Прагляд крыніцы для Народная Рэспубліка Баўгарыя

{{Колішняя дзяржава}}
'''Наро́дная Рэспу́бліка Баўга́рыя''' ({{мова-bg|Народна република България}}) — афіцыйная назва [[Баўгарыя|Баўгарыі]] за [[Сацыялістычная дзяржава|сацыялістычным часам]] (1946—1990). НРБ кіравалася [[Баўгарская камуністычная партыя|Баўгарскай камуністычнай партыяй]], была сяброўкай [[АВД|Арганізацыі Варшаўскага дагавора]] і [[СЭУ|Савета эканамічнай узаемадапамогі]].

У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] [[Трэцяе Баўгарскае царства|Царства Баўгарыя]] ўступіла на баку [[краіны Восі|Восі]]. У 1943 годзе на фоне пераходу ініцыятывы ў вайне на бок [[СССР|Савецкага Саюзу]] ў краіне ўзмацніўся [[Рух Супраціву (Баўгарыя)|камуністычны рух]], і цар [[Барыс Трэці]] зрабіў спробу выйсьці з саюзу зь Нямеччынаю, але 28 жніўня нечакана сканаў. У 1944 годзе Баўгарыю ахапіў дзяржаўны застой. Няўдалыя спробы мірных перамоў прывялі да таго, што ў верасьні 1944 году савецкія войскі пачалі ўварваньне, не сустрэўшы, аднак, аніякага супраціву. 9 верасьня камуністы пры дапамозе міністра абароны [[Іван Марынаў|Івана Марынава]] [[Пераварот 9 верасьня|ажыцьцявілі дзяржаўны пераварот]] і прыйшлі да ўлады, абвясьціўшы народную рэспубліку.

У 1944—1945 гадах новы урад правёў шэраг рэпрэсій супраць палітычных супернікаў, калектывізацыю і экспрапрыяцыі, што прывяло да ўзьнікненьня партызанскага [[Гаранскі рух|Гаранскага руху]], які карыстаўся падтрымкай [[Каралеўства Грэцыя|Грэцыі]]. Для ліквідацыі супраціву быў створаны [[ДС|Камітэт дзяржаўнай бясьпекі]] (ДС), які захоўваў важную ролю ўвесь час існаваньня НРБ. Рэферэндум 1946 году афіцыйна замацаваў сацыялістычны лад. Старшынём Савета Міністраў стаў адзін з самых харызматычных дзеячаў [[Камінтэрн]]у, [[Георгі Міхайлаў Дзімітроў|Георгі Дзімітроў]]. Ён наладжваў сяброўскія стасункі з [[СФРЮ|Югаславіяй]] і актыўна ўдзельнічаў у распрацоўцы праекта [[Балканская Фэдэрацыя|Балканскай Фэдэрацыі]] (дзяржавы, якая павінна была аб’яднаць [[СФРЮ|Югаславію]], [[Народная Рэспубліка Албанія|Албанію]], Баўгарыю, [[Сацыялістычная Рэспубліка Румынія|Румынію]], і, пры ўмове перамогі кампартыі ў [[Грамадзянская вайна ў Грэцыі|грамадзянскай вайне]], Грэцыю).

[[Файл:Sofia, 1984.jpg|150пкс|значак|зьлева|Сядзіба [[БКП (Баўгарыя)|БКП]]. [[Сафія]] (1984)]]
Сьмерць Дзімітрава ў 1949 годзе супала з [[савецка-югаслаўскі раскол|савецка-югаслаўскім расколам]], які паставіў крыж на ідэях аб’яднаньня Балканаў. Новы генэральны сакратар Баўгарскай камуністычнай партыі, сталініст [[Вылка Чарвенкаў]], правёў чысткі ў партыі, закончыў калектывізацыю, нягледзячы на ўзброеныя выступы сялян, і аб’явіў курс на індустрыялізацыю краіны.

У 1954 годзе пасьля дэсталінізацыі да ўлады прыйшоў [[Тодар Жыўкаў]]. Пры ім НРБ увайшла ў [[Варшаўскі дагавор|Арганізацыю Варшаўскай дамовы]], брала ўдзел у здушэньні [[Вугорскае паўстаньне (1956)|Вугорскага паўстаньня 1956 году]] і [[апэрацыя «Дунай»|Праскае вясны]]. Шчыльнае супрацоўніцтва з СССР прыносіла Баўгарыі значныя эканамічныя выгады. Да 1960 року прамысловасьць стала пераважным сэктарам дзяржаўнай эканомікі, і Баўгарыя стала значным экспартэрам побытавых тавараў, а пазьней і кампутарнай тэхнікі, за што атрымала мянушку «[[Крамянёвая даліна|Крамянёвай даліны]] [[Усходні блёк|Ўсходняга блёку]]».

У 1989 годзе, падчас [[Восень народаў|Восені народаў]], у краіне пачаліся палітычныя рэформы. Тодара Жыўкава адхілілі ад ўлады, а [[БКП (Баўгарыя)|БКП]] страціла свой кіроўны стан, зьмяніла назву на [[Баўгарская сацыялістычная партыя]] і прыняла [[Сацыял-дэмакратыя|сацыял-дэмакратычную]] ідэалёгію. У 1990 годзе прэзыдэнтам стаў кандыдат ад апазіцыйнага [[Саюз дэмакратычных сілаў|Саюзу дэмакратычных сілаў]] [[Жэлю Жэлеў]], а з афіцыйнай назвы дзяржавы выключана слова «народная». Новая [[Канстытуцыя Баўгарыі|Канстытуцыя]] 1991 року афіцыйна скасавала ўсе сымбалі НРБ.

{{Парады артыкулу|няма крыніцаў}}
{{Усходні блёк}}
{{Арганізацыя Варшаўскай дамовы}}
{{Савет эканамічнай узаемадапамогі}}

[[Катэгорыя:Дзяржавы і тэрыторыі, заснаваныя ў 1946 годзе]]
[[Катэгорыя:Дзяржавы і тэрыторыі, скасаваныя ў 1990 годзе]]
[[Катэгорыя:Былыя сацыялістычныя рэспублікі|Баўгарыя]]
[[Катэгорыя:Усходні блёк]]
[[Катэгорыя:Баўгарскі камунізм]]