Флярэнцыя: розьніца паміж вэрсіямі

	Флярэнцыя
Герб Флярэнцыі
Плошча:	102.41 км²
Насельніцтва (2009); • колькасьць:; • шчыльнасьць:	; 368,362; 3,596.9
Часавы пас:; • летні час:	UTC+1 ; UTC+2
Тэлефонны код:	055
Паштовы індэкс:	50121-50145
Геаграфічныя каардынаты:	43°47′ пн. ш. 11°15′ у. д. / 43.783° пн. ш. 11.25° у. д.Каардынаты: 43°47′ пн. ш. 11°15′ у. д. / 43.783° пн. ш. 11.25° у. д.
	Флярэнцыя на мапе Італіі Флярэнцыя
	Галерэя здымкаў у Wikimedia Commons

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

← Папярэдняя зьмена Наступная зьмена →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Вэрсія ад 13:00, 2 жніўня 2014

Флярэ́нцыя (па-італьянску: Firenze або Fiorenza) — горад у італьянскім рэгіёне Таскана, на рацэ Арно. Насельніцтва 366 000 чалавек. Горад-музэй, адзін з самых знакамітых і старажытных культурных цэнтраў у Эўропе, часта званы радзімай італьянскага Рэнэсансу або «Атэнамі Італіі».

Геаграфія

Гісторыя

Флярэнцыю заснаваў у 59 да н. э. Юліюс Цэзар на месцы старажытнага этрускага паселішча. У 774 горад увайшоў у Тасканскае княства, сталіцай якога тады была Люка. Каля 1000 году сталіцай дзяржавы сталася ўжо Флярэнцыя. Залаты век флярэнтыйскага мастацтва пачаўся менавіта ў гэты час. У 1013 годзе было распачата будаўніцтва базылікі Сан-Маніята. Зьнешні выгляд баптыстэрыя быў перапрацаваны ў раманскім стылі паміж 1059 і 1128 гадамі. У гэты пэрыяд у заняпадзе знаходзіўся асноўны канкурэнт Флярэнцыі горад Піза, які ў 1284 годзе трываў паразу ад Генуі, а ў 1406 годзе быў далучаны да складу Флярэнтыйскай дзяржавы.

З XI стагодзьдзя было значным гандлёвым і эканамічным цэнтрам, галоўным чынам дзякуючы сукнаробстве, з 1115 году горад ёсьць незалежнай камунай. Ад 1252 году Флярэнцыя біла залаты флярын, які стаў агульнаэўрапейскай валютай. З XIV стагодзьдзя тут узьніклі мануфактуры. У XIV—XVI стагодзьдзях Флярэнцыя была адным з цэнтраў італьянскага Адраджэньня, больш за ўсё вядомай Флярэнтыйскай школай жывапісу.

У XV стагодзьдзі Флярэнцыя была адным з найбуйнейшых гарадоў Эўропы, маючы значныя эканамічныя посьпехі. Аднак жыцьцё ня было ідылічным для ўсіх жыхароў, сярод мяшчанаў меліся значныя адрозьненьні ў ступені багацьця^[1]. У гэты час Козыма Мэдычы, пачынальнік знакамітага роду, паступова стаў самым магутным і заможным чалавекам у горадзе. Хоць горад афіцыйна базаваўся на дэмакратычным духу, Козыма паступова атрымаў кантроль над горадам, маючы сур’ёзны банкаўскі бізнэс. Козыма успадкаваў ягоны сын П’ера, якога потым зьмяніў унук Козыма, Лярэнца ў 1469 годзе. Лярэнца шчодра ставіўся да дзеячаў мастацтва, менавіта ягоная апека дазволіла раскрыцца Мікелянджэлё, Леанарда да Вінчы й Сандра Батычэльлі.

У 1532 годзе Флярэнтыйская дзяржава займала значныя тэрыторыі з гарадамі Піза, Ліворна і іншымі, стаўшы герцагствам, а з 1569 году — Вялікім герцагствам Тасканскім. У 1801—1807 гадох Флярэнцыя была сталіцай каралеўства Этрурыя, залежнага ад напалеонаўскай Францыі. З 1860 году знаходзілася ў складзе Сардынскага каралеўства, якое з 1861 году стала Італьянскім каралеўствам, у 1865—1871 гадох горад нават быў сталіцай аб’яднанага Італьянскага каралеўства. У 1871 годзе сталіца была перанесена ў Рым. У 1943 годзе места было акупавана нямецкімі войскамі, але ўсё роўна яно стала адным з цэнтраў руху Супраціву. У жніўні 1944 году была вызвалена партызанамі й ангельска-амэрыканскімі войскамі.

Дэмаграфія

Па стане на 2009 год 87,46% насельніцтва гораду складалі італьянцы. Паводле ацэнак у месце пражываюць каля 6 тысячаў кітайцаў^[2]. Найбуйнейшая група імігрантаў зьяўляюцца эўрапейцамі, сярод якіх вылучаюцца румыны і альбанцы, і складаюць 3,52% насельніцтва. Імігранты з Усходняй Азіі (у асноўным кітайцы і філіпінцы) складаюць: 2.17%, з Амэрыкі (у асноўным пэруанцы) — 1.41%, з Паўночнай Афрыкі (у асноўным мараканцы) — 0,9%^[3].

Культура

Крыніцы

^ Pallanti, Giuseppe (2006). Mona Lisa Revealed: The True Identity of Leonardo's Model. Florence, Italy: Skira. pp. 17, 23, 24. ISBN 88-7624-659-2.
^ Chinese immigrants to Italy build no ordinary Chinatown. Chicago Tribune
^ Statistiche demografiche ISTAT. Demo.istat.it.

Вонкавыя спасылкі

Флярэнцыя — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Florence Travel Guide. (анг.)
Рэнэсанс у Флярэнцыі. (анг.)

Гэта — накід артыкула па геаграфіі. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго.

Шаблён:Link FA Шаблён:Link GA Шаблён:Link GA

[1] Pallanti, Giuseppe (2006). Mona Lisa Revealed: The True Identity of Leonardo's Model. Florence, Italy: Skira. pp. 17, 23, 24. ISBN 88-7624-659-2.

[2] Chinese immigrants to Italy build no ordinary Chinatown. Chicago Tribune

[3] Statistiche demografiche ISTAT. Demo.istat.it.

[1]

[2]

[3]

@@ Радок 54: / Радок 54: @@
 == Геаграфія ==
-== Дэмаграфія ==
 == Гісторыя ==
 [[Выява:CampanileGiotto-01.jpg|міні|200пкс|зьлева|Званіца сабору [[Санта-Марыя-дэль-Ф’ёрэ]]]]
@@ Радок 64: / Радок 63: @@
 У [[1532]] годзе Флярэнтыйская дзяржава займала значныя тэрыторыі з гарадамі [[Піза]], [[Ліворна]] і іншымі, стаўшы герцагствам, а з 1569 году — [[Вялікае герцагства Тасканскае|Вялікім герцагствам Тасканскім]]. У [[1801]]—[[1807]] гадох Флярэнцыя была сталіцай каралеўства [[Этрурыя]], залежнага ад напалеонаўскай [[Францыя|Францыі]]. З [[1860]] году знаходзілася ў складзе [[Сардынскае каралеўства|Сардынскага каралеўства]], якое з [[1861]] году стала Італьянскім каралеўствам, у [[1865]]—[[1871]] гадох горад нават быў сталіцай аб’яднанага Італьянскага каралеўства. У [[1871]] годзе сталіца была перанесена ў [[Рым]]. У [[1943]] годзе места было акупавана нямецкімі войскамі, але ўсё роўна яно стала адным з цэнтраў руху Супраціву. У жніўні [[1944]] году была вызвалена партызанамі й ангельска-амэрыканскімі войскамі.
+== Дэмаграфія ==
+Па стане на [[2009]] год 87,46% насельніцтва гораду складалі [[італьянцы]]. Паводле ацэнак у месце пражываюць каля 6 тысячаў кітайцаў<ref>[http://www.chicagotribune.com/news/chi-090102-italy-china,0,1337042.story Chinese immigrants to Italy build no ordinary Chinatown]. Chicago Tribune</ref>. Найбуйнейшая група імігрантаў зьяўляюцца эўрапейцамі, сярод якіх вылучаюцца [[румыны]] і [[альбанцы]], і складаюць 3,52% насельніцтва. Імігранты з [[Далёкі Ўсход|Усходняй Азіі]] (у асноўным [[кітайцы]] і [[філіпінцы]]) складаюць: 2.17%, з Амэрыкі (у асноўным [[пэруанцы]]) — 1.41%, з [[Паўночная Афрыка|Паўночнай Афрыкі]] (у асноўным [[мараканцы]]) — 0,9%<ref>[http://demo.istat.it/str2006/index.html Statistiche demografiche ISTAT]. Demo.istat.it.</ref>.
 == Культура ==