis,  Lučensis, Pinscensis,  Kiouiensis,  Præmisliensisque,  & Leopoliensis,  qui etiam Metropolitæ titulo vtitur, horum mores, habitum, Religionem in Moschouiæ descriptione de Religione Russiæ videbis./
      Вексіл  Вільнаўскага (Vilnensis) палаціната  рубінавы  (rubeum) і двухрогавы (bicorne), 35 локцяў (35. vlnas) шаўковай (sericea) тканіны, з аднаго боку/адна частка у белым полі (in campo albo) герб (insigne) Вялікага герцагства (Magni Ducatus),   з другога /на другой  калоны ( Columnarű),   антычнага (antiquo) народа (gentis)   гербавы знак (Stemmate).
      У гэтым  палацінаце (Palatinatu)  ёсць тры  буйныя дыстрыкты (distrićtus) або правінцыі (prouinces), Асьміянскі (Osmianensis), Браціслаўскі (Bratislauiensis) & Вількамерскі (Vilcomeriensis), кожны зь іх мае ўласны (proprium)  вексілум-сьцяг (vexillum) (які арыстакратыя (nobilitas) дыстрыктаў выкарыстоўвае на вайне).  
     Асьміяна (Osmiana) опідум-гарадок (oppidum) з дрэва, аддалены ад Вільна на 7 міль, тэрыторыя, якая належыць яму, досыць вялікая, у ёй знаходзіцца шмат опідум-гарадкоў валадароў&арыстакратыі (oppida Regia & Nobilium). Вексілум носіць  рубінавы (rubeum), як і Вільнаўскі (Vilnensi), але з адным рогам (vno cornu), пазначаны гербам Вялікага герцагства (Magni Ducatus) на белым полі (in campo albo).
     Вількамерыя (Vilkomeria), опідум-гарадок  (oppidum) з  драўніны, на  рацэ Сьвіента(Swienta), быў месцам курыі (Curia), у ім  суд, у якім   разьбіраліся  справы арыстакратыі (causæ nobilium). Замак (Arx)  быў спалены прускімі крыжакамі (Crucigeros Prussienses), і цяпер бачныя яго рэшткі на мысе/скале.  Вексіл таксама рубінавы (rubeum), з аднаго боку упрыгожаны гербам вялікага дукі (Magni Ducis), на другім адзначаны выявай  Сьвятога Міхайлы (diui Michaëlis imagine).
  58↓
    Браціславія (Bratislauia), ківітас-горад (ciuitas), драўляны, зьвязаны з крэпасьцю-замкам (arcem), які  пабудаваны на ўцёсе і вялікімі возеры.  У баі выкарыстоўвае  вексіл-сьцяг (Vexillo) рубінавай (rubeo) фарбы, арыстакратыі (Nobilitas) Браціслаўскага (Bratislauiensis) дыстрыкта, і  герб Вялікага Герцагства (Magni Ducatus).
    -  Sarmatiae Europeae descriptio0: quae regnum Poloniae, Lituaniam, Samogitiam, Russiam, Massoviam, Prussiam, Pomeraniam, Livoniam et Moschoviae Tartariaeque partem complectitur Alexandri Guagnini .../ Verlag Albinus, 1581/   Original von Bayerische Staatsbibliothek (Staats- und Augsburg)Stadtbibliothek /   Digitalisiert 27. Apr. 2016/ Länge 226 Seiten

Гарады цяпер:
Gedanum Prussiæ (Прускі Гедан): польскі Гданьск
Wilna: Вільна або Вільня; Ві́льня — сталіца і найбольшае места Летувы-Ліетувы (Lietuvos Respublika) ), на рацэ Вяльлі пры ўтоку ў яе ракі Вільні. Цяперашнюю расейскую форму „Вильнюс“ упершыню ўжылі ў 1940 годзе, калі ўлады СССР перадалі места Летуве, у гэты ж час у наркамаўцы ўсьлед за расейскай мовай пачалі прымусова ўжываць штучную форму „Вільнюс“ замест традыцыйнай беларускай Вільня.
Osmiana: Ашмя́ны (афіц. транс.: Ašmiany) — горад у Гродзенскай вобласьці Беларусі, адміністрацыйны цэнтр Ашмянскага раёна, на р. Ашмянка.
Bratislauia : Бра́слаў (афіц. транс.: Braslaŭ) — горад у Віцебскай вобласьці Беларусі, адміністрацыйны цэнтр Браслаўскага раёна, на паўночным беразе возера Дрысьвяты. Упершыню згадваецца ў 1065 годзе; вядомы пад назвамі Браславль, Браслав Завельский, Брячиславль, Брятисав.
Vilkomeria: Вількамір - горад у цэнтральнай Летуве-Ліетуве (Lietuvos Respublika), руйнаваўся крыжакамі ў 1333, 1365, 1378, 1386 і ў 1391 гадах. Крыжацкія набегі скончыліся толькі пасьля Грунвальдзкай бітвы. У 1795 годзе горад трапіў у склад Расейскай імпэрыі, увайшоўшы ў склад Віленскага губэрнатарства. У 1918 годзе горад трапіў у склад Летувы-Ліетувы ( Lietuvos Respublika) < Lietuvos Respublika 16 лютага 1918 году> , але ў 1919 годзе ён быў заняты Чырвоным Войскам. У 1920 годзе горад спрабавалі заняць польскія войскі, але пасьля некалькіх сутычак, была заключаная дамова, якая ўсталявала мяжу паміж краінамі <якімі краінамі?> .

Рэкі цяпер.
Vilnæ: Ві́льня або Віле́йка ,
Viliæ: Вяльля або Вілія,
Swienta: Сьвятая.

Рэзідэнцыі царкоўныя.
Basilika Catedrali diuo Stanislao : Катэдральны касьцёл Сьвятых Станіслава і Ўладзіслава ў ніжнім замку <1387—1388 — па фундацыі Ягайлы ўзьведзены першы мураваны касьцёл>, базіліка Рымска-каталіцкай царквы. Побач знаходзіцца вежа-званіца.
Basilica Rutenici ritus præcipua titulo diuæ virginis Mariæ insignita:
Прачысьценская царква (Вільна)?
Basilika Catedrali Нотр-Дам ў Родэзі? Чаму? Рутэны: (civitas Rutenorum) - гэта Галія („die gallische Siedlung Segodunum“ - Сегадунум - Родэз), званіца была ўвенчана статуей Дзевы Марыі ў 1513-1526 гг.
Лацінская катэдра (Львоў): катэдра Успеньня Дзевы Марыі (архікатэдральная базіліка Успеньня Найсвяцейшай Панны Марыі?
Рэзідэнцыя Львоўскага архіяпіскапа: бяздомны, бо ў яго рэзідэнцыя не названая.

       (1581 год) Тэкст арыгінала (мова лацінская)

Palatinatum Vilnensis.
Wilna vrbs, caput & Metropolis totius Lituaniæ intra colles ad confluxum Vilnæ, (à quo nomen habet,) & Viliæ fluuiorum sita, muroq; circumducta, ipsa quoque murata. Arces duas insigniter muratas adiunctas sibi habet, quarum vna infrior, (hæcque ampla & sumptuofiffimè extructa,) altera superior in colle eminentissimo condita, eas enim ex vna parte Vilna, ex oriente < fluens, > ex altere Vilia, fluuii, ibídem concurrentes, præterlabuntur. Porrò Vilna, quæ nomen vrbi indidit minor est, Wilia verò est amplior & nauigabilis quo merces ex Vilna nauibus, Gedanum Prussiæ emporium celeberrimum, deportătur. In hac vrbe plurima templa Romanæ obedientiæ, & Rutenorű ritus magnis sumptibus extructa. Episcopalis sedes in Basilica arcis catedrali diuo Stanislao dicata. Metropolitanus quoq, Russiæ ibidem sedem suam in Basilica Rutenici ritus præcipua, titulo diuæ virginis Mariæ insignita retinet. Porrò in toto Lituaniæ Magno Ducatu, quinq; sunt Romanæ obedientiæ Episcopatus, vtpote Vilnensis, Samogitiensis, Kiouiensis, Lucensis &Ianouiensis. Septem præterea præposituræ siuc Parociæ insigniores, à Vladislao Iagielone, (qui primus Lituanos Baptisauit) fundatæ & dotatæ, vtpote Wilkomeriensis, Misogoliensis, Nemenciensis, Mednicensis, Kreuensis, Obolcensis, & Haynensis. Archiepiscopus, qui supradićtis Episcopis Lituaniæ præest, Leopoli in vrbe Russiæ sedem suã habet. Ruthenici verò ritus in Lituania & Russia, Polono Regi subiecta, septem sunt. Metropolitanus, siue Archiepiscopus Vilnæ , sedem suam habet. Episcopi verò, quos Wladicas Rutheni appellant, hi sunt Polocensis, Volodimiriensis, Lučensis, Pinscensis, Kiouiensis, Præmisliensisque, & Leopoliensis, qui etiam Metropolitæ titulo vtitur, horum mores, habitum, Religionem in Moschouiæ descriptione de Religione Russiæ videbis.
Vilnensis Palatinatus vexillum rubeum est, & bicorne .35. vlnas telæ seriçeæ continens, ex vna parte in campo albo Magni Ducatus insigne gestat, ex altera Columnarű, antiquo gentis Stemmate insignitur.
In hoc Palatinatu, tres sunt ingentes distrićtus, siuè prouinciæ, Osmianensis, Bratislauiensis & Vilcomeriensis, horum quilibet proprium vexillum, ( quo nobilitas distrićtualisin bello vtitur,) habet.
Osmiana oppidum ligneum à Vilna 7. mil. abest, territorium ad se pertinens satis amplum habet, in quo sunt complura oppida Regia & Nobilium. Vexillű rubeum simile Vilnensi, sed cum vno cornu, Stemmate Magni Ducatus in campo albo insignitum gestat.
Vilkomeria oppidum ligneum ad Swienta fluuium situm Curia est, in ea iudicialis, in qua causæ nobilium disceptantur. Arx per Crucigeros Prussienses exusta nūc in scopulo vestigia eius apparent. Prouinciam amplissimam, ad 25. mil. patentem habet, in qua sunt oppida complura Regia, Nobilium, Spiritualiumque. Vexillum quoque rubeum, Stemmate Magni Ducis ex vna parte ornatum, ex altera diui Michaëlis imagine insignitum dessert.
58↓
Bratislauia ciuitas lignea, arcem sibi adiunctam in scopulo ad lacum amplissimum conditam habet. Vexillo rubeo, Nobilitas districtus Bratislauiensis, cum Stemmate Magni Ducatus in bello vtitur. A Vilna 20 mil. distat. Ikaznia arx murata, & ciuitas lignea ad fluuium, eiusdem nominis, à Bratislauia 2. mil. distat. Driswiat arx ad lacum amplissimum eiusdem nominis sita, à Bratislauia 5. mil. abest.
- Sarmatiae Europeae descriptio0: quae regnum Poloniae, Lituaniam, Samogitiam, Russiam, Massoviam, Prussiam, Pomeraniam, Livoniam et Moschoviae Tartariaeque partem complectitur Alexandri Guagnini .../ Verlag Albinus, 1581/ Original von Bayerische Staatsbibliothek (Staats- und Augsburg)Stadtbibliothek / Digitalisiert 27. Apr. 2016/ Länge 226 Seiten

Герб уласна Літвы

  Вексіл  Вільненскага (Vilnensis) палаціната: герб Вялікага герцагства (Magni Ducatus) на белым (срэбраным) полі.
  Вексіл Асьміяненскага (Osmianensis) палаціната: герб Вялікага герцагства (Magni Ducatus)  на белым (срэбраным) полі. 
  Вексіл Вількамірыенскага (Wilkomeriensis) палаціната: герб вялікага дукі (Magni Ducis); тут  нявыразна,  заместа Ducatus (герцагства) запісана Ducis (лідэр, дука), і на якім полі герб вялікага дукі  ўмоўчана.
  Вексіл Браціслауенскага  (Bratislauiensis) палаціната:  герб Вялікага Герцагства (Magni Ducatus), на якім полі герб вялікага Герцагства ўмоўчана. У будучым будзем чытаць,  што герба ня мае! - 1581 год. Усюды герб Вялікага герцагства ідзе на срэбры,  пры апісаньні Русіі Альба таксама.
  Засталася малюсенькая задача:  як выглядаў „герб Вялікага герцагства (Magni Ducatus)“? І што меецца пад Вялікім герцагствам (Magni Ducatus)“. Калі б было напісана „Stemmate Magni Ducatus  Lithuania“, пытаньняў ня было б, але ўсюды, без выключэньня, ідзе „Stemmate Magni Ducatus“, „Stemmate Magni Ducatus“, „Stemmate Magni Ducatus“  …! Самога ні герцагства Літоўскага, ні княства Літоўскага  таксама не знайсьці пры апісаньні Яўропы,  няма яго там, а яно ж Вя-я-лі-і-кае! Вось тэкст апісаньня Яўропы(1711), пераклад з ангельскай мовы, і не гаварыце,  што ў 1711 годзе ня ведалі Вялікага Літоўскага, бо што тады дзялілі тры разы:

  Старажытныя падзялялі Яўропу на Заход (West), Поўнач (North) і Поўдзень (South): на Заходзе яны разьмясцілі Брытанскія выспы (British Isles), Іспанію (Spain) і Галію (Gaul); ў Паўночнай – Германію (Germany) і Сарматыю (Sarmatia); на Поўдні -  Дакію (Dacia),Ілірыю (Illyricum), Грэцыю (Greece) і Італію(Italy). Згодна  старажытнай карце Яўропы, выстаўленай Брыетам (Brietius), яна ляжала паміж 35 і 70 градусамі паўночнай шыраты; але даўгата была вельмі нявызначанай. -  Стар. 120 (Агульнае ўвядзенне ў геаграфію -  The General Introduktion to Geografphy)
     /The General Introduktion to Geografphy
 The Ancients divided Europe into West, North, and South: In the West, they placed the British Isles,  Spain and Gaul;  in the North,  Germany and Sarmatia,  in the South,  Dacia, Illyricum, Greece and Italy.
According to the ancient Map of Europe,  exhibited by Brietius,  it lay betwixt 35 and 7o Degrees of North Latitude;  but the Longitude was very uncertain./ 
   121↓
   Еўропа у дачыненьні да формы кіраваньня  дзеліцца на імперыі (Empires), каралеўствы (Kingdoms), рэспублікі(Republicks) і княствы (Principalities). 
    З першай  ёсць тры, а менавіта: Імперыі (Empires) Германіі ( Germany), Масковіі (Mußcovy)<у 1698 годзе ня было такой імперыі, як Масковія, а была імперыя Русіі, якая за 11 год як скрозь зямлю правалілася, - мая заўвага >  і  Turky. 
    Каралеўствамі (Kingdoms) з'яўляюцца дзевяць: 1. Іспанія (Spain), 2. Францыя(France), 3. Партугалія(Portugal), 4. Вялікабрытанія(Britain) і Ірландыя(Ireland), 5. Венгрыя(Hungary), 6. Багемія(Bohemia), 7. Польшча(Poland), 8. Швецыя (Swedeland), 9. Данія(Denmark) і Нарвегія(Norway)
   Федэрацыямі- рэспублікі (The Commonwealths) з'яўляюцца Венецыя (Venice), Генза (Gensa), Лукка (Lucca), Швейцарскія Кантоны(the Swiss Cantons), Злучаныя Нідэрланды (the United Netherlands). Некаторыя дадаюць Рагузу (Ragusa), Санкт-Марына (St. Marino).
   Княствы (Principalities): the Patrimony of the Church, Вялікае Герцагства Тасканы (the Great Dukedom of Tuscany), герцагства Савоі (the Dukedoms of Savoy), Мадэна (Modena), Парма (Parma), Мантуя (Mantua), Мірандэла(Mirandela), Трансільванія (Transilvania,), Малдова (Moldavia), Валахія (Walachia), Мальта (Malta), Лоры (Lorrain), Курляндыя (Curland) і Малая Татарыя (Lesser Tartary). Некаторыя дадаюць яшчэ дзевяць Elektorates: Менц (Mentz), Трыр (Treves), Кёльн (Cologne), Чэхія (Bohemia), Баварыя (Bavaria), Саксонія (Saxony), Брандэнбург (Brandenburgh), палацінат (Palatinate) на Рэйне (Rhine), Гановер (Hanover).
   121↓
   Europe,  in respest of Government,  is divided into Empires, Kingdoms, Republicks, and Principalities.  Of the first,  there are Three, viz.  
  The Empires of Germany, Mußcovy, and Turky.  
  The Kingdoms are Nine: 1. Spain 2. France 3. Portugal 4. Britain and Ireland 5. Hungary 6. Bohemia 7. Poland 8. Swedeland 9. Denmark and Norway. 
  The Commonwealths are, Venice, Gensa, Lucca, the Swifs Cantons, the United Netherlands. Some add Ragusa, St. Marino.  
  The Principalities are,  the Patrimony of the Church, the Great Dukedom of Tuscany, the Dukedoms of Savoy, Modena, Parma,  Mantua, Mirandela, Transilvania, Moldavia, Walachia, Malta, Lorrain, Curland, and Lesser Tartary.  Some add the Nine Elektorates viz. Mentz, Treves, Cologne, Bohemia, Bavaria, Saxony, Brandenburgh, Palatinate of the Rhine, Hanover. - 
    121↓
     Асноўныя мовы, на якіх цяпер размаўляюць у Яўропе, гэта, лацінская (Latin), грэчаская(Greek), тэўтонская (Teutonic), і селавонская/склавонская (Selavonic/ Sclavonic). 
     Тэўтонская(Teutonic ) мае тры разнавіднасьці:  верхненямецкая мова (High Dutch) ў Германіі(Germany), саксонская (Saxon) ў Англіі (England ), дацкая (Danish ) ў Даніі (Denmark ), Швецыі (Sweden ) і Нарвегіі (Norway), Лацінская (Latin)сапсаваная corrupted) ў Францыі (French), Італіі(Italian) і Іспаніі (Spanish); 
     Сучасная грэцкая (Greek) моцна адрозніваецца ад класічнай (School) грэцкай;
     Селавонская/склавонская (Sclavonic/Selavonic) мова выкарыстоўваецца ў Селавоніі/Склавоніі (Sclavonia/Selavonia), Багеміі (Bohemia), Польшчы (Poland), Масковіі (Muscovy)  і Turky ў Яўропе (Europe). 
     Тартарская (Tartarian) мова з'яўляецца дыялектам Sclavonie. Ёсць некалькі моваў меншых, якія выкарыстоўваюцца ў Еўропе: албанская (Albanian) або Epirotic ў Эпіры (Epirus)  і Македоніі (Macedonia): казакая (Cossack) і татарская (Tartarian) ў частцы Польшчы Poland і Татарыі (Tartary): Вугорская (Hungarian) або Балгарская (Bulgarian) ў Сербіі (Servia), Босніі (Bosnia),  у Балгарыі (Bulgaria) і Венгрыі (Hungary) і інш. Фінская  (Finnick) ў Фінскай марцы (Finmark) і Лапландыі  (Lapland): ірландзкая  (Irish) ў гарах Шатландыі (the Highlands of Scotland), і сярод старажытных ірландцаў(Irish) у Ірландыі (Ireland): Брытанскі ў Карнуола (Cornwall), Уэльсе, і Брэтані ў Францыі: Biseanian кажуць толькі ў Біскайскім (Biscay9; паблізу кантабрыйскага акіяна (Cantabrian Ocean) або Біскайскага заліў (Bay of Biscay); і арабскі (Arabic) у частцы Іспаніі (Spain).
    Рэлігіі ў Еўропе -  хрысціянская, якая дзеліцца на папістаў (Papists) і пратэстантаў (Protestants); яўрэйская (Jewish), магаметанская (Mahometan) і паганская (Pagan). Ёсць некаторыя з апошніх у Лапландыі. -  Стар. 120 (Агульнае ўвядзенне ў геаграфію -  The General Introduktion to Geografphy)
   121↓
   The principal Languages spoke now in Europe are, the Latin, Greek, Teutonic, and Sclavonic. 
   The Teutonic is of Three Sorts; High Dutch in Germany, Saxon in England, Danish in Denmark, Sweden, and Norway: 
   The Latin is corrupted into French, Italian, and Spanish:  
   The Modern Greek is much different from the School Greek: 
   The Sclavonic Language is used in Sclavonia, Bohemia, Poland, Muscovy and Turky in Europe.  
   The Tartarian Language is a Dialect of the Sclavonie. There are feveral Languages of lefs Note which are used in Europe: The Albanian or Epirotic in Epirus and Macedonia: The Cossack and Tartarian in Part of Poland and Tartary:  The Hungarian or Bulgarian in Servia, Bosnia in Bulgaria, and Hungary, &c. The Finnick in Finmark and Lapland:  Irish in the Highlands of Scotland, and amongst the ancient Irish in Ireland:  The British is spoken in Cornwall, Wales, and Britany in France: The Biseanian is spoken only in Biscay; near the Cantabrian Ocean or Bay of Biscay; and Arabic in Part of Spain.
The Religions in Europe are the Christian, which is divided into Papists  and Protestants; the Jewish,  the Mahometan and Pagan. There are some of the last in Lapland. - Стар. 120 (The General Introduktion to Geografphy)
   125↑ 
  - Еўропа.... /Выдавецтва: Nutt, John, 1711.  /Арыгінал: Аўстрыйская нацыянальная бібліятэка. / Аблічбаваныя: 4 лістапада 2013 года. / (Мова ангельская.) 
   Штосьці вельмі сур'ёзнае стаіць за землямі ад Лабы да Дняпра, на якія спрабавалі і спрабуюць  нацягнуць якуюсь Сарматыю,  потым яе накрываюць і Poles, і Polen, і Poland, і Poloniae, і Polonique, паляне, ляхі, ляньдзяне, ...., у агульным,  уся гэтая каша накрываецца цяпер словам Польшча. А гэтая Польшча закрывае якоесь Вя-я-я-я-лікае ці-то герцагства ці-то княства Літоўскае, якога днём з агнём не знайсьці. Каб знайшлі, дык спораў бы ня было.  Я пішу без іроніі. Бо можа стацца так,  што гэтае Вялікае Літоўскае-  рэшткі вялікай імперыі у старажытнасьці зусім пад іншай назвай, назву якой нам ня хочуць паказаць.  І паказаць ня хочуць,  бо тут сур'ёзная справа – рэлігія, землі, багацьці, радаводы, тытулы, цары,  каралі, каралевы,і ўсё гэтае дабро жыве і цяпер. Гэта магла быць Рымская імперыя,  толькі не германская,  а іншая, дабро якой расьцягнулі,  кнігі спалілі,  спраўкі панапісалі-  успомніўся  да слова Сідараў-касір. Сам Днепр мог быць той жа Грэцыяй, апостал жа па Дняпру у Грэцую ішоў.

Правильные гербы воеводств ВКЛ

После гербовника Б. Папроцкого, который сам не видел гербов ВКЛ, а рисовал и описывал гербы с чьих-то слов, вкрались ошибки. И самая главная, что хоругви с изображением государственного герба княжества Погони (см. Статут 1566) он принял за гербы воеводств. Статут 1566 года (раздел 4, Статья 10) предписывал использовать на земских печатях поветов ВКЛ Погоню: «даём под гербом того барства нашего Великого Княжества Литовского, погонею, печать до кождого повета». Я проанализировал герб Новогрудского воеводства. Согласно «Списанья поветов Великого Князства Литовского и врадников в них», сделанного на Виленском Сейме 1565—1566 годов, хоругвь Новогрудского воеводства выглядела следующим образом: «хоруговъ пелистая, въ беломъ полю гербъ». Однако, в Статуте 1566 года говорится о Погоне не как о земельном, а как о государственном гербе ВКЛ. Статья Статута может свидетельствовать только о процессе унификации гербов на хоругвях воеводств и уездов ВКЛ накануне унии с Польским Королевством. В «Описании Европейской Сарматии» Александра Гваньини (1579 г.) о хоругви Новогрудского воеводства однозначно говорится, что речь идёт о государственном гербе княжества (лат. «Vexillum bicorne rubei coloris Stemmate Magni Ducatus, in campo albo insignitum in bello gestat»). Эту же фразу в польском издании «Описания» 1611 г. приводит Мартин Пашковский (польск. «Chorągiew o dwu rogach masci czerwoney taż co y Wielkiego X. Litew: Mąż zbroyny na koniu białym z miczem...»). Таким образом, Погоня не являлась гербом воеводств (кроме Виленского), а была символом государственной принадлежности на его хоругве.

Наиболее точные гербы лучше смотреть по польскому изданию (1614) Статута Великого княжества Литовского 1588 года и по Большим печатям Великого княжества Литовского. Вот печать последнего Великого князя Литовского Станислава Августа. Это всё же не частное мнение, а официальные документы государства. --Лобачев Владимир (гутаркі) 17:35, 5 сакавіка 2020 (+03)[адказаць]

Гербы с большой Литовской печати Яна III. 1676. Прорисовка по А. Шаланды.

Здесь нет только герба столичного Виленского воеводства с Погоней и Волынского герба с крестом. --Лобачев Владимир (гутаркі) 17:56, 5 сакавіка 2020 (+03)[адказаць]

Тым ня менш пэўныя зямельныя гербы з Пагоняй (Амсьціслаўскі, Полацкі і Віцебскі) прысутнічаюць яшчэ у Маскоўскім тытулярніку, таксама ваяводзкімі гербамі менавіта з Пагоняй упрыгожваецца Пасольская ізба Каралеўскага палаца, дзе засядалі дэпутаты ад тых самых ваяводзтваў. Апошняе адназначна сьведчыць пра тое, што Пагоня як мінімум была адным з гербаў ваяводзтваў ВКЛ (нават калі зрабіць здагадку, што тых гербаў было па два для кожнага ваяводзтва). У кожным разе большасьць другасных крыніцаў (у тым ліку Энцыкляпэдыя ВКЛ) сьведчыць менавіта на карысьць наяўных гербаў, таму гэтае абмеркаваньне на ўзроўні Вікіпэдыі ня мае ніякага сэнсу. --Kazimier Lachnovič (гутаркі) 20:51, 5 сакавіка 2020 (+03)[адказаць]