Этыка

Этыка (па-грэцку: ἠθικόν, ад стараж.-грэцк. ἦθος — этас, «нораў, звычай») — філязофскае дасьледаваньне сутнасьці, мэтаў і прычынаў маралі і маральнасьці. Вывучэньне маралі як адной з формаў грамадзкай сьвядомасьці, ейнай сутнасьці і законах разьвіцьця, ролі ў грамадзкім жыцьці. Этыка зьяўляецца дадаткам да эстэтыкі ў філязофіі галіны аксіялёгіі. У філязофіі этыка вывучае маральныя паводзіны ў арганізьме чалавека і як слушна трэба дзейнічаць. Этыку і вытворныя ад яе дысцыпліны, як то прававая, палітычная і сацыяльная філязофія, таксама называюць «практычнай філязофіяй», таму што яна мае справу з чалавечай дзейнасьцю, у адрозьненьне ад «тэарэтычнай філязофіі», да якой адносяцца лёгіка, гнасэалёгія і мэтафізыка, якія лічацца клясычнымі дысцыплінамі.

Існуюць розныя формы этыкі, якія адрозьніваюцца паводле ступені агульнасьці, напрыклад, прыкладная этыкі ня мае ступені агульнасьці з агульнай этыкай. Яны таксама адрозьніваюцца аб’ектам вывучэньня, то бок існуюць такія галіны этыкі, як то біяэтыка, экалягічная этыка, дзелавая этыка і кампутарная этыка, або адрозьніваюцца культурным фондам, то бок вылучаюць грамадзкую, рэлігійную этыку, этыку канкрэтнай традыцыі краіны, сацыяльнай групы або ідэалягічнай сыстэмы. Тэрмін ўпершыню быў ужыты Арыстотэлем як абазначэньне асаблівай галіны дасьледаваньня «практычнай» філязофіі, якая спрабуе адказаць на пытаньне: «што мы павінны рабіць?» Асноўнай мэтай этыкі Арыстотэль называў шчасьце — дзейнасьць душы ў паўнаце дабрачыннасьці, г. зн. самарэалізацыі. Самарэалізацыя чалавека ёсьць разумныя ўчынкі, якія пазьбягаюць крайнасьцей і трымаюцца залатой сярэдзіны. Таму асноўная дабрачыннасьць — гэта ўмеранасьць і разважлівасьць.

Прадмет

Некаторыя дасьледчыкі адзначаюць складанасьці з вызначэньнем прадмета этыкі як філязофскай дысцыпліны. У адрозьненьне ад натуральных навук, чый прадмет зьвязаны зь сьветам прыродных зьяваў, што дае магчымасьць пазначыць прадмет указаньнем на аб’екты рэчаіснасьці, этыка і філязофія патрабуюць засваеньне некаторага мінімуму філязофскіх ведаў, каб прыйшло разуменьне прадмета. Агляд гісторыі этычных уяўленьняў дазваляе азнаёміцца ​​з прадметам этыкі.

Праблемы дысцыпліны

Асноўнымі праблемамі этыкі зьяўляюцца:

• Праблема крытэраў дабра й зла;
• Праблема сэнсу жыцьця й прызначэньня чалавека;
• Праблема справядлівасьці;
• Праблема належнага.

Вонкавыя спасылкі

Этыка — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

• Этыка (анг.) на Indiana Philosophy Ontology Project
• Мэта-этыка (анг.) на PhilPapers
• Этыка (анг.) на Internet Encyclopedia of Philosophy
• Уводзіны ў этыку (анг.) на Galilean-Library
• Этыка (рас.) Адукацыйны рэсурсны цэнтар