Прагляд крыніцы для Трэма

{{Верхняя зноска|Гэты артыкул пра дыякрытычны знак, які паведамляе, што галосную літару належыць вымаўляць асобна ад папярэдняй галоснай. Аб дыякрытычным знаку, які паказвае паказвае на зьмену вымаўленьня літары гл. [[Умляўт (дыякрытычны знак)|Умляўт]].}}
{{Друкарскі знак
 | URL-код          = %CC%88
 | UTF-16           = 0x308
 | Юнікод           = U+0308
 | HTML             = &#776, &#x308
 | Назва ў Юнікодзе = COMBINING DIAERESIS
 |
 Іншыя назвы        = Дыерэзіс
 | Выява            = Diaeresis.svg
 | Знак             = ◌̈
 | Назва знака      = Трэма
<!-- 
Гэтыя парамэтры выкарыстаныя тут з-за тэхнічных абмежаваньняў 
 ↓
-->
   | Пап1   = [[Кропка зьверху|◌̇]]
   | Пап2   = [[Кропка зьверху праваруч|◌͘]]
   | Пап3   = [[Кропка зьнізу|◌̣]]
   | Пап4   = [[Умляўт (дыякрытычны знак)|◌̈]] 
   | Сымбаль = [[Трэма|◌̈]]
   | Наст1   = [[Крук зьверху|◌̉]]
   | Наст2   = [[Круг зьверху|◌̊]]
   | Наст3   = [[Падвойны акут|◌̋]]
   | Наст4   = [[Гачак|◌̌]]
}}
'''Трэ́ма''' (ад {{Мова-grc|τρῆμα|скарочана}} — «дзірка, прабіўка»), таксама '''дыерэ́зіс''' (ад {{Мова-grc|διαίρεσις|скарочана}} — «падзел») — [[дыякрытычны знак]] у пісьменнасьці некаторых [[мова]]ў, які складаецца з дзьвюх [[Кропка (знак прыпынку)|кропак]], зьмешчаных гарызантальна побач, над [[галосны гук|галоснай]] [[літара]]й. Такі знак паведамляе, што галосную належыць вымаўляць асобна ад папярэдняй галоснай.

Напрыклад, [[Француская мова|францускае]] слова «naïf» вымаўляецца [наіф], а ня [нэф], як належала б, згодна з правіламі вымаўлення спалучэньня літар «ai».

Ставіцца над другім з двух галосных запар у [[Грэцкая мова|грэцкай]], грэцызьме латыні й [[Раманскія мовы|раманскіх мовах]], часам у ангельскай, паказвае на паасобнае вымаўленьне двух галосных.

Дыерэзіс часам выкарыстоўваецца ў [[Ангельская мова|ангельскай мове]] ў асабістых імёнах і прозьвішчах, напрыклад у імёнах ''Chloë'' і ''Zoë'', і ў некаторых словах, такіх, як ''naïve'', ''Boötes'', і ''Noël''<ref>[http://www.randomhouse.com/wotd/index.pperl?date=19981209 diaeresis: December 9, 1998]. The Mavens’ Word of the Day. Random House.{{ref-en}}</ref><ref>[http://boards.straightdope.com/sdmb/showthread.php?t=302254 Umlauts in English?] General Questions. Straight Dope Message Board.{{ref-en}}</ref><ref name=curse>{{cite web|url=http://www.newyorker.com/online/blogs/culture/2012/04/the-curse-of-the-diaeresis.html|date=2012-04-26|author=Mary Norris|title=The Curse of the Diaeresis|publisher=The New Yorker|quote=The special tool we use here at The New Yorker for punching out the two dots that we then center carefully over the second vowel in such words as «naïve» and «Laocoön» will be getting a workout this year, as the Democrats coöperate to reëlect the President.|access-date=2017-10-28|archive-date=2014-03-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20140326221752/http://www.newyorker.com/online/blogs/culture/2012/04/the-curse-of-the-diaeresis.html|deadlink=no}}{{ref-en}}</ref>.

== Гісторыя ==
У грэцкай мове трэма выкарыстоўвалася ў эліністычны пэрыяд у літарах ι і υ, часьцей за ўсё ў пачатку слова, як у ϊδων, ϋιος і ϋβριν, каб аддзяліць іх ад папярэдняй галоснай. Аднак знак таксама выкарыстоўваўся, каб паказаць, што галосны ўтварае свой уласны склад (у фаналягічным перапынку), як у ηϋ і Αϊδι<ref>{{cite book |first=William A. |last=Johnson |date=2013 |title=Bookrolls and Scribes in Oxyrhynchus |pages=343 |publisher=University of Toronto Press}}</ref><ref>{{cite book |editor-first=Roger S. |editor-last=Bagnall |date=2011 |pages=262 |title=The Oxford Handbook of Papyrology |isbn=9780199843695}}</ref>.

Для гэтай мэты дыярэзіс быў запазычаны ў некалькі моваў Заходняй і Паўднёвай Эўропы, сярод якіх [[Аксытанская мова|аксытанская]], [[Каталянская мова|каталянская]], [[Француская мова|француская]], [[Нідэрляндзкая мова|нідэрляндзкая]], [[Валійская мова|валійская]] й ангельская. У якасьці далейшага пашырэньня некаторыя мовы пачалі выкарыстоўваць дыярэзіс кожны раз, калі галосную літару трэба было вымаўляць асобна. Гэта ўключала галосныя, якія інакш утваралі б дыграфы з зычнымі або проста маўчалі. Напрыклад, у артаграфіях [[Гішпанская мова|гішпанскай]], каталянскай, францускай, [[Галісійская мова|галісійскай]] і аксытанскай моваў [[Графэма|графэмы]] gu і qu звычайна азначаюць адзін гук, [ɡ] або [k], перад пярэднімі галоснымі '''[[E (літара)|e]]''' і '''[[I (літара)|i]]''' (або перад амаль усімі галоснымі ў акытанскай). У некалькіх выключэньнях, калі ''[[U (літара)|u]]'' вымаўляецца, да яго дадаецца дыярэзіс.

== Глядзіце таксама ==
* [[Акут]]
* [[Гравіс]]
* [[Цыркумфлекс]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20030402233054/http://www.rockdots.com/thedots.html The Döts] (Dave Krinsky)

{{Ізаляваны артыкул}}

[[Катэгорыя:друкарскія знакі]]
[[Катэгорыя:Дыякрытычныя знакі]]