Сойм Вялікага Княства Літоўскага
Ва́льны сойм — станава-прадстаўнічы орган Вялікага Княства Літоўскага ў XV — першай палове XVI стагодзьдзяў. Насіў арыстакратычны характар. Дамінантнае становішча мелі буйныя зямяне.
Гісторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Складваньне сойму як станава-прадстаўнічага органа мае карані ў вечавых традыцыях і зьвязанае з разьвіцьцём станавай сыстэмы Вялікага Княства Літоўскага ў XIV—XVI стагодзьдзях. Традыцыя скліканьня сходаў і зьездаў прадстаўнікоў прывілеяваных станаў паўстала на месцах збору агульназемскіх сходаў. У аснове зьездаў ляжала ўяўленьне пра роўнасьць усіх прадстаўнікоў найвышэйшага стану (шляхты), заснаванае на агульным для князёў, паноў і рыцарства праве на валоданьне зямлёй на аснове рыцарскага права. Ператварэньне зьездаў вайсковаслужылага насельніцтва ў прадстаўнічы орган шляхецкага стану адбылося на фоне афармленьня ім прывілеяў шляхты, у той жа час пастановы сойму абмяжоўвалі ўладу вялікага князя[1].
Па складаньні ў 1569 годзе Люблінскай уніі большасьць з тых, хто меў права браць удзел у працы сойму Вялікага Княства Літоўскага, атрымалі месца ў аб’яднаным сойме Рэчы Паспалітай.
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Радаман А. Сойм // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 606—611.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
- Halecki O. O początkach parlamentaryzmu litewskiego // Sprawozdania z czynności i posiedzeń Akademii Umiejętności w Krakowie. — T. 20. — Nr 8. — Sierpień — wrzesień — październik, 1915.
- Довнар-Запольский М. В. Спорные вопросы в истории Литовско-Русского сейма // Журнал Министерства народного просвещения. — 1901. — № 9. — С. 454—498.
- Леонтович Ф. И. Веча, сеймы, сеймики в Великом княжестве Литовском // Журнал Министерства народного просвещения. — 1910. — № 2. — С. 233—274; № 3. — С. 37—61.
- Любавский М. К. Литовско-русский Сейм. Опыт по истории учреждения в связи с внутренним строем и внешней жизнью государства. — М.: Университетская тип., 1909. — 1160 с.
- Максимейко Н. А. Сеймы Литовско-Русского государства до Люблинской унии 1569 года. — Харьков, 1902. — 205 с.